سیاست نامه اثری است متعلق به دوره ی سلجوقیان که به قلم یکی از وزرای صاحب نام و خراسانی این حکومت، نظام الملک طوسی نگاشته شده است. در بررسی این کتاب، بایستی این نکته ی مهم را در نظر داشت که وی به عنوان یک شخصیت علمی، سیاسی و فرهنگی مطرح که از منطقه ی خراسان برخاسته، خواه ناخواه ذهنیاتش تحت تأثیر فضای فکری این منطقه است و بررسی اثر وی را می توان، به مثابه ی بررسی و تحلیل "تأثیرات فضای فک...

انچه ابن خلدون در مورد چرخه ظهور و سقوط عصبیت در حکومت های قبیله ای می نویسد در مورد ایران صدق نمی کند چراکه وجود طبقاتی چون دهقانان  نهاد هایی چون وزارت سازههای چون قنات  رسومی چون وقف باعث شده است در ایران مبانی حکومت مندی فضاهای تنفسی داشته باشد که خارج از تکنیک های تغلب استبدادی تعریف شود برای نمونه می توان به متن سیاست نامه خواجه نظام الملک اشاره کرد که دران علی رغم داشتن روحیه اشاعری و حک...

شناخت محلّات اصفهان و تغییر بافت و ساختار آن در گذر زمان کار ساده‌ای نیست. حکومت‌هایی که در این شهر فرمانروایی داشته‌اند آثار تاریخی و ارزشمند زیادی از خود به جا نهادهاند، هر که از ایرانی و غیر ایرانی، به اصفهان رسیده آن  را بهترین سکونتگاه برای خود یافته و رحل اقامت در آن افکنده و بسیاری در همین‌جا رخ در نقاب خاک کشیده‌اند. نویسندۀ این مقاله، هنگام مطالعۀ تاریخ مختصر اصفهان، اثر ندیم الملک، به ...

پیروزی طغرل در دندانقان در 431 ق. آغازگر دوره سلاجقه در ایران است. عصری که نقطه اوج آن را پادشاهی ده ساله آلپ ارسلان (65-455 ق.) و سلطنت بیست ساله پسرش ملکشاه (85-465 ق.) تشکیل می داد. البته این دوره وحدت سی ساله را می بایست عصر وزیر خواجه نظام الملک نیز نامید. وی رایزن خردمند سلاطین سلجوقی بود، که ولی نعمتان تُرک خود را تشویق می کرد، بر سنت ایرانشهری چون پادشاهی مطلق عمل کنند و در کتابش سیاست ن...

ساختارحکومتسلجوقی(590-431ق)به لحاظ شرکت نهادها و کنشگران مختلف در بستر فعالیت­های سیاسی، شاخصه­هایی دارد که در مقایسه با دیگر حکومت­ها و سلسله­های ایرانی پس از اسلام در نوع خود بی­نظیر است. سلجوقنامه ظهیرالدین نیشابوری بر خلاف متن موجزش، روایتی عینی و پرمعنا از نحوة شکل­گیری و تداوم ساختار قدرت سلجوقی به­دست می دهد. توجه مورخ به امرا، به عنوان گروهی مؤثر در تحولات سیاسی این دوره و تلاش نهاد دیو...

در این مقاله اندیشه ی ایرانشهری در سیرالملوک بررسی می شود. اندیشه خواجه نظام الملک آن گونه که در سیرالملوک مطرح شده است، از سیاست اندیشمندان مسلمان در دوره ی میانه پیروی می کند. تجزیه و تحلیل سیرالملوک این فرضیه را توجیه می کند..

در اوایل قرن هشتم میلادی گروهی از قبایل ترک که به نام "اوغوز" مشهور شده اند به آسیای مرکزی آمدند. گروهی از آنان که بوسیله "طغرل" رهبری می شدند، توانستند قلمرو امپراطوری غزنوی را در مشرق فتح نمایند و سلسله سلجوقی را تاسیس نمایند. سلجوقیان، سلسله های محلی را از بین برده، آسیای مسلمان را متحد ساختند. آنان بسرعت ایران غربی، الجزیر، بین النهرین، سوریه و آسیای صغیر را فتح نمودند. آلب ارسلان پادشاه دو...

در ادوار مختلف تاریخی ایران برخی از نخبگان قدرت برای کار آمد ساختن ساختارهای حکومتی دست به اصلاحات اساسی در درون قدرت حاکمه می زدند. که از جمله مهمترین اصلاح گران حکومتی در تاریخ ایران دوره اسلامی می توان به اقدامات ملکشاه سلجوقی و شاه عباس صفوی اشاره کرد. بحران های داخلی وخارجی و نابسامانی اوضاع سیاسی و اقتصادی و اجتماعی در عهد این دو پادشاه موجب شد آن ها بر حسب ضرورت و نیاز، به اقدامات اصلاحی...

مقوله سیاست، همواره از مسائل مورد اهتمام اندیشه وران ایرانی بوده است و سابقه آن به پیش از اسلام می رسد. هم فیلسوفان و هم سیاستمداران و ادیبان، هر کدام به گونه ای به این موضوع پرداخته اند. رساله های فلسفی و سیرالملوک یا سیاست نامه های فراوانی به قلم نویسندگان بزرگی از ایران بر جای مانده است که هرکدام نشانگر طرز تلقی خواص و عوام از مقوله سیاست و حکومت در دوره های مختلف تاریخ ایران زمین می باشد. آ...

در این مقاله اندیشه‌ی ایرانشهری در سیرالملوک بررسی می‌شود. اندیشه خواجه نظام‌الملک آن گونه که در سیرالملوک مطرح شده است، از سیاست اندیشمندان مسلمان در دوره‌ی میانه پیروی می‌کند. تجزیه و تحلیل سیرالملوک این فرضیه را توجیه می‌کند..