برترین تجلی گاه معماری قدسی مسلمانان، در ساختار فیزیکی و معنایی مساجد متظاهر گشته است که خود نمودی آشکار از توازن، تعادل، نظم، تجسم و وحدانیت خداوند بوده است. از زمان بنیانگذاری مساجد اسلامی توسط نبی اکرم، مساجد نه تنها به صورت شکلی متحول شده اند، بلکه از نظر فرهنگی – اجتماعی نیز در جریان دگرگونی قرار گرفته و هویتی جدید برای آنها پدید آمده است. برای آنکه مسجد بتواند جایگاه حقیقی خود را در جامعه...

مهم ترین نقشه مساجد قبل از سلجوقی ایران که سادگی و مردم‏واری آن مورد توجه بوده، الگوی شبستانی است. در کنار سادگی این نقشه معایبی از جمله رواق های متحدالشکل و عدم تأکید مناسب به جهت قبله مورد توجه معماران بوده و هریک به فراخور توجه و با درنظر گرفتن معماری منطقه ای به تغییراتی اقدام نمودند. یکی از مهمترین تغییرات در ایران ورود با تأخیر چهارطاقی گنبددار قبل از اسلام به مساجد به عنوان سالن محراب می...

شهرها به عنوان مراکز انتظام بخش قلمروها، همواره در ایران قدرتی بوده اند که به ناچار تاریخی پرفراز و نشیب داشته اند. نیشابور از کهن ترین شهرهای ایران که تا به امروز به جای مانده، سرگذشتش گویی سرگذشت ایران زمین است. شهری که قدمت آن شاید به اندازه ی قدمت سرزمین ایران باشد. در زمان ساسانیان با ساختاری شامل کهن دژ، شارستان و ربض، شهری پرآوازه بوده است. در دوران اسلامی مرکزی قدرتمند بوده که علاوه بر ...

مسجد به عنوان عنصری اساسی در جامعۀ اسلامی همواره جایگاه مهمی در معماری ایرانی - اسلامی داشته و از این نظر مورد توجه بوده است. مساجد بر اساس معماری خاص خود، عناصر مشترکی دارند که آنها را از سایر بناهای مذهبی متمایز می­سازد؛ از جمله این عناصر می‌توان به گنبد، مناره، شبستان، محراب و صحن اشاره کرد که با توجه به فرم و کارکردشان، در قسمت­های مختلف مسجد قرار می­گیرند. در این مقاله، علاوه بر نگاهی به ع...

مساجد شاهی یا سلطانی یکی از انواع مساجدی هستند که در دوره صفویه ظهور نمودند. سازندگان این مساجد، مرکز ثقل امور دینی را از مساجد جامع به این گونه مساجد منتقل کردند، تا آنان که نامشان با مسجد همراه بود نیز، در مرکز توجه عموم قرار گیرند. ساخت مساجد شاهی در دوره قاجار به خصوص در دوره حکومت فتحعلی‌شاه قاجار توسعه و گسترش بسیاری یافت به گونه‌ای که در پنج شهر، قزوین، تهران، زنجان، بروجرد و سمنان مساجد...

مساجد شاهی یا سلطانی یکی از انواع مساجدی هستند که در دوره صفویه ظهور نمودند. سازندگان این مساجد، مرکز ثقل امور دینی را از مساجد جامع به این گونه مساجد منتقل کردند، تا آنان که نامشان با مسجد همراه بود نیز، در مرکز توجه عموم قرار گیرند. ساخت مساجد شاهی در دوره قاجار به خصوص در دوره حکومت فتحعلی‌شاه قاجار توسعه و گسترش بسیاری یافت به گونه‌ای که در پنج شهر، قزوین، تهران، زنجان، بروجرد و سمنان مساجد...

در ایران قبل از عهد سلجوقیان مساجد مختلفی ساخته می شوند که اغلب به تقلید از مساجد عباسی بصورت شبستانی می باشند. ولی از قرن پنجم هجری و در قلب کویر مرکزی ایران نقشه ای بوجود می آید که ریشه در معماری قبل از اسلام ایران دارد. از این زمان به بعد گونه عام چهارایوانی به عنوان نمادی از فضای ایرانی، الگو نقشه مساجد این خطه می گردد. چرا و چگونه چنین الگوئی طرح مساجد عباسی را متحول می سازد؟ در این مقاله...

برآورد، پیش­بینی و مدیریت رواناب همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است؛ لذا با به کارگیری روشهای متداول و مرسوم هر دوره، اقدام به برآورد این پدیده به ظاهر زیانبار نموده اند که متأسفانه به دلیل پیچیدگی رابطه­ی بین بارش و رواناب، و غیر خطی بودن این رابطه، نتایج خیلی دقیقی را به دست نمی­دادند. امروزه، پیشرفت علم و توسعه­ی روشهای نوین در همه­ی ابعاد علمی، امیدواری خوبی را در زمینه­ی شناخت و حل چنین ر...

طبیعت نشانه¬ای الهی است و در موازین اسلامی به حضور، تفکر و عبادت در طبیعت بسیار سفارش شده-است. در بسیاری از آیات قرآن کریم به عناصر طبیعی اشاره شده و بهشت به باغی باشکوه و مصفا تشبیه شده است. اما با وجود جایگاه رفیع و دارای احترام طبیعت در اسلام، در مساجد که اصلی¬ترین بنای عبادی مسلمانان بوده و روزگاری باشکوه¬ترین عمارت شهر اسلامی به شمار می¬آمده¬اند، جای درختان و گیاهان خالی است. در این پژوه...

هدف از این پژوهش بررسی وضعیت معماری مساجد همدان در دوره قاجار از دیدگاه باستان شناسی می باشد، که به صورت موردی مسجد جامع و پنج مسجد محله ای شهر همدان وسه مسجد روستایی بخش فامنین و یک مسجد روستایی همدان مورد بررسی قرار گرفته است . روش تحقیق بر اساس تحقیقات کتابخانه ای در خصوص پیشینه شهر همدان و وضعیت این مساجد در گذشته و تحقیقات میدانی در خصوص چگونگی وضعیت معماری و تزیینات آنها بوده است که با ...