پند و اندرز، چکیده¬ای است از آداب، رسوم و حکمت جامعه و تفکرِ قومی-فردی که برداشت و جهان¬بینی فرهنگ ایرانی را نشان می¬دهد. اوستا و متون پهلوی، منشأ احکام فقهی-اخلاقیِ اندرزنامه¬هاست. آوردن اندرز ضمن حکایت و داستان نمادین و تمثیلی برای تفهیم پند، در ایران ساسانی رایج بوده و پس از اسلام نیز تداوم داشته است. تأثیر متون پهلوی و شیوه¬ی بیان آن¬ها باعث شده است که شاعران پارسی¬گوی در حوزه¬ی تعلیم و تربیت...

آثاری که از زبان پهلوی برجای مانده اند از تنوع و گوناگونی قابل ملاحظه ای برخوردارند. یکی از گونه های ادب پهلوی "اندرز" است. اندرزنامه های پهلوی راباید یکی از مهم ترین گونه های ادبیات پهلوی به شمار آورد و مینوی خرد در این میان یکی از گران بهاترین آثاری است که اندرزهایی با ماهیتی گاه دینی و بیشتر تجربی با تکیه اصلی بر خرد و خردورزی ارائه می دهد. شاهنامه فردوسی به عنوان بزرگ ترین میراث دار ادب و ف...

از اندرزنامه ای که به نام اندرز اوشنر دانا مشهور است تاکنون پنج نسخة دست نویس یافت شده (k20، p33، m90، r410 و c165)، که همگی مضمونی یکسان دارند، به جز آن که دست نوشته های r410 و c165 فقط مشتمل بر 22 بند از سه دست نوشتة دیگر است. در این مقاله، دست نوشته ای نو منسوب به اوشنر دانا معرفی می شود (دست نوشتة td26) که با پنج دست نوشتة دیگر بسیار متفاوت است. برخی از اندرزهای متن پیشین را ندارد و تعدادی ...

از روش های تربیت دینی و دعوت به خدا، موعظه و نصیحت است. در کلام الهی از خدای تعالی به عنوان ناصح و واعظ و از قرآن به عنوان موعظه و تذکره یاد شده است. موعظه دعوت به نیکیِ توأم با خیرخواهی و رقت قلب است. هر گونه اندرزی که مخاطب را از بدی ها ترسانده و قلب او را متوجه نیکی ها کند، موعظه و نصیحت نامیده می‏شود. خدای تعالی در قرآن، واعظ را، پیامبران، کتب آسمانی و داستان ها و حوادت تاریخی معرفی کرده است...

نسیم شمال و علی اکبر صابر از نخستین کسانی هستند که برای کودکان به زبان کودکانه شعر سروده اند. در کلّیات نسیم شمال سی و سه شعر، و در هوپ هوپ نامه بیست و سه شعر به شعر کودک اختصاص یافته است. زبان شعر هر دو شاعر ساده، عاری از آرایه ها و متناسب با فهم کودکان است. هر دو شاعر از قالب مثنوی استفاده کرده اند. شعر هر دو شاعر حالت روایی دارد که غالباً حیوانات، قهرمان و ضدّ قهرمان قصّه ها هستند. این امر سبب ع...

در این نوشتار، کارکردهای گوناگون عناصر فرهنگ عامه در اشعار اخوان ثالث بررسی شده است. اخوان که شاعری است ملی گرا و شیفته ی فرهنگ اصیل کشورش، اشکال متنوع فولکلور را از ادبیات شفاهی گرفته تا آداب و رسوم، باورهای عامیانه و خرافی، دانش عامیانه، بازی ها و... به طرزی گسترده، به انحاء مختلف و با مهارتی بی نظیر در سروده هایش به کار گرفته است. مطالعه ی دقیق اشعار او بیانگر آن است که علاوه بر استفاده ی تف...

اکسیر از آرایه های ادبی نیز فراوان بهره گرفته، از جمله ایهام و گونه های آن و با این شیوه ادبی، هنرنمایی بسیار کرده است. لفّ و نشر و خلاف آمد و تمثیل (اسلوب المعادله) نیز از دیگر آرایه های چشمگیری هستند که به فراوانی مورد استفاده وی قرار گرفته است. از نظر معنایی غزل او عاشقانه است و رنگ عشق مذکّر در آن آشکار. مضامین عرفانی، اخلاقی، پند و اندرز و... نیز در جای جای شعر او دیده می شود. شرح این نکته ه...

ادبیات شاخصه‌های محتوایی و صوری خاصی دارد. ادبیات تعلیمی نیز از این قاعده مستثنی نیست و از شاخصه‌های برجسته آن آموزش نکات اخلاقی و تربیتی به شیوه پند و اندرز است که در دایره اهداف رشد و تعالی انسان، خود یکی از حوزه‌های اخلاقی و تربیتی مهم و وسیع به شمار می‌آید. از سوی دیگر درون‌مایه‌های تعلیمی و اخلاقی چنان با انواع شعر و ادب فارسی درآمیخته است که هیچ یک از انواع ادبی را نمی‌توان یافت که از این...

اخلاق مندرج در متون فارسی، بیشتر بر پایه ی اندرز مبتنی است، هر کس به محض شنیدن لفظ اندرز، ممکن است آن را متوجه آحاد جامعه بداند، ولی اخلاق نویسان، شخص اول جامعه، یعنی پادشاه، را نیز مورد خطاب قرارمی دهند. هدف نویسندگان کتب اخلاقی، پیش از هر چیز، تلاش در جهت بیداری وجدان انسانها و سوق دادن ایشان به سوی هدف متعالی خویش است. انسان موظف است در طریق تکامل خویش تلاش کند و با برنامه هایی که از شرع و ع...

بررسی متن پهلوی اندرز پوریوتکیشان(حرف نویسی، آوانویسی، ترجمه، تجزیه و تحلیل دستوری و اشتقاقی واژه ها و تدوین واژه نامه بسامدی) به کوشش نرگس زاهدی اندرزنامه ها بخش مهمی از ادبیات پهلوی هستند که منسوب به بزرگان دینی یا کشوری یا پیشینیان در ادوار مختلف هستند که موضوعات آنها عمدتا اخلاق دینی و حکمت عملی است. سبک نوشتاری این پندنامه ها متنوع و عمدتا با حجم کم است و غالبا عامه مردم را مخاطب قر...