چگونگی ارتباط تصوف و تشیع از مسائل بسیار مهم حوزۀ مطالعات اسلامی به‌شمار می­رود. صوفیه از همان دورۀ نخستین برای خود یک تاریخ مقدّس پدید آوردند و در آن از ارتباط مشایخ خود با ائمۀ معصوم به‌ویژه علی­بن‌أبی­طالب (ع) سخن گفتند. یکی از مسائلی که در تاریخ مقدس صوفیه مورد توجه قرار گرفته است مفهوم علم باطن و ارتباط آن با  امام علی(ع) است. صوفیه همچون اهل حدیث و فقها برای خود علمی قائل شدند که از آن به ...

مسئلة (نا)پیوستگی در سیر تحول علم از مباحث مناقشه خیز تاریخ نگاری علم است، که در هر دو جبهه طرفدارانی دارد. عده ای از مورخین، به اقتفای ، سعی کرده اند تا مواردی از پیوستگی را در دوره های مختلفِ سیر تحول علم نشان دهند. در همین راستا در مقالة حاضر سعی شده است تا این بحث در زمینة طبیعیاتِ فلسفة اسلامی، مورد بررسی قرار گیرد و به مواردی از پیوستگی با نظریه های علمی جدید در این دوره از علم اشاره شود. ب...

در این مقاله، ابتدا دو معنای متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگری به معنا و مفهوم «حادثه ی تاریخی» یا «موضوع علم تاریخ». مطلب مورد بحث این مقاله فقط دانش تاریخ است و درباره ی موضوع علم تاریخ اصلا سخنی به میان نیامده است. در این مقاله، ابتدا دو معنای متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگری به معنا و مفهوم «حادثه ی ت...

مطالعه تطبیقی دیدگاه حافظ ابرو با مورخان مسلمان درباره اهمیت و فواید علم تاریخ [1]                                                                           نرگس رضاقلی‌زاده آهنگر* چکیده شهاب‌الدین عبدالله بن لطف‌الله بن عبدالرشید، معروف به حافظ ابرو، مورخ بزرگ ایرانی در عصر تیموری است. او درباره تاریخ ایران چندین جلد کتاب نوشت که مهم‌ترین آنها کتاب جغرافیا و مجمع التواریخ السلطانیه است. وی در...

این رساله در دو بخش منابع اسلامی و یهودی تنظیم گشته و عناوین آن عبارت است از : 1- مقایسه موضوعات مختلف موجود در دو کتاب مقدس و استخراج وجوه مشترک آنها 2- اثبات بی پایه بودن بعضی از نظرات تورات و مقبول بودن آیات قرآنی در مقایسه با علم روز ، و خلاصه بیان جهت برتری قرآن 3- تبیین نظر قرآن در باب توحید 4- نظری بر تورات موجود و تورات از نظر محققین و مقایسه عهد عتیق با علم جدید 5- اصالت قرآن ...

پرداختن به فلسفه تاریخ و نیز برانگیختن صاحبان علم و خرد به تفکر درباره تاریخ، از دغدغه‌های استاد مطهری بود. وی در حوزه مسائل معرفت‌شناسی تاریخی مباحث گسترده‌ای دارد و درباره فلسفه علم تاریخ و به ویژه تعریف‌ها و مفاهیم تاریخی نیز صاحب آرای گوناگونی است. این پژوهش می‌کوشد با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و از راه مراجعه مستقیم به آثار مطهری، به معرفی، نقد و بررسی آرای او در این زمینه بپردازد. ب...

این رساله که با یک پیشگفتار و پنج فصل تنظیم شده است: فصل اول آن به توضیح واژه های قرائت ، تلاوت، قاری، مقری، اقرا و ضوابط قرائت صحیح که لازمه مباحث بعدی بوده اختصاص یافته است. در فصل دوم به بحث قرائت بطور اجمالی و گذرا پرداخته شده، زیرا که تجوید زائیده علم قرائت است و با آن رابطه تنگاتنگ دارد. در این بحث به معرفی کتب و علما مهم قرائت نیز پرداخته شده است. در فصل سوم که اصل بحث این پایان نامه از ...

«حقوق اسلامی تطبیقی» همچون معادل عربی آن «الفقه المقارن» گرچه در محافل علمی و دانشگاهی عنوان جدیدی تلقی میشود‘ ولی با توجه به تاریخ علوم اسلامی در حقیقت امتداد رشته علمی آشنایی به نام علم الخلاف محسوب می گردد که از بخشهای پر سابقه علوم اسلامی به طور عام و مباحث فقه اسلامی به طو رخاص به شمار می آید و در گذشته در ایجاد جو آزاد علمی و گسترش و تعمیق فقه استدلالی وحقوق اسلامی تأثیر شایان توجهی داشته...

ارتباط تاریخ و فلسفه، دو دانشی که هر یک در شناخت و تحول زندگی بشری نقش مهمی ایفا می کنند، در ارتقای دانش تاریخ و رویکرد معرفتی بدان سهم اساسی دارد. بدبینی عمومی فلاسفه یونان به تاریخ در وجه معرفت شناسی و میراث خواری حکمای مسلمان از فلسفه یونان موجب شد که فلاسفه و البته مورخان مسلمان چندان توجهی به فلسفه علم تاریخ نکنند و در خصوص وجوه نظری و معرفتی تاریخ به تأمل نپردازند. این مهم مانع از آن شد ک...

بازاندیشی تاریخ در ذهن مورخ انجام می شود و ذهن مورخ در بستر ساختاری جامعه ای که در آن زندگی می کند قوام می گیرد. تاریخ بررسی و تحلیل اجزای ساختاری جامعه را در اعصار گذشته در راستای پاسخ گویی به مسائل و اجزای ساختاری جامعه در زمان حال در دستور کار دارد و این مهم را با انتخاب موضوع و مسائلی که میان حال و گذشته در سَیَلان است انجام می دهد. مورخان دانش و بینش خود را وامدار جامعه ای هستند که در آن زند...