کتاب المعجم فی معاییر اشعار العجم شمس قیس رازی از متون قرن هفتم، در موضوع بلاغت، عروض، قافیه و یکی از مهم‌ترین منابع برای سخن‌سنجی است. نویسنده در بخش قافیه علاوه بر قوانین قافیه، مطالبی در دستور زبان و موضوعات زبان‌شناسی مطرح کرده که یکی از قدیمی‌ترین نوشته‌ها دربارۀ خودِ زبان و تحولات آن است. در این مقاله نظرهای گوناگون شمس قیس با دسته‌بندی موضوعی در زبان‌شناسی بررسی و تحلیل شده‌است. ...

مولانا، عارف بزرگ  ایران در قرن هفتم هجری، پیش از حشر و نشر با بزرگ مردانی چون شمس تبریزی، صلاح‌الدین زرکوب و حسام‌الدین چلبی، در میان مردم، هم‌چون پدرش، بهاءولد، از پایه و مقامی خاص برخوردار بوده، همواره در مجالس وعظ او شرکت می‌جسته و او را فرمان می‌بردند، لیکن پس از آشنایی با شمس دگرگون شد و پس از مرگ شمس هم روحیات مولانا به آن‌چه که در گذشته بوده بازنگشت، اما پس از آن صلاح‌الدین زرکوب و حسام...

در عصر حاضر مثنوی مولانا با ترجمه های انجام شده، یکی از شاخص ترین متن های زبان وادبیات فارسی است که بیشترین نظریه های ادبی جدید را در خود پذیرا می باشد. یکی از این نظریه ها، موضوع بینامتنیت است. این اثر گرانسنگ فارسی همچنان که با آثاری چون کلیله و دمنه، اسرارنامه، منطق الطیر، معارف، مقالات شمس و...ارتباط و پیوستگی متنی دارد، با دیگر آثار مولانا از جمله فیه مافیه و غـزلیات شمس نیـز دارای پیوند ه...

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های متغیر و بارز عرفان و آثار عرفانی و آثار منثور غنایی، کهن‌الگوی قهرمان است. سیر قهرمان نیز از مهم‌ترین مسائل عرفان و آثار منثور غنایی است تا آن‌جا که کهن‌الگوی قهرمان با سیری بغرنج به تکامل شخصیتی نزدیک می‌شود. تکامل شخصیتی قهرمان به اشکال گوناگونی در آثار عرفانی و آثار منثور غنایی به‌ویژه مقالات شمس تبریزی نمود می‌یابد. قهرمان عرفانی در مقالات شمس همچون قهرمان ژانر حما...

شادی یکی از حالات درونی است که مطلوب همه­ی انسانهاست، اما دست یافتن به آن، و درک ارزش آن آسان نیست. شمس تبریزی، مراد و محبوب مولانا یکی از معدود عرفایی است که شادی را بسیار ستوده است و درباره­ی علل و انگیزه‌های آن، مطالب ارزشمندی در گفته‌های او آمده است.   تأثیر فراوان آموزه­های شمس تبریزی در افکار مولوی و نقش مولوی در سنت شعر عارفانه­ی فارسی ایجاب می­کرد که این موضوع به طور مستقل کاویده شود. ...

مولانا جلال الدین محمد بلخی، یکی از بزرگ ترین شاعران و عارفان ایرانی است. از میان آثار او، این دیوان کبیر و یا کلیات شمس است که بیانگر حالات شخصی او می باشد. در این دیوان مولانا سخنانی را به زبان آورده است که در حوزه ی شناخت ما قرار نمی گیرند و برای درک آنها، به تأویل و تفسیر نیاز داریم، بر این اساس، در پژوهش حاضر سعی شده، ابتدا به بررسی پیشینه ی هرمنوتیک و چند معنایی در غرب و در فرهنگ اسلامی پ...

شمس تبریزی با اینکه از عارفان سرشناس و اندیشمندان بزرگ روزگار خویش بوده، مع‌الاسف، تا روزگار ما و حدود دو سه دهه‌ پیش، جز در حلقه مولانا و یارانش، در تاریخ تصوف، جایگاه شاخصی نداشته است. اطلاعات دربارة او منحصر به مقالات و منابعی است که دربارة آشنایی او با مولوی نگاشته شده است و در مقالات اوست که به اطلاعاتی دقیق‌تر از زندگی او دست می‌یابیم. یکی از این نکته‌ها، رویه آموزگاری ا...

نشانه‌های بلاغی، نقشی برجسته در فرآیند شکل‌گیری محتوا دارند و متناسب با محدودۀ رمزگانی بافت متنی از آن‌ها استفاده می‌شود. شمس لنگرودی از شاعران معاصر ایران است که در شعرش متناسب با محتوا و هدف، استفاده­ای قابل بررسی از نشانه‌های بلاغی دارد. با توجّه به ارتباط بارز عاشقانه­های شمس با این نشانه­ها، مقالۀ حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، نشانه‌های بلاغی پرکاربرد و نقش و کارکرد تعیین کنندۀ آن‌ها را در شع...

ساختارگرایان منطق ذهن و زبان انسان را بر پایۀ ساختاری دوقطبی تعریف می‏کنند که بین دو سوی آن رابطۀ تقابلی حاکم است. منتقد ساختارگرا با تکیه بر این ایدۀ محوری که میان کلیت متن و اجزای آن رابطه‏ای تنگاتنگ برقرار است، تقابل‏های خرد متن را جست‌وجو می‏کند تا با درک آن‏ها به تقابل‏ کلان‏تر دست یابد و بتواند دلالت ضمنی اثر را توضیح دهد. در پژوهش حاضر، تقابل‏های مثنوی و غزلیات شمس بررسی و تحلیل می‏شود. ...