جابری در ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی دنیای عرب، گفتمان‌های دینی و اجزای معرفتی آن‌ها را مورد بررسی و نقد قرار می‌دهد و نقطة آغاز تعالی و انحطاط تمدن عربی - اسلامی را در عصر تدوین جست‌وجو می‌کند. عصری که اندیشه‌های اسلامی با محوریت متن قرآنی در قالب دستگاه‌های گوناگون معرفت اسلامی (معقولات دینی) در کنار نظام‌های معرفتی غیر اسلامی (نامعقول دینی) شکل گرفتند. در نظر جابری نظام‌های معرفتی درون‌زا که بر...

امروزه فلسفه تطبیقی به عنوان حوزه ی مطالعاتی جدیدی در حال بسط و گسترش است، گرچه برخی در اعتبار آن به شک و تردید می نگرند، اما در این مقاله ماهیت مسائل فلسفه تطبیقی، تعریف مبانی، امکان و روش شناسی آن مورد بحث قرار گرفته است. در پایان نتیجه می گیریم فلسفه تطبیقی در ساحتی فرافلسفی با تلفیقی از روش شناسی های موجود ممکن است و این فلسفه توانایی پاسخ به برخی از مسائل حل ناشده را داراست. بنابراین می تو...

جابری، برای ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی دنیای عرب، گفتمان‌های دینی و اجزای معرفتی آن‌ها را بررسی و نقد و نقطة آغاز تعالی و انحطاط تمدن عربی ـ اسلامی را، در عصر تدوین، جست‌وجو می‌کند؛ عصری که اندیشه‌های اسلامی با محوریت متن قرآنی، در قالب دستگاه‌های گوناگون معرفت اسلامی (معقولات دینی) در کنار نظام‌های معرفتی غیر اسلامی (نامعقول دینی)، شکل گرفتند. در نظر جابری، نظام‌های معرفتی درون‌زا، که بر بال معق...

هدف اصلی این پژوهش، بررسی فرهنگ جهانی و دیدگاه قرآن و سنت در باره آن و نسبت بین آن دو پدیده است؛ که ضمن توصیف مفاهیم و چرایی جهانی شدن غربی و تبیین اندیشه جهانی اسلام، با تمسک به آیات و روایات و نظرات اندیشمندان، به مقایسه آن دو و بررسی نگرش اسلام بدان خواهد پرداخت. آنچه که گفته شده است این است که؛ "جهانی شدن"، نه تنها دین و مذهب را به حاشیه نکشانیده است؛ که حتی آن را در متن نیازهای های واقعی...

نگارنده در این رساله به بررسی عقل وعشق انسانی در اندیشه ی غزالی می پردازد و رابطه¬ی آن دو با یکدیگر و تأثیر آن ها را در معرفت بخشی به انسان کندوکاو می کند. نظام معرفتی او کاملا مبتنی بر تفسیری عقلانی از شریعت اسلام است. فلسفه ی عرفانی او تلفیقی از عرفان و عقل و عشق. وی عقل را مقدمه ای برای ورود به حیطه ی عشق می داند و انسان در سایه ی عقل می تواند عشق حقیقی را ادراک نماید، به نظر این اندیشمند عش...

برخی صاحب نظران، با تمسک به دلایلی، عرفان اسلامی را در بخشی از آموزه های معرفتی، شیوه های سلوکی، روش فهم متن دینی و حتی در خاستگاه همسو با دین اسلام نمی دانند. اما عارفان در مباحث معرفتی هم اصل شهود – به عنوان روش عرفان - را مورد تأیید دین می دانند و هم آموزه های معرفتی خود - همچون توحید، انسان کامل و معاد - را موافق با شریعت اسلام می یابند. و در بُعد عملی از یک سو جایگاه اصل سلوک در دین را تثبی...

در مقاله حاضر، برون‌رفت علوم اجتماعی از وضعیت پروبلماتیک در تمدن اسلامی به مواجهه نظام معرفتی و متافیزیکی این تمدن با «ازجاکندگی معرفتی» دوران جدید منوط شده است. در تبیین این موضوع، آرای علامه طباطبایی به محک آرای ایمانوئل کانت برده شده است. کانت در مواجهه با پدیده یادشده، با انتقال خدا از حوزه شناخت به حوزه اخلاق و تبدیل انسان به موجودِ «خودآیین» و قرار دادن «دین در محدوده صرفاً خرد»، تحول بزرگی...

تئوری کلام جدید در غرب وحی را امری غیر حقیقی و غیر معرفت بخش می دانند. قرآن منبع اصلی آیین اسلام است؛ اگر در حق بودن، معرفت آفرینی و فهم پذیری آن، تشکیک شود، کارکرد هدایتی خود را از دست خواهد داد. قرآن از سه شاخصۀ جامعیّت، جهانی و جاودانی بودن بر خوردار است. لازمۀ این اوصاف تکیه بر اصول و منطق متقن و استوار است. نظام معرفتی قرآن بر اصولی استوار است که مطابق فطرت و مورد وثوق عقل است. این اصول عبا...

سیاست خارجی مهم ترین وجه زندگی اجتماعی ـ سیاسی ملت ها و کشورها به شمار می رود، چون بقا و حیات آن ها به سیاست خارجی بستگی دارد. از این رو، تلاش برای درک و فهم ماهیت و رفتار سیاست خارجی کشورها یکی از دلمشغولی های فکری و ذهنی محافل علمی و دانشگاهی بوده و است. به گونه ای که حوزه مطالعاتی تحلیل سیاست خارجی جهت پاسخ گویی به این کنجکاوی و دل نگرانی تأسیس و توسعه یافته است. تحول و تکامل این رشته، مطالع...

نظر به گستردگی تعاریف و مفاهیمی که از جذبه در متون عرفانی مطرح است، این پژوهش به بررسی، طبقه‌بندی و تحلیل موضوع جذبه در متون نثر عرفانی تا قرن هفتم هجری می‌پردازد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که جذبه در متون عرفانی همیشه به یک معنا به کار نرفته است؛ برخی از این مفاهیم عبارتند از: مشاهده و معاینه، وجد و اخذ، سیر در احوال، اجتبا و اصطفا، طلب، توفیق و عنایت و آزاد شدن از بندگی نفس. در اغلب این تعا...