ماتریدیه به عنوان یکی از فرق کلامی مسلمانان در کنار دیگر فرق کلامی همچون شیعه، معتزله و اشاعره شناخته می‌شود‍، اما نسبت به دیگر فرق کلامی کمتر مورد توجه فرق نویسان متقدم قرار گرفته است. پایه گذار این فرقه ابومنصور ماتریدی است، این نحله‌ فکری حنفی مذهب به لحاظ عقل‌گرایی به معتزله نزدیک است. چنانکه کتب عقاید ماتریدیه نشان می‌دهد، ایشان نیز در مسئله‌ امامت با دیگر اهل سنت هم‌ رأی هستند اما اهل‌بی...

در میان شروط مطرح شده برای پذیرش روایت راویان از سوی حدیث پژوهان متاخر، عنصر مذهب نقش محوری در تقسیم حدیث به انواع اربعه ایفا می کند و این خود سوالی را برای نگارنده پدید آورد که آیا واقعا مذهب راوی چنین نقش محوری را داراست که بر اساس آن بتوان درجات روایات را پی ریزی کرد. لذا برای پاسخ به این پرسش بر آن شدیم که دیدگاه صاحب نظران متقدم این فن، محمد بن حسن طوسی مشهور به شیخ طوسی(م464) و احمد بن عل...

این مقاله به منظور درک ریشه های گرایش شیع? امامیه به عقل گرایی اعتزالی به بررسی علل گرایش دو متکلّم بزرگ امامیّه شیخ مفید و سید مرتضی علم الهدی - پیشوایان امامی سد? چهارم هجری ـ به عقل گرایی اعتزالی می پردازد. هر چند گرایش شیعه امامیّه به عقل گرایی اعتزالی با مجادلات فراوان همراه بود اما سرانجام این گرایش در قرن چهارم هجری در سای? حکومت و حمایت آل بویه به وسیل? این دو متکلم به ثمر نشست. برای این پ...

نقد و تکمله ای بر کتاب فرق اسلامی جلد 2 «فرق شیعی و فرقه های منسوب به شیعه»   دکتر ملیحه صابری نجف آبادی*   چکیده یکی از لوازم مهم برای ایجاد وحدت و یکپارچگی و تأمین مصالح مسلمانان شناخت فرق و مکاتب فکری آنها از همدیگر است تا از این طریق به ایجاد رابطه مستحکم و سازنده میان هم همت گمارند و موجبات تقویت ارکان عقیدتی وایدئولو‍ژیکی وخروج از موضع ضعف و انزوا فراهم گردد. کتاب تاریخ فرق 2 «فرق شیعی و ...

قیام سرخ جامگان یکی از مهمترین جنبش های مذهبی، سیاسی و اجتماعی ایرانیان بر ضد اعراب است. این جنبش در اوایل قرن سوم هجری به رهبری بابک خرمدین در آذربایجان شکل گرفت. گسترش جنبش و پایداری آن در درجۀ اول مرهون وجود آشفتگی و درگیری های داخلی در ارکان خلافت عباسی بود. سرخ­جامگان یکی از فرقه های خرمدینان بوده اند. در آن زمان نزدیکی آیین خرمدینان با اسلام به جایی رسیده بود که بسیاری از مؤلفان، خرمدینان...

چکیده از جمله مباحث مهم علم کلام اسلامی، صفات خبریه است که مذاهب مختلف اسلامی، دیدگاه های مختلفی درباره آن اتخاذ کرده اند. در این میان، برخی متهم به تشبیه، عده ای متهم به تجسیم و برخی دیگر هم متهم به تعطیل شده اند. حتی فرقه ای مانند وهابی ها پا را از این هم فراتر گذاشته اند و مخالفان خویش در باب صفات خبری را تکفیر کرده اند. گاهی معدودی از فرق اسلامی، شیعه را متهم به تشبیه و تجسیم کرده اند، اما ...

اهداف مورد نظر در پژوهش علمی، روشن ساختن تاریخ علمی و فرهنگی شیعه در طبرستان و نقش شیعیان در تحولات فرهنگی و اجتماعی و علمی طبرستان و نقش آنها در تاریخ فرهنگ ایران و کاربردی که مورد استفاده موسسات آموزشی و اجرایی قرار گیرد. موضوع مورد پژوهش دربار? بررسی علل روند تحکیم تشیع در طبرستان و مازنداران در قرون نخستین اسلامی می باشد که به نقد و بررسی تعدادی از منابع اصلی و موقعیت جغرافیائی و تاریخ سیاس...

زیدیه به پیروان زیدبن علی اطلاق می گردد، که امامت امام علی (علیه السلام)، امام حسن (علیه السلام)، امام حسین (علیه السلام) و زید بن علی را قبول دارند. این فرقه بعد از سال 122ق در کوفه شکل گرفت، در حال حاضر موطن اصلی این فرقه کشور یمن می باشد و مذهب زیدی به عنوان مذهب رسمی این کشور شناخته می شود. مساله امامت وجه امتیاز و اشتراک زیدیه با دیگر فرقه های شیعی است. زیدیه با قبول مساله نص در زمره شی...

اختلافات مذهبی مسلمانان سه ریشه اصلی دارد: نخستین آن ها موضوع خلافت و جانشینی پیامبراکرم است که بر اثر آن امت اسلام به دو جامعه شیعه و سنی تقسیم شده و فرقه خوارج درنتیجه جدال شدیدی که پس از جنگ صفین و داستان حکمیت در میان مسلمانان روی داد پدیدآمده است. دومین اختلاف مسلمانان در اصول و مسائل اعتقادی است که سبب پیدایش مذاهب کلامی متعددی شده که عمده ترین آن ها مذاهب معتزله، اشاعره و مرجئه است. سومی...