هنجارگریزی از ارکان اصلی مکتب فرمالیسم به شمار می رود.این اصطلاح که نخستین بار توسط ویکتور شکلوفسکی ـ فرمالیست معروف روسی ـ با مقاله ی «هنر به منزله ی شگرد» مطرح شد، حاکی از برانداختن پرده ی عادت از مقابل دیدگان مخاطبان است به گونه ای که خواننده یا شنونده واقعیات اشیا را به شکلی تازه دریافت کند. هنجار گریزی در بر گیرنده ی شیوه هایی می شود که زبان شعر را از زبان نثر ممتاز می سازد و موجب «رستاخیز...

برای لذت بردن و درک آثار ادبی و هنری متنوع، آشنایی با سنت‌های ادبی و هنری هر عصر و ویژگی حاکم بر فرهنگ آن دوران ضروری به نظر می‌رسد و از آنجا که هیچ هنر کامل و جاودانه‌ای در ظهور و تداوم خویش از مجموعه جریانات پیرامون خود بی‌بهره نیست، لذا با توجه به این امر می‌توان شناختی کامل‌تر از هنر آن دوران را فراهم آورد. در این میان پیوستگی میان هنرها و از آن میان ارتباط انکارناپذیر میان شعر و نقاشی ایرا...

غزالی لذت را به ادراک ملایم تعریف کرده و برای آن اقسام مختلفی بیان می‌کند که عبارتند از: لذت حسی و قلبی، لذت حسی و غیر حسی، لذت ظاهری و باطنی، لذت حسی و عقلی، لذت عقلی و بدنی. او چگونگی تکوین و تکامل لذات در انسان را ضمن پنج مرحله تبیین می‌کند و پنج عاملِ تفاوت از ناحیه قوه مدرکه، تفاوت از ناحیه ادراکات، تفاوت در معانی مدرَکه، تخالف نوعی و تخالف از حیث قوت و ضعف را به‌عنوان ملاک‌های تمایز لذات بی...

این نوشتار در پی آن است تا با ارائه تبیینی از لذت، کمال و هویت انسان در حکمت صدرا و بیان سودگرایی عمل‌محور بنتام که ارزشمندی فعل را مبتنی بر لذت آن می‌داند و تبیین معیارهای هفت‌گانه او و نقد آنها نشان دهد در حکمت صدرایی وجود کمال بر وجود لذت برآمده از کمال تقدم دارد. انگیزه انسان عادی در انجام فعل ابتدا رسیدن به لذت، سپس نایل شدن به خودِکمال است؛ بنابراین در این حالت، لذت به‌لحاظ وجودی مؤخر از ک...

نسبت میان زندگی اخلاقی و لذت و درد یکی از پرسش‌های مهم فلسفی است. آیا انسان اخلاقی لزوما لذت بیشتری از زندگی و عمل اخلاقی خود می‌برد؟ یا نه، اخلاق نسبتی با زندگی لذت‌بخش ندارد. و حتی چه بسا فرد غیراخلاقی لذت بیشتری از زندگی خود ببرد. ما در این مقاله این پرسش مهم را از نظر ارسطو به عنوان یکی از مهمترین فیلسوفانی که در این حوزه سخن گفته است بررسی می‌کنیم. نسبت میان حالات اخلاقی و لذت در فلسفه ارس...

برای تبیین جایگاه باغ در منظر حافظ و بیانِ این مسئله که نسبت و ارتباط هنر باغ و شعر از حیث آفرینش هنری باهم چیست که مفهوم باغ به نحوی پربسامد در شعر حافظ حضور می‌یابد، باید ساحت ادراکی این دو مورد مداقه قرار گیرد. مقایسه این دو هنر بر اساس مؤلفه‌های بصری، شکلی صرف یا وجوه تعقلی صرف امکان‌پذیر نیست و در این زمینه تعلق این دو هنر به دو ساحت ادراکی مختلف هنرهای تجسمی و غیر تجسمی و سلسلهِ تحولات نگاه...

در میان مباحث پیچیدة نفس، تقریرات ابن‌سینا در مورد لذت اندک اما قابل توجه است. از نظر او لذت از کیفیات نفس و بدیهیات است، از همین رو ابن‌سینا تلاش کرده است به جای تعریف ماهوی لذت، از ابهام آن بزداید و آن را فقط توضیح دهد. او لذت را ادراک امر ملائم با قوة مدرکه می‌داند. ملائم از نظر او کمال و خیر قوة مدرکه یا فعل خاص آن است. ابن‌سینا در تبیین فرآیند لذت از کمال و خیر دیگری نیز سخن به میان آورده ...

سهروردی در رسائل و مکتوبات مختلف خویش، تعاریف مختلفی برای لذت ارائه کرده است. این تعاریف از جهت کمیت و کیفیت قیودی که در آن به کار رفته با یکدیگر متفاوت هستند. وی معتقد است میان لذت و نور ارتباط وثیقی وجود دارد. سهروردی در برخی آثارش، لذت را به حسی (جسمانی) و روحانی، و در برخی مکتوبات دیگرش، آن را به بدنی و قدسی تقسیم می‌کند و در برخی مواضع دیگر از لذت سرمدی سخن می­گوید. او از جهت دیگر لذت را ب...

در شعر «غزلی برای بلبل» سروده جان کیتس گوینده با آواز دلربای بلبل وارد عالم شیرین خیال می شود اما به تدریج متوجه خیالی بودن آن می شود در شعر «لامیا»ی او جوان فریب خورده از مار زن نما جان خود را از دست می دهد زمانی که عشق خود (مار به ظاهر زن) را از دست می دهد. در شعر «غزلی برای جام یویانی» دنیای شعر حد فاصلی است بین عالم سرد واقعیت و عالم خیالی پر شور پسر جوانی که بدنبال عشق خود – یک دختر جوان ...