زمانه و خویشکاری آن در شعر ناصرخسرو قبادیانی*   ذبیح الله فتحی فتح1                                                                                             دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی   چکیده زمانه، ‌یکی از واژه­های پر بسامدی است که در آثار شاعران و نویسندگان ایرانی دورة اسلامی رواج ‌یافته است. زمانه، در واقع، زمان کرانه‌مند زروانی است که از زروان (زمان بی‌کرانه) به وجود آمده و بر...

چکیده پژوهش حاضر، مطالعه ای تطبیقی در چارچوب مکتب ادبیّات تطبیقی فرانسوی است که به منظور کشف روابط فرهنگی و ادبی دو شاعر ایرانی و عرب؛ ناصرخسرو قبادیانی و ابوالعلا معرّی و تأثیر و تأثّر آنها نسبت به یکدیگر، موضوع نقد اجتماعی را در شعر آنها مورد کنکاش قرار می دهد. ناصرخسرو در سفرنامه و به هنگام دیدار از شهر معرّه از مرتبه ی علمی ابوالعلا سخن گفته و احیاناً با توجّه به کنجکاوی علمی اش، با افکار و ان...

ناصر بن خسرو قبادیانی بلخی، شاعر و نویسنده ای چیره دست و حکیم و متکلمی متفکر و استوار است. وی در آغاز جوانی به فراگیری علوم معقول و منقول همت گماشت و از قریحه ی خداداد خود در جهت تبلیغ اندیشه های دینی، مذهبی استفاده کرد. آثار منثور و منظوم او یعنی جامع الحکمتین، وجه دین، گشایش و رهایش، زادالمسافرین، خوان الاخوان و دیوان اشعار وی سرشار از بیان مسائل کلامی و فلسفی است. او در «خوان الاخوان» اثر من...

در این پژوهش، نابسامانی های اجتماعی عصر ناصرخسرو با تکیه بر دیوان اشعار او مورد بررسی قرار گرفته است. به طور کلّی اوضاع حاکم بر جامعـــه ی ایــن دوره بـه گونه ای است که از نظــر جامعه شناسان، شرایط نابسامان یا «آنومیک» نامیده می شود. در چنین شرایطی هنجارهای اجتماعی نفوذ خود را بـر رفتـــار افـراد از دست می دهنـد و زمینـه بـرای بـروز نابهنجاری هـا و کج رفتاری هـای اجتماعـی فراهم می گـردد و بدین ت...

در این مقاله آنچه را که ناصرخسرو در دیوان در بارهء اطلاعات علمی خویش بیان داشته، مورد بررسی قرار داده ایم. از آنجا که مشغلهء اصلی ذهن او، مذهب و اعتقادات دینی است، به تبع آن، مطالعه در اصول مذاهب مختلف و بررسی آرای آنان نیز مورد توجه شاعر قرارگرفته است. ناصرخسرو را به حق قبل از شاعر بودن، باید حکیم فرزانه و متکلمی خردگرا دانست, چون و چرا کردن، مقدم دانستن تحقیق بر تقلید و پیگیری مسایل کلامی از...

در این پایان نامه مسائل مربوط به شعر وموسیقی کناری آن و همچنین کلیّ? مسایل مربوط به قافیه وردیف ،حاجب و برخی از مصادیق تکرار که در حوز? موسیقی کناری حائز اهمیت بوده مورد بررسی قرار گرفته است . در پایان نامه حاضر تک تک ابیات دیوان قصاید، منظوم? روشنایی نامه و سعادتنامه بعد از خواندن و مورد مداقه قرار گرفتن آمارگیری نیز شده اند و سپس این آمارها تحلیل شده اند . از جمله مطالبی که در این پایان نامه م...

حکیم ناصر خسرو از شاعران سبک خراسانی است که برجسته شعر او استحکام وزن و تنوع اوزان و بحور است در این پژوهش مبانی دانش عروض در حوزه آوا، هجا ، ارکان و بحور معرفی شده و با شمردن جزییات قواعد عروض نمونه ها و نشانه های کاربرد هریک از این قواعد در دیوان ناصرخسرو نشان داده می شود.

در این مقاله آنچه را که ناصرخسرو در دیوان در بارهء اطلاعات علمی خویش بیان داشته، مورد بررسی قرار داده ایم. از آنجا که مشغلهء اصلی ذهن او، مذهب و اعتقادات دینی است، به تبع آن، مطالعه در اصول مذاهب مختلف و بررسی آرای آنان نیز مورد توجه شاعر قرارگرفته است. ناصرخسرو را به حق قبل از شاعر بودن، باید حکیم فرزانه و متکلمی خردگرا دانست, چون و چرا کردن، مقدم دانستن تحقیق بر تقلید و پیگیری مسایل کلامی از...

به سبب انس مسلمانان با قرآن کریم و قرائت و احکام قرآن، تأثیر مفاهیم قرآنی را در شعر شاعران وآثار نویسندگان به طور مستقیم و غیر مستقیم به شیوه های گوناگون تلمیح، اقتباس، و اشاره می‌توان مشاهده کرد. موضوعی که در آثار شاعران و نویسندگان قرن‌های چهارم و پنجم فزونی می‌یابد و اوج این تأثیرپذیری در آثار ناصرخسرو نمایان است. جلوه‌های آیات قرآنی بکار رفته را در اشعار ناصرخسرو نیز با شا...

ابیات سؤالی در دیوان ناصرِخسرو، در مقایسه با دیگر شاعران تعلیمی، بسامد زیادی دارد. ما در این مقاله در پی پاسخگویی به این سؤالات خواهیم بود که دلیل اتکای شاعر بر استفاده از سؤال در تعلیم چیست؟ و آیا می‌توان این نکته را از ویژگی‌های سبک فردی ناصرِخسرو تلقی کرد؟ در این مقاله کوشش شده است ضمن پاسخگویی به این سؤالات مسئله با رویکردهای متفاوت تحلیل و بررسی شود. این پژوهش به شیوة توصیفی ـ تحلیلی و با رو...