قصه های قرآنی با نقشمایۀ هجرت اندک است و در همان چند نمونه نیز، موضوع مهاجرت ذیلی بر غرض الاهی در تبیین مفاهیم دینی، و در راستای رسالت انبیا ست. این قصه ها از بابت برخی مفاهیم فرهنگی هم دارای اهمیت است. این که چنین قصه هایی قرآنی تا چه حد با مبحث مهاجرت که در دوران معاصر آن را می شناسیم، دارای ارتباط هستند و این که تا چه اندازه امکان بررسی آنها بر اساس نظریات مربوط به مهاجرت در علوم اجتماعی وجو...

شکل­گیری زبان خاص عرفانی، مخصوصاً در تأویلاتی که از آیات قرآن ارائه می­شود، ریشه در قرآن دارد؛ به عبارت دیگر، گرایش به تفسیر تأویلی برآمده از قرآن است. در قرآن، بخش زیادی از مفاهیم در قالب تمثیل بیان شده است. وجود این تمثیل‌ها در حقیقت نزدیک‌کننده‌ی هرچه بیشتر مفهوم به ذهن مخاطب است. تفاسیر عرفانی نیز که غالباً صورتی تمثیلی یا تأویلی دارند، از این سبک تمثیلی قرآن به ویژه در تأویل داستان‌های قرآنی...

اگرچه مطالعة منظم طرح داستان توسط صورت گرایان و به خصوص با بررسی پراپ وارد دنیای ادبیات گردید، پس از پراپ روایت شناسان ساختارگرا از جمله گریماس در تلاش بودند تا ضمن رفع ایرادات مطالعة پراپ، به الگویی جامع برای مطالعة روایت ها دست یابند. پژوهش حاضر ضمن بررسی داستان حضرت یوسف (ع) برمبنای دیدگاه پراپ و گریماس در متن قرآن تلاش دارد به این سؤالات پاسخ دهد که: آیا یافته های پراپ با داستان های قرآن مط...

نوع نگرش انسان به پدیده ها و اتّفاقات پیرامون خود متفاوت است؛ بعضی افراد صاحب حسن ظن و نگاهی مثبت هستند و برخی نیز منفی نگرند و به همه چیز سوء ظن دارند. به همین دلیل هر فرد با توجه به داشته های شخصیتی خود، باعث تشدید یا تضعیف یکی از این دو رویکرد می شود. در این نوشتار، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، مبانی مثبت اندیشی و بازخورد آن در زندگی حضرت یوسف(ع) ارزیابی شده است. یافته ها نشان می دهد که...

سخن وحی را زیبایی های نامنتهاست؛ زیرا از جانب صاحب جمال و جمال آفرین یکتاست. واژه ها، چیدمان کلام، موسیقایی گفتار و عمق معانی قرآنی، نه تصویری است که به نگاهی توان دریافت؛ بلکه در هر عصری و در هر نسلی، غواصان ژرف پیمایی را می طلبد تا «درّ یتیم» از صدف معنا گشوده و پیام راستین آیات وحیانی را استخراج نمایند. سوره یوسف را که زیباترین قصه هاست و آرایه های ادبی و کلامی، زیبایی آن را صد چندان افزوده ...

این پژوهش به شناسایی، استخراج و تبیین «مصادیق تصویری و تجسمی» قصه ی یوسف(ع) در قرآن کریم پرداخته، و سپس با استفاده از داده ها و یافته های به دست آمده به سنجش و اندازه گیری فراوانی و وزن کمی و کیفی مولفه های مذکور می پردازد. در همین ارتباط متن قرآن کریم و به طور مشخص قصه یوسف(ع) در این کتاب مقدس (آیات چهارم تا یکصد و یکم سوره یوسف) به عنوان محدوده پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، ...

شخصیّت یکی از مباحث مهم در حوزة انسان شناسی است که در داستان نویسی اهمیّتی بسیار دارد. قرآن کریم به تصویرپردازی شخصیّت ها اهمیّت ویژه ای داده است. بیان قرآن در توصیف شخصیّت ها، هنری و ادبی است؛ از این رو، در بسیاری از موارد از قصّه برای توصیف شخصیّت ها استفاده کرده است. سورة یوسف، یکی از مهمترین سوره های قرآن کریم از نظر تصویرپردازی شخصیّت هاست. یوسف(ع)، یعقوب(ع)، زلیخا، فرزندان یعقوب، عزیز مصر، کاروان...

داستان انبیای الهی به عنوان یکی از شاخص های مهم پندآموزی و عبرت، همواره مورد توجه همگان بوده است. قرآن کریم به عنوان یک کتاب هدایت، تنها به آن قسمت از داستان، که در رسیدن به این هدف ضروری بوده، اشاره داشته است، لذا در این میان، بسیاری از زوایای زندگی انبیای الهی در هاله ای از ابهام بوده است. در شفاف سازی داستان ها، روایات تفسیری، می توانند به عنوان یکی از منابع مهم و تنها به عنوان مکمل و موید ب...

یکی ازمضامین تلمیح در ادبیات فارسی، داستان پیامبران است که به دلیل عبرت آموزی شان همواره مورد استفاده شاعران و نویسندگان قرار گرفته است. داستان یوسف نبی(ع) نیز چون دیگر انبیاءالهی، درادبیات فارسی نقشی سمبلیک و نمادین یافته است. نماد مضامینی چون، جمال، هجران، حسد و از همه مهمتر عشق. مولانا در آثار خود، به عناوین گوناگون از این داستان و وجوه گوناگونش بهره برده است، به خصوص در کلیات شمس که در می...