عین الله خادمی[1]        چکیده اصل علت غائی – علی‌رغم این که در فلسفه اسلامی همچون خود اصل علیت از مسلّمات است– در میان فلاسفه غربی دغدغه‌آفرین شده است. در شماره قبل با نظرات ارسطو، توماس آکوئینی، بیکن و دکارت درباره علت غایی آشنا شدیم و در این قسمت به دیدگاه‌های اسپینوزا، لایب‌نیتس، کانت و ژیلسون درا...

برخلاف ارسطو که اصل پایه در دستگاه فلسفی خود را «تمایز مابعدالطبیعی میان ماده و صورت» قرار داده بود تا به تمایز میان محسوس و نامحسوس و به محرک نامتحرک برسد که فاعل طبیعی است، ابن‌سینا «تمایز مابعدالطبیعی میان وجود و ماهیت» را برگزید تا به تمایز میان واجب و ممکن برسد و فاعل الهی یعنی «علت فاعلی ایجادی» و وجود محض را، که خدای تعالی است ثابت کند. اما ملاصدرا اصل پایه در دستگاه فلسفی خود را «تقدم و...

یکی از مسائل مهم در طول تاریخ تفکر بشر مخلوق یا نامخلوق بودن عالم هستی بوده است. فیلسوفان پیش از ارسطو هر یک به نوعی قائل به ازلی و غیر مخلوق بودن عالم هستی بوده اند.ارسطو با قائل شدن به ازلیت مقوله های حرکت،زمان و ماده به عنوان مولفه های اصلی عالم هستی حکم به ازلی و غیر مخلوق بودن جهان هستی می دهد.از این حیث است که خدای ارسطو به عنوان علت فاعلی عالم هستی تنها محرک عالم بوده وهستی بخش قلمداد نم...

وجود مبارک پیامبرخدا9 که علت غایی وجودِ عالم هستی است، پس از حق تعالی برترین و مهم­ترین موضوع برای شناخت در عالم وجود است؛ به­گونه‌ای که شناخت این شخصیت عظیم الشأن، یکی از راههای خداشناسی قلمداد شده است.  اکنون آنچه پیش­روی شماست، تلاش وکاوشی در راستای پرداختن به «مقام محمود» پیامبرخدا(ص)  است. در این نوشته، ابتدا به  مقام محمود در لغت و اصطلاح می­پردازیم و آنگاه، مقام  محمود در آیات و رو...

ما جهان و اشیاء را زیبا می یابیم؛ اما سؤالاتی بی درنگ ذهنمان را می خلد: «چرا جهان به جای اینکه زیبا نباشد، زیباست؟» و «چرا انسان ها به وجود زیبایی معتقدند؟». این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر هستی شناسی صدرایی، زیبایی را مساوق وجود و امری مشکک معرفی می کند و همچنین آن را دارای مظاهر و ذاتی کل هستی می شمرد. فاعل زیبایی جهان همان واجب الجمال یا حقیقت عینی زیبایی است. از آنجا که خارج ا...

پرداختن به مسئله ارتباط بین اثر معماری، خالق اثر و مخاطب، بدون پرسش از واقعیت و چگونگی حصول معرفت، ممکن نیست. معماری اسلامی به عنوان پدیده ای انسانی محصول آگاهی انسان درباره کلیه جنب ههای مختلف علمی، مهندسی، هنری و...است. بنابراین روشن کردن چیستی و چگونگی آگاهی و معرفت و روش ها و ابزا رهای فهم آن می تواند کمک شایانی به فهم و ادراک اثر کند. بدین سان این پژوهش در ابتدا با حرکت از مفهوم به مصداق، ...

طرز نگرش غایت انگارانه که از زمان ارسطو به بعد بر اندیشة مغرب زمین سیطره یافت در دوران جدید از جانب بینش مکانیسنی به حاشیه رانده شد و شناخت علمی محدود به شناخت علیت فاعلی گردید، به‌گونه‌ای که واژة علت مترادف با علت فاعلی شد. کانت با طرح زمینه‌هایی برای نوعی از امکان برای علیت غایی در دو نقد اول و دوم، در نقد سوم خود جایگاه معینی برای نگرش غایت انگارانه در زیباشناسی و در قلمروی موجودات زنده آلی ...

هدف: هدف پژوهش حاضر، برپایه نظریه همگونی غایی، مقایسه خودتخریب گری در سه گروه افراد سالم، بیماران اتوایمیون و بیماران غیراتوایمیون بود. روش: در پژوهش پس رویدادی حاضر 130 بیمار اتوایمیون، 111 بیمار غیراتوایمیون و 151 دانشجوی دانشگاه تهران به شیوه در دسترس مورد بررسی قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها مقیاس خودشناسی انسجامی، پرسش نامه احساسات شخصی و مقیاس سطوح خودانتقادی به کار رفت. تجزیه و تحلیل ...

مسئله علت فاعلی از مباحث مهمی است که در فلسفه یونان باستان قابل بررسی است. ما این موضوع را ابتدا در فلسفه پیش سقراطیان، و سپس در فلسفه افلاطون و ارسطو پی خواهیم گرفت. برخی از فلاسفه یونان فقط به علت طبیعی یا همان مادة المواد معتقدند و برخی دیگر به علت فاعلی غیرطبیعی غیرایجادی معتقدند. بر اساس مبنای فکری آنها، وجود از لاوجود به وجود نمی آید، در نتیجه این جهان قدیم است و نمی تواند ایجاد کننده ای ...