میان فرهنگ و زبان عربی و فارسی مشترکات فراوانی وجود دارد که از جمله می توان به مفاهیم موجود در امثال و حکم برابر میان این دو زبان اشاره نمود. در این پژوهش کوشش بر آن است تا افزون بر آشنایی با مثل، حکمت؛ به عنوان یک نوع ادبی، کاربرد، چگونگی پیدایش و تدوین آن ها در زبان و ادبیات عربی و فارسی، امثال و حکم برابر میان این دو زبان شناسانده گردد و برای هر دو مثل یا حکمت برابر، نظایری در آیات قرآنی، اح...

قرآن کریم تکیه‌گاه نخست مباحث تربیت و تبلیغ است که در کنار حکمت، برهان و موعظۀ حسنه، اتخاذ روش جدال به نیکوترین وجه را به پیامبر و مؤمنان دستور داده است. در این مقاله تلاش شده است مفهوم و معیارهای جدال احسن با استفاده از مقدمات قرآنی و روایی روشن شود. در قرآن، جدال در معانی متنوعی ازجمله خصومت در گفتار، گفت‌وگوی جانبدارانه، دفاع سرسختانه از باطل و مناظره برای مجاب‌کردن خصم به‌کار رفته است. در ک...

ملّاصدرا در تحلیل ایمان به گزارش و تفکیک مفهومی تعریف‌های گذشتگان می‌پردازد. از نظر او علم یا تصدیق یقینی مفهومی محوری در ایمان است. او جایگاه مفاهیم دیگری چون اقرار زبانی، احوال، و اعمال را در مفهوم ایمان بررسی می‌کند و آن‌ها را به مفهوم علم پیوند می‌زند. پس از این تلفیق، وی از مفاهیم فلسفی، عرفانی، و قرآنی همچون توحید، حکمت، نور، و عقل یاری می‌جوید تا فرادیدگاه خود در مسئله ایمان را به تصویر ک...

در جامعه اسلامی تحت تأثیر آموزه های دینی و تعالیم قرآنی زمینه مساعدی برای آثار حکمی و اخلاقی وجود دارد. در ایران پیش از اسلام نیز به ویژه در عصر ساسانی دانش هایی به صورت اندرزنامه، پندنامه، وصایا و امثال آن با عنوان هایی مانند آداب و حکم، حکمت عملی، پند و فرمان های اخلاقی وجود داشت، تا جایی که حتی بر تاج شاهان و حاشیه ی لباس ها نیز نگاشته می شد. در این تحقیق می کوشیم حکمت عملی را به عنوان بن ما...

زندگی اجتماعی امری قدیمی و به تعبیر قرآنی، هم پای خلقت انسان اولیه در قالب امت واحده است. اما مسأله ی اصلی این است که مبنا و دلیل زندگی اجتماعی چیست؟ نوشتار حاضر کوشیده است با بررسی نظریه های قدیمی و رایج مدنی بالطبع بودن آدمی در دیدگاه حکمای گذشته، به ارائه ی نظریه ی جدید "ماهیت استرشادی فطری" حیات اجتماعی آدمی بپردازد. روش مقاله ی حاضر طبق الگوی حکمت متعالیه بر روش ترکیبی عقلی- بر اساس ملازما...

چکیده امثال و حکم باری از سنن، آداب، تاریخ، خصایل و منش و روح و فطرت یک ملّت را به دوش می کشد که باعث می شود غنی ترین میراث های فرهنگی اندوخته شود. از این روست که هر گوینده ی نکته سنج با آوردن شاهد از امثال و حکم به سخن خود جذبه می بخشد. خاقانی و نظامی نیز هر یک به گونه ای با این میراث پر افتخار روبرو شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که امثال و حکمت های اشعار نظامی تصویرگر فرهنگ عام? عصر نظامی ...

موضوع این پژوهش، «نقد و بررسی دیدگاه ملاصدرا در مسئله خیر و شر و تطبیق آن با قرآن کریم»، است. از آن جا که مسئله خیر و شر و شبهات مربوط به آن، اختصاص به زمان، مکان و پیروان ادیان خاصی ندارد، و در هر عصر و زمانی، به جهت ارتباط و نقش این موضوع با اعتقادات متدینان، شبهات و مباحث جدیدی مطرح می شود، لازم و ضروری است که محققان در همه ادوار به آن بپردازند. اهداف این تحقیق، تبیین خیر و شر، بر اساس نگرش ...

سه تا از صناعات پنج‎گانة ارسطویی برهان، خطابه و جدل است. ارسطو و منطق‌دانان مسلمان به‎دقت و تفصیل آنها را از لحاظ ماده و صورت و هدف و نتیجه بیان نموده‌اند. روش‎های دعوت قرآنی در سورة نحل به‎ترتیب چنین آمده است: حکمت، موعظة حسنه و جدال احسن. معنای این سه کلمه هم با تحقیق در عرف قرآن آشکار است. برخی منطق‌دانان و بعضی از مفسران مسلمان سه روش یادشده را با سه فن ارسطویی منطبق دانسته‌اند. بعضی این رو...

مسأله ترتیب سوره‌ها در مصحف، یکی از مسائل مهم تفسیری و علوم قرآنی است که بسیار مورد توجه قرار گرفته است. دانشمندان علوم قرآنی و مفسران غالباً یا این چینش را ناشی از اجتهاد صحابه می‌دانند و یا صرفاً این چینش را چینشی توقیفی بر اساس طول سوره‌ها محسوب می‌کنند، در این میان برخی نیز توجه خود را به چینشی دیگر از سوره‌ها، یعنی چینش نزولی معطوف کرده‌اند. البته معدودی از دانشمندان علوم قرآنی و مفسران، علا...

این پایان نامه که "حکمت در شعر محمود سامی البارودی "نام دارد به بررسی مبحث ارزشمند ومهم پرداخته است. حکمت در این پایان نامه عبارت است از هر کلام نافع وسودمندی که که در بردارنده پند ها وامثالی است که خواننده از آن بهره مند می گردد، وبیان گر ارزشهای تاریخی ، اجتماعی وسیاسی، عقلانی وتربیتی می باشد. عمل حکمی در بردارنده مجموعه از فضایل اخلاقی بوده وریشه اصلی آن در مشرق زمین می باشد ،که در اصطلاح ب...