حکومت آل بویه که دراویل سده‌ی چهارم هجری/ دهم میلادی در بخش‌های مرکزی و غربی ایران تا بغداد نفوذ خود را گسترده بود، در قلمروی وسیعی در همسایگی و هم مرزی حکومت غزنویان قرار گرفت که در اواخر این قرن دولت خود را در خراسان بزرگ و در شرق عالم ایرانی مستقر ساخت. این همسایگی باعث برقراری یک سری روابط و ارتباطات بین این دو دولت متقارن گردید که این موضوع در ابعاد مختلف قابل بررسی و تحقیق می‌باشد. توسعه...

برآمدن دولت آل بویه (320-447ه.ق/932-1055م ) که در راستای استقلال طلبی عنصر ایرانی صورت گرفت و بنیانگذاران آن دولت با استفاده از ضعف خلافت عباسی توانستند تا مرکز خلافت عباسی غلبه نمایند، عامل مهمی در تاریخ سیاسی و بویژه تاریخ مذهبی ایران به شمار می آید ، بدان خاطر که حاکمیت یکصدو اند ساله دولتمردان شیعی مذهب بویهی بر قسمت اعظم ایران در قرن چهارم هجری قمری، مجال مساعد و فرصت مغتنمی برای شیعه امام...

ایالت جبال ، شامل نواحی مرکزی و غربی ایران می باشد که از غرب به عراق و از شرق به خراسان بزرگ محدود می گردید و شهرهای مهم آن قم، ری، اصفهان، همدان، کرمانشاه بودند. این ایالت پهناور به خاطر مجاورت با عراق و وجود شهرهای بزرگ از اهمیت سیاسی و اجتماعی زیادی برخوردار بود. از شهر های مهم شیعی موجود در آن می توان به قم ، ری ، کاشان ، آبه (آوه) ، دینور و کرج ابودلف اشاره داشت . پس از فروپاشی آل بویه ،...

در سده های اولیه اسلامی یعنی در آن روزگارانی که بخش عمده ای از ایران زمین به وسیله خلفای عباسی اداره می شد و حکومت های ایرانی، صفاری و سامانی قدرت و توان مقابله با خلفای بغداد را نداشتند ظهور دیالمه موهبتی بود که پروردگار بزرگ به این ملت نجیب و کهنسال ارزانی داشته بود. با ورود آل بویه تحولات فرهنگی و هنری بسیاری در ایران و بخصوص در اصفهان صورت گرفت، از جمله ساخت بنا یی مانند مسجد جورجیر را می ...

بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی تشکیل حکومتها در تاریخ ایران همواره از موقعیت ویژه ای برخوردار بوده و یک رکن اصلی در ایجاد حکومتها هستند تشکیل حکومت شیعه آل بویه به عنوان یک تحول نقش اجتماعی فرهنگی شیعه را در تحولات قرن چهارم دیلمستان رقم زد. وجود تعداد زیادی از علویان در طبرستان و دیلمستان به خاطر عدم دسترسی خلفای ستمگر به ایشان و در پی آن آشنایی دیلمیان با عقاید و افکار سادات و وجود دشمن مشترکی چو...

روی کار آمدن حکومت غزنویان در شرق ایران و تلاش آنان برای تشکیل حکومتی مقتدر، نیاز به استفاده از دبیران ایرانی را برای آنان ضروری ساخت. با فروپاشی سامانیان، بیشتر دبیران شاغل در درون دیوان های سامانیان که از نخبگان خراسانی بودند، در دیوان های غزنوی به کار گرفته شدند؛ بنابراین دبیران خراسانی قدرت بلامنازع در حکومت غزنویان شدند. در سال 420 ه.ق، با حمله ی محمود غزنوی به ری و شکست شاخه ی جبال از حکو...

تاریخ پزشکی در ایران به دوران پیش از اسلام می‌رسد، اولین مرکز آموزش پزشکی با نام «جندی شاپور»، که نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری و تکوین این علم داشته، در زمان حکومت ساسانیان ساخته شد. این دانشگاه پس از حمله اعراب مسلمان به ایران همچنان از رونق علمی برخوردار بود،اما بعد از دو قرن آشوب و هرج و مرج و با روی‌کارآمدن حکومت عباسیان، با انتقال اولین پرشک این مرکز به بغداد در عمل دستاوردهای این دانشگاه به...

در ابتدای قرن چهارم هجری امرای شیعی مذهب آل بویه که به تازگی موفق به تشکیل حکومت شده بودند ، توانستند با حرکت به سمت بغداد از اوضاع آشفته موجود در مقر خلافت عباسی استفاده کرده و کنترل دستگاه خلافت را بدست بگیرند . اداره سرزمین وسیعی که اینک تحت کنترل آنان قرار داشت کار آسانی نبود . امرای آل بویه به ناچار از سیستم اداری موجود استفاده می کردند . اما نظام اداری دستگاه خلافت که از همان ابتدا بر مبن...

روابط آل بویه با مصر، از زمان تثبیت سلطه فاطمیان بر مصر شروع شد. با وجود اشتراکات مذهبی، انتظار می رفت دو دولت شیعی با یکدیگر روابط دوستانه و تعامل داشته باشند. اما منافع و مصالح سیاسی مانع تحقق این امر شد. به نظر می رسد توسعه طلبی طرفین واختلافات مذهبی در پاره ای از اصول اعتقادی، در ایجاد دشمنی و تخاصم بین آن ها نقش عمده داشته است. در این ایام ما شاهد تحریکات سیاسی و جبهه بندی، نظامی طرفین علی...

ساختار سیاسی حاکم بر ایرانِ سده ی چهارم هجری به میزان نسبتاً زیادی متأثر از دستگاه خلافت عبّاسی بود. از طرفی هر یک از قطب های صاحب قدرت در این دوره ناچار بودند علاوه بر صرف هزینه های فراوان در جهت تقویت خود و تضعیف رقبا، در رقابتی برای کسب مشروعیت از دستگاه خلافت بغداد نیز شرکت کنند. این رویکرد در میان حکومت های سده ی یاد شده، که نتیجه ای جز تجزیه ی قدرت سیاسی و گستره جغرافیایی ایران به دنبال نداش...