مسئله نفس و بدن اگرچه از دیرباز، اندیشه بشر را به خود مشغول کرده، ولیکن در اعصار جدید، نگاهی نو و مجدد به آن صورت گرفته و نظرات متفاوتی نیز عرضه گشته است. فیزیکالیست‌ها از اساس منکر دوگانگی نفس و بدن گشته‌اند و حالات نفسانی را به حالات جسمانی فروکاسته‌اند. در مقابل، اندیشمندان مسلمان، ثنویت نفس و بدن را پذیرفته‌اند؛ ولی با توجه به اینکه صرفِ پذیرش غیریت نفس و بدن، غیر بدنی بودن نفس را نتیجه نمی‌...

در این پایان نامه سعی شده تا به تطبیق و مقایسه دیدگاه دو دانشمند و متفکر بزرگ اسلامی یعنی ابوحامد غزالی و ابوالولید ابن رشد درخصوص رابطه علت و معلول پرداخته شود. جان کلام اندیشه غزالی این بود که علم و فلسفه حدود خاص خود را دارند، لذا اعتقاد و ایمان دینی را نمی توان با استدلال علمی و فلسفی فهمید، اگر هم چنین کنیم این ایمان علم زده و عقل زده است و کاری از پیش نمی برد جز اینکه بر شک و حیرت می افزا...

رابطه بین ایمان و عقل همواره مورد توجه خرد ورزان عقل گرا و مومنا ن دین مدار بوده و هست. در جهان اسلام نیز این بحث از مهمترین مسائل مورد توجه اندیشمندان مسلمان خصوصاً غزالی و ابن رشد بوده است. غزالی در دفاع از دینداری به نقد عقل پرداخت.ابن رشد در دفاع از فلسفه و خرد ورزی به نقد غزالی و بیان ناتوانی او از فهم مقصود فلاسفه پرداخت و بر سازگاری و توافق ایمان و عقل تأکید نمود. آنچه در این پایان نامه...

گذشتۀ درخشان و تمدن‌ساز جهان اسلام و عقب‌افتادگی کنونی آن مسئله‌ای است که ذهن خیلی از اندیشمندان مسلمان را به خود مشغول داشته است. هر یک از اندیشمندان مسلمان نیز به‌طور معمول متناسب با یافته‌ها و بافته‌های فکری و فلسفی خود بدان پرداخته‌اند. محمد عابد‌جابری در راستای جستن راهکاری برای برون‌رفت از فضای فکری مسدود عربی-اسلامی به تحلیل «سنت» و «گذشتۀ» آن روی ‌آورده و با نگرشی تاریخی و ساختارمند و د...

علم غیب یکی از مسائل مهم کلامی است که از منظر فلسفی کمتر به آن پرداخته شده است. تبیین آن با رویکرد فلسفۀ مشاء، به عنوان زیرساخت دیگر مکاتب فلسفی، افق جدیدی فراروی پژوهشگران می گشاید. این جستار بر آن است که نخست، اصول و مبانی فلسفی مشاء را بیان دارد تا روشن شود از چه منظری به موضوع نظر انداخته شده است و در وهلۀ دوم، با استناد به مؤلفه های نظام حکمت مشاء در آثار ابن سینا- که تحلیل علم غیب در فلسف...

یکی از مباحث مهم نزد متفکرین اسلامی مسأله ملائکه و تحلیل و واکاوی مرتبت وجودی آن است؛ تحلیل صدرایی ملائکه در راستای طرح کلان ملاصدرا، یعنی هماهنگی عقل و نقل است. او در مواضعی از دریچه فلسفی از ملائکه یاد کرده و آنها را عقل می‌نامد و گاه نیز با لسان شریعت سخن گفته و با عنوان ملائکه از آنان یاد می‌نماید. دو پرسش اساسی این جستار عبارتند از: ملاصدرا چه تلقی‌­ای از ملائکه دارد؟ او چگونه وجود ملائکه ...

محمدعابد ‌جابری برای یافتن راه‌کاری به‌منظور برون‌رفت از فضای فکری مسدود عربی ـ اسلامی به تحلیل «سنت» و «گذشتة» آن روی‌ آورد و با نگرشی تاریخی و ساختارمند و در چهارچوب عقلانیت انتقادی سه نظام فکری بیانی، عرفانی، و برهانی را در ساختار آن تشخیص داد. روش‌شناسی تاریخ‌گرایانه و ساختارگرایانه به فکر وی سمت و سویی داده است که ضمن ساختارشکنی در تحلیل فضای فکری عربی ـ اسلامی، ساختارهایی را نیز بر آن تحم...

یکی از مهم ترین مباحث فلسفی، مسئله ی حرکت می باشد. وقوع حرکت در پدیده-های مادیِ پیرامون ما، امری بدیهی است، اما آیا حرکت در تمام موجودات مادی عالم رخ می دهد؟ فلاسفه در مقام پاسخ به این پرسش معتقدند که حرکت فقط درموجودات مادیِ عالم رخ می دهد؛ چراکه موجود مجرد، فاقد قوه و استعداد است و به همین سبب، حرکت (که خروج ازقوه به فعل است) در آنها امکان ندارد. اما از طرفی، روایات فراوانی وجود دارد که بر تحقق...