سیدعباس احمدی
استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
[ 1 ] - تدوین راهبردهای توسعه حمل‌ونقل ریلی در ایران
حمل‌ونقل به‌عنوان یک عامل کلیدی برای جوامع مختلف، در میزان رشد و توسعه نقش بسزایی ایفا می‌کند. توسعه شبکه و ناوگان حمل‌ونقل موجب تغییرات بنیادین در فعالیت‌های اقتصادی میشود و باعث جذب جمعیت بیشتر و در پی آن توسعه بیشتر فعالیت‌های اقتصادی در نواحی مختلف خواهد شد. در این راستا راه‌آهن از مهمترین عوامل تحول اقتصاد جهان در هنگام انقلاب صنعتی است. کشور ایران به‌دلیل قرار گرفتن در سر راه شرق به غرب...
[ 2 ] - وضعیت ژئوپلیتیک شیعه در عصر جهانی شدن
مفهوم جهانی شدن به مجموعه فرآیندهای پیچیده ای اطلاق می شود که به موجب آن کشورها به شکل فزاینده ای به یکدیگر مرتبط و وابسته می شوند. جهانی شدن پدیده ای دو سویه است و به همان نسبت که در جهت یکنواختی و پیوستگی جهانی عمل می کند، فرصتهای بروز تکثر و تنوع فرهنگهای بومی و محلی را نیز فراهم می نماید. در جهان امروزی، جریانهای فکری و ارائه دهندگان آموزه های دینی و مذهبی تشیع، باید به فکر این باشند که در ...
[ 3 ] - تبیین نظری بسترهای شکل‌گیری رقابت‌های ژئوپلیتیکی
مفهوم رقابت در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، یکی از بنیادهای اساسی این دانش است که پویایی و تحرک ژئوپلیتیک با توجه به این مفهوم خواست‌های متفاوت و متعارضی را نمایش می‌دهد. به‌نظر می‌رسد خواسته‌ها و نیازهای انسان سیری‌ناپذیر است؛ بنابراین، برای تأمین قدرت و منزلت ژئوپلیتیکی به اقدامات رقابتی دست می‌زند؛ همچنان‌که فلسفة قانون رقابت، استیلا، برتری و دست‌یابی به فرصت‌هاست. رقابت که مقیاس‌های متفاوتی ...
[ 4 ] - الگوی فضایی مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری (مطالعۀ موردی: دهمین و یازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری استان خراسان جنوبی)
مشارکت ملی افراد جامعه در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و... ، اساس مشروعیت نظام‌های سیاسی است. در این میان، نهاد انتخابات، مهمترین ابزار تحقق مشارکت سیاسی برای شکل‌گیری مردم‌سالاری در حکومت‌های ملی است.انتخابات، یکی از مسائل مطرح در جغرافیای سیاسی است که با عنوان جغرافیای انتخابات بررسی میشود. با پیروزی انقلاب اسلامی، زمینۀ مشارکت مردم در سرنوشت سیاسی کشور بیش‌ازپیش فراهم شد. انتخابات ریاستجمهور...
[ 5 ] - واکاوی چالش‌های جغرافیایی ظهور دموکراسی در خاورمیانه
در چند دهة اخیر، تحقق نظام حکومتی لیبرال سرمایه‌داری در منطقة خاورمیانه، با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بود. از طرفی همواره درمورد امکان تحقق دموکراسی غربی در خاورمیانه، بحث‌های زیادی مطرح شده است. در سال‌های اخیر نیز چالش‌های مربوط به ظهور مفهوم دموکراسی در بسیاری از کشورها و حکومت‌های خاورمیانه مشاهده میشود. در این راستا، بعضی از اندیشمندان معتقدند ظهور دموکراسی از نوع حاکم در جهان غرب، در ...
[ 6 ] - گرمایش جهانی و جایگاه آن در تحولات ژئوپلیتیک نظام جهانی
گرمایش جهانی یکی از اساسی ترین مسائلی است که امروزه توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. این پدیده، به عاملی مهم در ایجاد فضای رقابت بر سر افزایش و کاهش گازهای گلخانهای تبدیل شده است. از این رو، کارشناسان گرمشدن زمین را یکی از مهمترین مشکلات محیطی، اقتصادی و سیاسی در قرن بیستویکم قلمداد میکنند. این نوشتار تلاش دارد، پدیدۀ گرمایش جهانی و چالش‌های بین المللی ناشی از آن را در چارچ...
[ 7 ] - جنبه‌های بین‌المللی ژئوپلیتیک زیست محیطی
جهان در قرن بیس تویکم شاهد تحولات سریع و بی سابقه در حوزه ی ژئوپلیتیکزیست محیطی است. اثرگذاری سیاست های ملّی و تصمیمات کشورها، بر تغییر اشکال و ابعادعملکرد فیزیکی زمین، به درجه ای رسیده است که مسائل زیست محیطی در قلمروهایمنطقه ای، فرامنطقه ای و کروی، ماهیتی ژئوپلیتیکی پیدا کرده است. این تأثیرات با گذشتزمان، شتابی سرسام آور به خود گرفته و به همین دلیل توجه صاحب نظران و تحلیلگران مختلفرا در سراس...
[ 8 ] - ژئوپلیتیک شیعه و ارتقای جایگاه ایران در خاورمیانه پس از انقلاب اسلامی
موضوع این پژوهش طرح چگونگی ژئوپلیتیکیشدن تشیّع پس از انقلاب اسلامی و در پی آن، گسترش نقش و عملکرد ایران در روابط بین‌المللی خاورمیانه است. روشن است که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 و رخدادهای پس از آن که بیشتر متأثّر از پیروزی انقلاب بودند، تشیّع به یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار دنیای ژئوپلیتیک تبدیل شد. تشکیل یک حکومت شیعی با رهبری علمای دینی در کشوری بزرگ و با اکثریّت شیعه، هرگز در گذ...
[ 9 ] - چرخش فرهنگی در جغرافیا و تأثیرات آن بر رشتۀ جغرافیای سیاسی
مقدمه: چرخش فرهنگی مجموعه‌ای از تحولات فکری است که از اواخر دهه 1980 حوزه صلاحیت رشته جغرافیا را گسترده‌تر کرده و منجر به محوری شدن مسائل فرهنگی در جغرافیای انسانی شده است. دو نوع چرخش فرهنگی وجود دارد. نوع اول اشاره به نظریه‌پردازی در مورد جهان دارد؛ درحالی‌که در نوع دوم، فرهنگ به‌عنوان «یک شیوه تفکر و دانستن» در نظر گرفته میشود. اهداف: با توجه به اهمیت بحث چرخش فرهنگی برای رشته جغرافیای سی...
[ 10 ] - راهبرد کاهش مخاطرات طبیعی در ایران برمبنای حقوق و روابط بین‌الملل
در طی سال‌های 1998 تا 2017 بیش از 4 میلیارد و 450 هزار نفر در جهان تحت تأثیر مخاطرات طبیعی قرار گرفتند. گذشته از تحمیل بیش از 2900 میلیارد دلار آمریکا خسارت اقتصادی، یک میلیون و 330 هزار نفر نیز جان خود را از دست دادند. بیش از 67 درصد کشته‌ها و 45 درصد خسارات اقتصادی مربوط به دو مخاطرۀ اصلی زلزله و سیل است. ایران به لحاظ احتمال رویداد مخاطرات طبیعی جزء ده کشور مخاطره‌خیز جهان به‌شمار می‌رود؛ چن...
[ 11 ] - تحلیل مؤلفه‌های ژئوپلیتیکی تأثیرگذار بر همگرایی شیعیان در منطقه خاورمیانه
هدف: هدف از انجام این تحقیق تبیین این مسئله است که چگونه موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقتصادی شیعیان می‌تواند بر همگرایی آنان در منطقه خاورمیانه تأثیرگذار باشد. به‌این‌ترتیب بر تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر همگرایی شیعیان در منطقه خاورمیانه متمرکز است.روش: این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی، تحلیلی است و داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه‌ای و بررسی‌های ...
[ 12 ] - تبیین اثرات شکاف نسلی بر هویت اجتماعی- سیاسی دانش آموزان شهر تهران
تحولات جمعیتی یکی از پدیده‌های اجتماعی است که باعث تغییرات هویتی در جامعه میشود. جمعیت به‌عنوان یک عنصر جغرافیایی به مرور زمان علاوه‌بر تغییرات کمی، به لحاظ کیفی نیز متحول میشود. مهمترین عنصر کیفی جمعیت که هویت سیاسی - اجتماعی را در درون یک کشور متأثر می‌کند، شکاف نسلی جمعیت است. شکاف‌های نسلی جمعیت در تهران در یک دهه اخیر ، هویت سیاسی - اجتماعی جامعه را، در شکل، ماهیت، آثار و پیامدها تحت تأث...
[ 13 ] - Explanation the Functional principals of Spatial Governance in trans structure framework methodology
The emergence of decentralization approach and transfer some political authority to non-state actors has provided new actions for the management of geographical space under the name of spatial governance. The roots of the emergence of the concept of spatial governance return to the economic-political changing in the 1980s. The emergence of a decentralization approach and the transfer powers fro...
[ 14 ] - بررسی جغرافیایی شبکه‌ریلی ایران به لحاظ پراکندگی با رویکرد آمایش سرزمین
حمل و نقل به عنوان یک عامل بسیار مهم در میزان رشد و توسعه نقش بسزایی ایفا می‌کند. از این جهت، راه‌آهن از مهمترین عوامل تحول اقتصاد جهان در هنگام انقلاب صنعتی در کشورهای پیشرو در حرکت به سمت توسعه است. کشور ایران به دلیل وسعت زیاد، دسترسی به آبهای آزاد، برخورداری از بندر اقیانوسی و استراتژیک چابهار، قرار گرفتن در مسیر چهار‌راه ریلی دنیا و البته دسترسی به بازار بزرگ ترانزیت ریلی کشورهای آسیای ...
[ 15 ] - فدراسیون روسیه و نهادگرایی روس محور در منطقه آسیای مرکزی
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و شکل‌گیری روسیه جدید سرزمین‌هایی که امنیت روسیه مستقیما به آنها مربوط می‌گردید، اهمیت فراوانی یافتند. با توجه به سیطره مجدد گفتمان ژئوپلیتیک منفعت بنیان در سیاست خارجی روسیه جدید و نیز تکیه بر ذهنیت تاریخی، دکترین خارج نزدیک و روابط با این منطقه مبدل به یکی از اولویت های اصلی سیاست خارجی روسیه گردید و در عین حال راهبرد امنیتی جدید روسیه از یک راهبرد جهان...
[ 16 ] - شناسایی و تحلیل الگوی فضایی سکونت‌گزینی مهاجران خارجی در فضای روستایی و شهری ایران
برای ایران که در طی چهل سال اخیر تغییرات مهم جمعیتی را تجربه کرده، مهاجرپذیری از موضوعات مهم جمعیتی و سیاسی آن به‌شمار می‌آید. گر چه در طی سال‌های پس از انقلاب، ایران شرایط ثبات دایمی را تجربه نکرده و به‌طور مستمر با مسایلی مانند جنگ و تهدید و تحریم رو‌به‌رو بوده است، اما تاکنون مأمن پناهندگان کشورهای همجوار و غیرهم‌جوار بوده است. این مهاجران پناهندگانی هستند که نتیجه جنگ و ناآرامی داخلی و بین...
[ 17 ] - تبیین نقش آسیای جنوب غربی در آیندۀ نظام اقتصاد جهانی
آسیای جنوب غربی خاستگاه تمدن‌ها و مفصل اجزای جزیرة جهانی است. این منطقه از آغاز دوران وستفالیایی با ترسیم نخستین مرز به معنای مدرن میان فلات ایران و جلگة بین‌النهرین تجزیه شد. سپس تصور سلطه بر جهان با تسلط بر هارتلند این منطقه را به کانون منازعه و بی‌ثباتی تبدیل کرد، اما تحولات قرن بیستم این واقعیت را نشان داد که سلطة هژمونیک یک یا چند قدرت برتر بر هارتلند جهانی به معنای سلطه بر جهان و امکان تح...
[ 18 ] - شناسایی و اولویت بندی عوامل واگرایی در روابط ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس
منطقه خلیج‌فارس منطقه‌ای راهبردی و استراتژیک در عرصه مناسبات ژئوپلیتیک و تاثیرگذار در معادلات جهانی می‌باشد، که کشورهای این منطقه حساس در صورت درک صحیح شرایط و ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی موجود و حرکت به سمت همگرایی و ایجاد سازمان منطقه‌ای اقتصادی، تاثیرگذاری زیادی در عرصه معادلات جهانی خواهند داشت، اما در حال حاضر با عدم درک جایگاه منطقه و حرکت به سمت واگرایی، فاقد تاثیرگذاری لازم در مناسبات جهانی بو...
نویسندگان همکار
علی جدی 1