میان هرمنوتیک فلسفی و نظریه ادبی، به ویژه نظریه های معطوف به خواننده پیوندی ضروری وجود دارد. این پیوند در رویکرد پدیدارشناسانه هرمنوتیک فلسفی و تبار پدیدارشناسانه این نظریه ها ریشه دارد. از این منظر، هرمنوتیک فلسفی، درواقع فلسفه ای هستی شناسانه در باب تفسیر متن است. وجه فلسفی هرمنوتیک فلسفی در «وجودی بودن» آن است و وجودی که گادامر و ریکور از آن می گویند، وجودی تفسیرشده است؛ به این اعتبار، تفسیر...

مهدی اخوان ثالث یکی از برجسته ترین شاعران معاصر ادبیات ماست در کنار آثار ارزشمند ادبی از قبیل شعر و داستان، تحقیقات قابل توجهی در زمینه های مختلف شعر و نقد نیز انجام داده است. دو اثر مهم « بدعتها و بدایع نیما » و « عطا و لقای نیما » از جمله این پژوهش هاست. در این کتاب ها مباحث و نکات مختلفی در رابطه با موضوعات ادبی از قبیل هنر، شاعر، موسیقی و ... مطرح شده است. گذشته از آثار مستقل مذکور نکات قاب...

این پژوهش دارای چهار فصل مجزاست. در فصل نخست آثار منثور (5اثر)به دقت معرفی شده است . در فصل دوم تلقی نیما از نظریه شعر و علل فقدان حضور نظریه ای منسجم در آثار او بررسی شده است .در فصل سوم که خود دارای سه بخش است مواجهه نیما با نوآوری و موانع پیش روی او بررسی شده است . در فصل چهارم که مفصل ترین بخش پژوهش است در سه بخش جداگانه تلقی نیما از شعر شاعران (گذشته و همروزگار و پیروان)جستجو شده است.

به رغم جایگاه رفیعی که سیمین دانشور در ادبیات مدرن فارسی کسب کرده است، آثار او کمتر مورد بررسیهای نقادانۀ نظام مند قرار گرفته اند. مقالۀ حاضر کوششی است در اثبات این برنهاد که دو رمان اخیر دانشمند (جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان) مبیّن پویایی این نویسنده و توان چشمگیر او برای داستان نویسی به سبک و سیاق پسامد رنیستی است. از آنجا که "پسامد رنیسم" اصطلاحی چند معناست و نظریه های گوناگونی دربارۀ آن م...

یکی از نکات مهم در حوزه تطوّر انواع ادبی این است که غلبه یک گفتمان و جریان فرهنگی در دوره ای مشخص در پیدایش نوع ادبی خاص تأثیر انکارناپذیری دارد. اگر برخی منتقدان ادبی بر مبنای نظریه داروین و با توجه به طبیعت موجودات نظریه انواع ادبی را مطرح کردند، می توان بر مبنای دیدگاه پل تیلیش با توجه به اضطراب های روحی انسان در سه ساحت اضطراب وجودی (مرگ)، اخلاقی (گناه) و معنوی (پوچی و بی معنایی) نظریه تطوّر ...

چکیده نظریه شعری یعنی بحثی روشمند درباره آثاری که هم جوهرشان زبان است و هم ابزارشان. محمدتقی بهار(ملک الشعرا) و ابراهیم عبدالقادر المازنی در عصری که ستیز میان سنت و تجدد در همه بخش ها و حوزه ها به شدت جریان داشت، در ایران و مصر به تبیین نظریه شعری خود پرداختند. هر دو به عنوان عضوی تأثیرگذار از یک جنبش برجسته ادبی(انجمن دانشکده در ایران و جماعت دیوان در مصر) در تبیین نظریه شعری مورد نظر خود و جن...

بینامتنی، نظریه ای است به منظور خوانش عمیق تر متن ادبی و دستیابی به ناگفته های آن. این نظریه به روابط بین متونی می پردازد که موجب آفرینش متن جدید می شود. قرآن کریم یکی از متونی است که سروده های بسیاری از شاعران با آن پیوند و ارتباط بر قرار نموده است؛ از جملۀ این شاعران احمد شوقی، شاعر معاصر مصری است که تعابیر و مفاهیم قرآنی به گونه ای هنرمندانه و با خلاقیتی خاص، توأم با ظرافت های ادبی در شعر او...

تغییر اصول نظریۀ ادبی در شعر سبک هندی و توجه به دو مقولۀ اندیشه و لذت آفرینی نشان می دهد که شاعران سبک هندی مختصات ادبی نظریه خود را با فهم و درک مخاطب سامان دادند. درست است که جامعۀ ایران در عصر تیموری و صفوی به آرامش اقتصادی و رفاه نسبی دست یافت اما به دلیل هجوم مغول در دو قرن قبل از آن و ضعف شدید بنیان های علمی-آموزشی و فرهنگی ایران، شاعران سبک هندی یا به هند رفتند یا در ایران ماندند و با مخ...

رواج فلسفه نسبیت گرایی و در پی آن تکثرگرایی در ابعاد مختلف علوم انسانی و جهان بینی های حاکم قرن بیستم و تقویت منش تساهل و تسامح و تسّری آن ها به حوزه مطالعات ادبی و رویکردهای نقادانه ( نظریه و نقد ادبی) در غرب ماهیتی دموکراتیک و بسیار پذیرنده به این حوزه بخشیده و آن را، مانند سایر حوزه های اندیشه، به مبحثی میان رشته ای و متشتّت تبدیل کرده است. این توفیقِ ناگزیر، به گسترش و تنوّع رهیافت های جدید در ...

استفاده از نظریه‌های زبان‌شناسی در تحلیل آثار ادبی، هم می‌تواند جنبه‌های تازه‌ای از آثار ادبی را پیش روی ما آورد، هم می‌تواند افق‌های تازه‌ای را به روی چشم زبان‌شناسان بگشاید. این مقاله با چنین رویکردی به سراغ نظریه زبانی «کنش گفتار» رفته، آن را روی یکی از مشهورترین ژانرهای ادبی (شطحیات) پیاده می‌کند. در بخش نخست، سعی کردیم با اشاره به سیر تکوینی نظریه کنش گفتار، مبانی آن را توضیح دهیم؛ مبا...