از نظرِ ابن­سینا سعادت و شقاوتِ حقیقی در آخرت پدید می­آید؛ اما در این دنیا، معرفت و عبادت، داروی آن سعادت؛ و جهل و معصیت، زهر آن است. به تعبیرِ دیگر، سعادتِ مطلق با کمال و تزکیه دست­یافتنی است. کمال به وسیلۀ علم؛ و تزکیه به وسیلۀ عمل و عبادت حاصل می­شود. عبادت، راه شناخت خداوند تعالی است؛ زیرا عبادت است که نفس ناطقۀ انسانی را شبیه عقول مجرد می­گرداند و مادام که نفس انسانی شبیه ملائکه نگردد، راهی به...

جمع گرایی یا گرایش به جمع , یکی از مباحثی است که در متون دینی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده واز بنیادی ترین مباحث اندیشه اسلامی به شمار می رود. قرآن کریم به عنوان قانون اساسی اسلام که هرگونه احتیاجات انسانها را درطول حیاتشان ترسیم نموده براین مسأله پافشاری کرده وآیات بسیاری را دراین زمینه بیان فرموده است . پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) وائمه معصومین (علیهم السلام) با نگاهی ژرف ، به ...

یکی از مسایل پیچیده در فلسفه، کیفیت صدور کثرت از وحدت است. در مورد این مسأله راه حل های مختلفی ارایه شده است. 1- نظر حکمای مشاء: با توجه به قاعده الواحد، معلول نخستین امری واحد و یگانه است. و آن امر واحد و یگانه عقل است. زیرا فروض دیگر که عبارتند از «جسم، ماده، صورت، نفس، عرض» یا مرکبند یا محتاج به دیگری. پس واحد و یگانه نیستند. عقل اگر چه واحد است، ولی نوعی از کثرت را نیز دارد. زیرا اگر ...

قاعد? «الجمع مهما امکن اولی من الطرح» یکی از مشهورترین قواعد اصول فقه است که به وسیله آن، اختلاف و تعارض بین ادله شرعی لفظی، به ویژه احادیث صادر شده از پیامبر«ص» و معصومان «ع»، برطرف می شود. اجماع علما بر این امر استوار است که نظام فقهی اسلام، دارای وحدت و یکپارچگی است و سخنان صاحب شریعت از هرگونه تعارض حقیقی مبرّا است. بنابراین تعارض موجود در احادیث، ظاهری و غیر حقیقی است. به همین دلیل فقها و ا...

قد صرّح أکثر من مصدر أن القرن الرابع الهجری یعدّ صورة متمیزة من الحضارة الإسلامیة فالأسماء اللامعة فی العلوم المختلفة، تحیّر عقول الباحثین، منها «ابن درید الأزدی» الذی کان من الشائع فی تراجم هذا العصر أن یقال إنّ فلاناً رحل إلی البصرة وأخذ العربیة والأدب من ابن درید، وذلک لأن المعرفة اللغویة التی کانت تعد «أم المعارف» والمرضع الأوّل لسائر العلوم قد انتهت إلیه وهذا ما جعل إسهامه فی ازدهار العلم والحضا...

یکی از بیتهای مثنوی معنوی که چند و چونی بسیار برانگیخته است؛ و گزارشهایی ناساز از آن کرده اند، بیتی است در دفتر سوم از این دریای توفندۀ راز که پیر نهانکار و بلخ در آن به شیوۀ اندیشمندان مشایی از عقل سخن رانده است: عقل اوّل راند بر عقل دوم، ماهی از سرگنده گردد نی ز دُم پیچش و دشواری این بیت در پارۀ دوم آن و در واژه «گنده» است؛ پاره ای از گزارندگان مثنوی آن را گُنده خوانده اند، به معنی بویناک؛ و پار...

در این رساله مثل از دیدگاه دو فیلسوف بزرگ و تأثیرگذار مورد کنکاش و بررسی قرار گرفته است. افلاطون چون در زمانی زندگی می کرد که سوفسطائیان نفوذ علمی زیادی داشتند و از طریق مغالطات خود افکار عمومی و به خصوص افکار متفکران را تخدیر کرده بودند و نگاه ابزاری بعلم را در سرلوحه کارهای خود قرارداده و جامعه را به طرف پرتگاه نسبیت گرایی علمی و اخلاقی سوق داده بودند نظریه مثل را مطرح کرد و با این اقدام فیلس...

در طول سیر تاریخ فلسفه و حکمت، طرح نظریه ی "مُثل" از جانب افلاطون، نخستین نغمه ای بود که قلمرو هستی را از محدوده ی عالم محسوسات به عالم ماوراء محسوسات گسترش داده و دایره ی دید بشر را از تنگنای ادراکات حسی به عالم لایتناهی ادراک معقولات بسط داد. از سوی دیگر توجه کامل حکمای اسلامی به اندیشه " مُثل" و دفاع از آن از سوی برخی از حکما مانند سهروردی، انگیزه ای شد تا این اندیشه مورد توجه و بررسی قرار گیر...

بنابر قاعده«الواحدلایصدرعنه الاالواحد» ازعلت واحد جز واحد صادر نمی شود. و از آنجایی که علت العلل اشیاء یعنی واجب الوجود از هر جهت واحد است و هیچ کثرتی در او راه ندارد، یعنی وحدت او وحدت حقیقی حقه است پس از او جز واحد صادر نمی شود. درپاسخ به این پرسش که چگونه از واحد من جمیع الجهات، جهان جسمانی متکثر صادرشده است: ابن سینا، سهروردی و صدرالمتألهین هرکدام برای حل این مشکل راه حلی نشان داده اند و ...