انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان ظهور و بروز یک تحول گفتمانی در جامعۀ ایران قابل شناسایی ا‌ست. این انقلاب نه‌تنها در وضعیت جامعۀ ایران بیان‌گر تحولی گفتمانی و معنایی بود، بلکه در چارچوب گفتمان‌های جهانی نیز توانست ایجاد یک پیوند نشانه و معنای جدیدی را به منصۀ ظهور گذارد؛ بدین‌گونه است که فوکو نیز از این انقلاب به‌‌منزلۀ «روح یک جهان بی‌روح» نام می‌برد. پژوهش حاضر در راستای شناخت مشخصه‌های این تحول ...

هدف اصلی رساله حاضر بررسی تحول گفتمان های دموکراسی خواهی پس از انقلاب اسلامی است. برای تحقق این هدف، ویژگی گفتمان نیروهای سیاسی گفتمان ساز، مطالعه شد. نوع و میزان تحول این گفتمان در اول انقلاب تا سال 1363، دولت جنگ تا سال 1368یعنی دوران حیات امام، دولت سازندگی و اصلاحات و آغاز دولت نهم مشخص گردیده است. در تبیین دموکراسی خواهی به عنوان متغیر وابسته، از نظریات پیرامون دموکراسی و نظریات مرتبط با ا...

در حکومت‏های دموکراتیک، اراده مردم مبنای اصلی قدرت سیاسی است و دولت مظهر اراده ملی است، و مشروعیت آن از خواست و اراده عمومی منبعث می‏شود. در حکومت‏های دموکراتیک قدرت سیاسی از طریق مشارکت فعال سیاسی اعمال می‏شود که براساس آن نهادهای سیاسی مختلف جامعه، به وسیله آرای عمومی شکل گرفته و تحت نظارت مردم، قدرت سیاسی را اعمال می‏کنند و تداوم مشروعیت این نهادها در اعمال قدرت سیاسی به میزان توانایی آنها ...

هدف پژوهش حاضر واکاوی جایگاه مفهوم تبرّی در گفتمان  جریان ملی و جریان اسلامی بود. در این راستا،  منظومه فکری و رفتاری امام خمینی و مهندس مهدی بازرگان در تعامل یا تقابل با «استکبار» و براساس روش «تحلیل گفتمان» لاکلا و موفه مورد بررسی قرار گرفت. همچنین مفهوم تبرّی نیز به مثابه یکی از ریشه­های اصلی گسست میان جریان ملی‌گرایی و اندیشه­های حاکم بر نهضت اسلامی بررسی شد. یافته­ها نشان داد که شکاف‌های عمی...

در قرن بیستم، شاهد نگاه به عدالت به مثابه انصاف، هم‌چون یک نظریه­ اخلاقی، با شالوده­های قراردادگرایی هستیم. در این زمینه، نظریه عدالت به مثابه انصاف با روش تحلیل گفتمان از اندیشه­های خواجه­نصیر شناسایی شده است. به نظر وی، جهان هستی و زندگی اجتماعی، بر مبنای عدل الهی (قوانین الهی در نظام تکوین و تشریع) شکل گرفته و پایداری آن به علت محبت است، اما با فقدان محبت فطری، نیاز به ساخت عدالت به مثابه ان...

هدف این پژوهش شناسایی ابعاد مختلف سیاست خارجی ایران با روش تحلیل گفتمان است. برای این منظور سه دوره زمانی برجسته در تاریخ معاصر ایران، مورد توجه واقع شده است. سیاست خارجی محمد مصدق از اردیبهشت سال 1320 تا مرداد 1332، سیاست خارجی محمدرضا پهلوی از سال 1342 تا 1357 و سیاست خارجی امام خمینی از سال 1357 تا 1368. رویکرد برگزیده شده توسط این پژوهش، تحلیل گفتمان بر اساس رهیافت ارنستو لاکلو و شانتال موف...

بعد از رحلت امام خمینی (ره )و خروج کشور از جنگ تحمیلی، گروه ها و گفتمان های سیاسی انقلابی بر مبنای دو گرایش اصلاح طلب و اصول گرا به منازعه سیاسی با یکدیگر پرداختند و هر کدام از آنها تلاش می کردند تا بر اساس اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) کنش سیاسی خویش را موجه و مشروع جلوه داده و بر تعبیر و تفسیر خویش از جمهوریت و اسلامیت تاکید کنند . اکنون باافزایش چالش ها و منازعات سیاسی به نظر می رسد که مطالعه ...

تحلیل گفتمان یک گرایش مطالعاتی بین رشته ای است که به عنوان یکی از روش های کیفی در حوزه های مختلف علوم سیاسی، اجتماعی، ارتباطات و زبانشناسی انتقادی قرار گرفته است. اصطلاح تحلیل گفتمان نخستین بار سال 1952 در مقاله ای از زبان شناس معروف انگلیسی زلیک هریس به کار رفته است. تحلیل گفتمان دیگر صرفا با بافت صرفی نحوی و لغوی تشکیل دهنده ی جمله سرو کار ندارد بلکه فراتر از آن به عوامل بیرون از متن، یعنی با...

سؤال اصلی مقاله این است که گفتمان امام خمینی بر تحولات اخیر کشورهای اسلامی تحت عنوان «بیداری اسلامی» چه تأثیری گذاشته است. فرضیه پژوهش این است که گفتمان امام خمینی مبتنی بر آموزه‌های اصیل اسلامی با برجسته کردن نقش دین در حیات اجتماعی، بسترهای لازم برای الهام فکری و نهادینه کردن اندیشه مقاومت و تقابل با استبداد داخلی و استعمار خارجی را در میان ملت‌های اسلامی و عرب، به وجود آورده و فریاد بیداری ا...

بر اساس گفتمان «حکومت جهانی اسلام» که توسط امام خمینی (ره) مطرح شده است، منازعه ی اساسی نه میان دولت ها با منافع و اهداف متفاوت، بلکه میان مستکبرین ازیک طرف و مستضعفین جهان از طرف دیگر است. این گفتمان مرزهای سنتی اندیشه ی تقابل «اسلام و کفر» را توسعه داده و به جای آن اندیشه ی «اسلام ناب محمدی(ص) و اسلام آمریکایی» را طرح می کند. در این گفتمان، جبهه ی جهانی مستضعفین عالم -که اعم از امت مسلمان است...