شناخت صحیح و دقیق آیات و سوره های مکی و مدنی از مهمترین قرینه های لازم  در تفسیر و تبیین وحی آسمانی و الهی قرآن به شمار است. با وجود این ضرورت، مفسران و قرآن پژوهان در موارد متعددی از این توشه و زادِ راه محرومند! گواینکه عالمان تیزبین و ژرف اندیش قرآنی از تدارک و تأمین این توشه ضروری دست نَشُسْته، خویش را درگیر امر نموده و در صدد بازیابی هرچه بیشتر و بهترِ آن برآمده و تلاش های قابل ارجی را سامان بخش...

 طبق قاعده‌ای نانوشته برخی مفسران معاصر بر این باورند که پیامبر(ص) در دوران مکه ارتباطی با اهل کتاب نداشته است و بنابر این، آیات دال بر این ارتباط یا مدنی‌اندـ اگرچه در سور‌ه‌های مکی واقع شده‌اندـ یا مخاطبی غیر از اهل کتاب داشته‌اند. تتبع در آرای مفسران متقدم، ریشه‌های این باور را نشان داده است و تأمل در تحقیقات مستشرقان و دیدگاه آنان مبنی بر علم‌آموزی پیامبر(ص) از اهل کتاب در محیط مکه، زمینه‌ه...

سورۀ عادیات یکی از سوره‏های اختلافی از نظر مکی و مدنی بودن است که اگر مکان نزول سوره تعیین شود، در تفسیر و شناخت بهتر آن نقش به‏سزایی دارد. برخی از مفسران به دلیل سوگندهای ابتدایی در خصوص اسبان جنگی، آن را مربوط به جهاد دانسته­اند که در مدینه واجب شده­ است. همچنین روایاتی که نزول سوره را بعد از غزوة ذات­السلاسل دانسته، آن را مدنی می‏داند. اما با دقت در سبک سوره که به روش سوره‏های مکی نازل شده و...

چکیده قرآن در بیش از 750 آیه حدود 2131 بار به پدیده های طبیعی اشاره کرده و آن ها را آیات الهی شمرده است. از این تعداد حدود 1572 بار در سور مکی و حدود 677 بار در سور مدنی قرار دارد. علت کثرت ذکر پدیده های طبیعی در آیات و سور مکی را باید در فزونی تعداد آیات مکی نسبت به مدنی جستجو کرد زیرا بر اساس آمار، 6/71% آیات مکی و 4/28% آن مدنی است. طبیعت و مظاهر طبیعی در طول تاریخ بویژه در عصر جاهلیت در جا...

این رساله در نظر دارد به نقد و بررسی روایات در تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، اثر «ابی الفضل احمد بن ابی سعد بن احمد بن مهریزد المیبدی» بپردازد. میبدی مسلمانی عقیده مند از اصحاب حدیث است که به براهین عقلی اعتمادی ندارد و در فروع شافعی است اما در کلام پیرو مکتب اشعریون می باشد هر چند خود صریحاً عنوان نمی دارد . در عقیده او، قرآن قدیم است و بین ذات و صفات خدا تفاوت وجود دارد ضمن اینکه معتقد به ...

سوره حج در زمره سوره‌هایی قرار دارد که محققان درباره زمان نزول و مکی یا مدنی بودن آن اختلاف دارند. پیدایش این اختلاف، متأثر از مطالب سوره و روایات ترتیب نزول است. با این همه، بیشتر روایات ترتیب نزول به نزول سوره حج در مدینه دلالت دارند. در این میان، قول مشهور مفسران، مکی بودن و قول جمهور آنان، آمیخته‌ای از مکی و مدنی بودن را نشان می‌دهد؛ چنان‌که بیشتر روایات سبب نزول، بر مدنی بودن تأکید می‌کنند...

نتایج : 1-فاصله بکار رفته در سوره های با مضمون بشارت به پیامبر(ص) ، از سوره های متضمن (انذار) بیشتر می باشد.2-نسبت سجع موجود در سوره های مکی و مدنی در کل قرآن یکسان است.3-قافیه (را) در سوره های مکی بیشتر از سوره های مدنی بکار رفته است و به نظر ممکن است یکی از دلایل آن ، خصومت تکرار حرف(را) باشد. و خدای تعالی ، آیات را به وسیله این حرف تکرار می کند تا پیام اسلام را به قلبهای مشرکین برساند.دو قاف...

سوره حج در زمره سوره هایی قرار دارد که محققان درباره زمان نزول و مکی یا مدنی بودن آن اختلاف دارند. پیدایش این اختلاف، متأثر از مطالب سوره و روایات ترتیب نزول است. با این همه، بیشتر روایات ترتیب نزول به نزول سوره حج در مدینه دلالت دارند. در این میان، قول مشهور مفسران، مکی بودن و قول جمهور آنان، آمیخته ای از مکی و مدنی بودن را نشان می دهد؛ چنان که بیشتر روایات سبب نزول، بر مدنی بودن تأکید می کنند...

در منابع تفسیری و علوم قرآنی، در مواردی، در تعیین سبب نزول، یا مکی و مدنی بودن برخی آیات و سور، از تکرار نزول آنها سخن رفته است. طرفداران این دیدگاه، در مواجهه با روایات متعدّد و متعارض، نظریّه تکرار نزول را مطرح کرده‌اند. این گروه از محققان، برای تشخیص سبب نزول آیه، صحّت سند و نوع تعبیر راوی را ملاک قرار داده‌اند؛ اما محدود کردن ملاک تشخیص سبب نزول یا مکی و مدنی بودن آیات و سور به صحت سند و تعبیر...

نقش سیاق از زوایای گوناگون در تفسیر با ذکر مثال مورد بررسی قرار گرفته است. سیاق، همان قرینه مقالیه یا مصداقی از آن یا نشانه درون متنی است که ترکیب صدر و ذیل کلام، شکل دهنده آن خواهد بود. نویسنده، نقش سیاق را، در تفسیر لغت، در توسعه و معنای کلمات، در تعیین معنای جمله، در ترکیب آیات، در ترتیب نزول آیات، در نقد اسباب نزول، در شناخت آیات مکی از مدنی، در نقد احادیث تفسیری، در تعیین مرجع ضمیر، در فهم...