زبور مانوی یکی از زیباترین سروده‌های مانی است. بررسی درون‌مایة‌ آن ما را با جهان‌بینی دین مانوی: دو جهان تاریکی و روشنی و پاره‌های نور رهایی‌یافته از دنیای مادی، آشنا می‌کند. تا پیش از بررسی دست‌نوشته‌های منحصر‌به‌فرد این اثر به سه زبان فارسی میانه، پهلوی اشکانی و سغدی به‌دست آمده از ناحیة تورفان، زبور قبطی تنها منبع موجود به‌شمار می‌رفت. از جملة این قطعه‌ها، قطعة M78 است که در بردارندۀ متنی به...

تمثیل عرفانی چون حماسه‌ای است روحانی که از عشق‌ورزی به معشوق ازلی حکایت می‌کند و حکایات صوفیه در قالب حکایات و تمثیل‌ها، بخش مهمی از ادبیات عرفانی را تشکیل می‌دهند. این حکایات با اهداف گوناگونی در کتب صوفیه به کار گرفته می‌شوند که عمده‌ترین آنها تعلیم و ترغیب صوفیه در سیر و سلوک است. مجموعه‌ای از این حکایات تمثیلی به ادبیات مانوی، به‌ویژه تمثیل‌های عرفانی این متون، بازمی‌گردد. با وجود اینکه هیچ...

اسطورۀ کیومرث یکی از اسطوره‌‌های مهم فرهنگ ایرانی است. این اسطوره ازنظر پژوهشی ظرفیت بسیاری دارد و آن را از جنبه‌های مختلف می‌توان بررسی کرد؛ از‌این‌رو به پژوهش‌‌های روش‌‌مند و منسجم بر مبنای نظریه و نقد ادبی نیازمند است. در این پژوهش کوشش می‌شود تا اسطورۀ کیومرث در شاهنامه برپایۀ نظریۀ ساختارگرایی اساطیری از لوی استروس تحلیل شود. بر متونی مانند شاهنامه، نقدهای روش‌‌مند و امروزی کمتر و نقدهای س...

باران در اساطیر ایران پدیده‌ای اهورایی است. پیدایی این اسطوره به‌واسطۀ ویژگی‌های آب و هوایی فلات ایران امری منطقی است. اسطورۀ باران‌سازی «تیشتر» در اوستا و غالب متون فارسی میانه آمده است اما هیچ یک از این منابع اشاره‌ای به دادستان دینی نکرده‌اند. در این مقاله، گزارش منوچهر جوان جم، مؤلف دادستان دینی، دربارة اسطورۀ باران و نقش «تیشتر» در ایجاد این پدیده بررسی شده است.

رستم یکی از پرآوازه ترین پهلوانان شاهنامه است. در شاهنامه، پدر او دستان، پدربزرگ او، سام و جدّ او نریمان است و اصل و نسب او از سوی مادر به ضحاک فرزند مرداس می رسد. با این اوصاف، روشن می شود که اسطورۀ رستم در شاهنامه به کلی دگرگون شده است؛ به این ترتیب که نه دستان پدر اوست و نه سام و نریمان، پدربزرگ و جد او هستند. از سوی دیگر، در اصل و نسب مادری او نیز، خلافِ آنچه در شاهنامه آمده است، ضحاک پسر مرد...

آب، عنصر شگفت انگیز طبیعت است که همواره مورد احترام و تقدیس ملل مختلف بوده و اسطوره های فراوانی پیرامون آن شکل گرفته است. ایرانیان باستان نیز آب را بسیار گرامی می داشتند و محافظت از آن را وظیفۀ آیینی خویش می دانستند. بسیاری از این اعتقادات درشاهنامه به عنوان مهم ترین جایگاه تجلی اساطیر و باورهای ایرانی، به تصویر کشیده است. فرزانۀ توس، حکیم ابوالقاسم فردوسی، در لابه لای اثر گرانسنگ خویش به موارد...

یوسف الخال، شاعر سوری و فروغ فرخزاد، شاعر ایرانی، دو شخصیت ادبی هستند که انسان معاصر و دغدغه های او در زندگی اجتماعی، درکانون اندیشه آن هاست. تصویری که فروغ در دو دفتر«تولدی دیگر» و«ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» و الخال در «قصیده طویله» با بهره گیری از اسطورۀ «قهرمان» از انسان معاصر ترسیم می کنند، همانندی بسیاری دارد. بحران هویّت انسان در جوامع کلان شهری مدرن در نتیجه فاصله گرفتن او از ارزش های...

با ورود اعراب به ایران در دو قرن دوم و سوم هجری، مسلمانان ایرانی برای انتقال دانش و فن، زبان عربی را ابزار کار خود قرار دادند. از کتاب هایی که به زبان فارسی در قرن دوم و سوم نوشته شده اثری باقی نمانده است. در نیمه نخست قرن چهارم هجری، مانویان خط دینی خویش را برای نوشتن آثار فارسی به کار بردند.این متن ها بخشی از دست نوشته هایی است که در تورفان یافت شده اند، و هم اکنون در فرهنگستان علوم برلین- بر...

چکیده ندارد.

بی شک ، ادیان مانوی ومسیحی از آیینها و مذاهب دیگر تاثیرات قابل توجهی پذیرفته اند. دین عیسی از دل جهان یهودی به وجود آمده و بخش زیادی از متون مقدس مسیحی را متون یهودی تشکیل می دهند . از طرفی با نفوذ میترائسیم از شرق به اروپا و سپس ورود مسیحیت به این منطقه ، باعث شد که آیین مهرپرستی اثر زیادی در آیین مسیح بگذارد. از آنجایی که مسیحیت چند قرن بیشتر از مانویت به وجود آمده بود بالطبع این آیین مسیح ...