الابنیة عن حقایق‌الادویة نوشتۀ ابومنصور موفق بن‌علی هروی، کهن‌ترین کتاب پارسی موجود در داروشناسی است و یکی از رونوشت‌های آن، که در 447ق به خامۀ‌ اسدی طوسی کتابت شده، کهن‌ترین نسخۀ به دست آمده و نخستین متن کامل تاریخ‌دارِ فارسی است. ابومنصور هروی این کتاب را بر پایۀ‌ گویش هروی نوشته و اسدی طوسی نیز، بر پایۀ گویش طوسی، از آن رونویسی کرده است. با بررسی این کتاب درمی‌یابیم که بسیاری از واژه...

زبان فارسی در دورۀ اسلامی به گویش­های متعدد انشعاب یافته است. بسیاری از واژه­های این گویش­های متنوع طی گذشت سده­ها دستخوش تحولات آوایی و واجی گردیده است. با نگاه دقیق به ساختمان زبان و قواعد دستوری گویش­های پراکندۀ ایرانی، می­توان به پیوند میان این گویش­ها با زبان­های دوره باستانی دست یافت. گویش رایج در منطقۀ سرکویر، به لحاظ زبانی و واژگانی دارای ویژگی­های برجسته­ای است که نویسندگان را بر آن دا...

هدف از نگارش این مقاله، به­دست‏دادن تحلیلی جامع از نحو ساخت کنایی برپایۀ مشاهدات داده­های زبان کردی است. در این پژوهش، با استناد به سیر تاریخی فعل‏های کنایی و همچنین ذکر شواهدی از ساخت­های شبه­کنایی، مانند گزارۀ­ «داشتن»، گزارۀ «خواستن»، شکل مجهول تز فعل‏های دو‏مفعولی و نمونه­های مشابه از لهجۀ هورامی، استدلال کرده‏ایم که الگوی کنایی، در ساخت‏هایی نمایان می‏شود که فعل متعدی (کنایی) نتواند به مفع...

مجموعۀ گونه­های زبانی متداول در منطقۀ فیروزآباد را می­توان ترکیبی از گویش­ها و لهجه­ها دانست. در این مقاله، سه گونۀ زبانی متعلق به گروه گویش­های کوهمرّه­ای، گروه گویش­های لُری و گویش قشقایی و گونه­ای زبانی متعلق به لهجۀ فارسی محلی  از نظر ساخت آوایی و دستوری معرفی و تبیین شده­اند. در این زبان­گونه­ها واکه­های کشیده­ای وجود دارد که جایگاه تولیدشان، جایگاه تولید واکه­های کوتاه با کشیدگی بیشتر است. ...

تعبیر «ال یاسین» فقط یک بار در قرآن کریم در آیۀ 130 سورۀ صافّات آمده است: «سَلامٌ عَلیٰ ال یاسین». نه تنها مفهوم این تعبیر، که حتی قرائت صحیح آن در میان مفسران و قاریان مختلف موضوع بحث بوده است. برخی مفسران شیعه، و عمدۀ مفسران عامی مذهب، «ال یاسین» را تحریری دیگر از «اِلیاسین» و مترادف با الیاس نبی (ع) دانسته اند. این دسته از مفسران قرائنی همچون قرائت مشهور، تعابیر مشابه در زبان عربی، و سیاق آیات را ...

این پژوهش، رشد واجی کودکان کُردزبان با لهجۀ کرمانجی میانی– مکریانی را گزارش می‌دهد. نمونه‌های گفتاری 120 کودکِ 3 تا 5 سالۀ کُردزبان که به‌طورِ تصادفی از مراکز بهداشت و مهدکودک‌های شهرستان بوکان، آذربایجان غربی، انتخاب شده بودند، جمع‌آوری شد و مورد تحلیل قرار گرفت. سن اکتساب 29 همخوان زبان کُردی در سه موقعیت اول، وسط و آخر با استفاده از آزمون تصویری تولید، ارزیابی شد. نتایج نشان داد که کودکان کُردزبان...

مجموعۀ گونه­های زبانی متداول در منطقۀ فیروزآباد را می­توان ترکیبی از گویش­ها و لهجه­ها دانست. در این مقاله، سه گونۀ زبانی متعلق به گروه گویش­های کوهمرّه­ای، گروه گویش­های لُری و گویش قشقایی و گونه­ای زبانی متعلق به لهجۀ فارسی محلی  از نظر ساخت آوایی و دستوری معرفی و تبیین شده­اند. در این زبان­گونه­ها واکه­های کشیده­ای وجود دارد که جایگاه تولیدشان، جایگاه تولید واکه­های کوتاه با کشیدگی بیشتر است. ...

تلمیح یکی از بهترین منابع معنی‌آفرینی در ادبیات فارسی است. تلمیحات موجود در ابیات یا عبارات ادبی چکیده و عصاره آیات و روایات و داستان‌های تاریخی و مذهبی هستند. لذا برای درک بهتر بیت یا عبارتی که حاوی تلمیح است، می‌بایست آیات و احادیث، داستان یا مثل مورد اشاره را به تمامی دانست. شعلة گلپایگانی از شاعران اوایل دورة بازگشت است که در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری در گلپایگان اصفهان زندگی می‌کرده است. ...

لهجه­ ها و گویش ­های نواحی مختلف کشور از ارزش و اهمیت زیادی برخوردارند و با ثبت و ضبط آن‌ها­ می­ توان از نابودیشان جلوگیری کرد. روستای دستجه از توابع شهرستان فسا با انبوه واژه­ های محلی، به‌ویژه در زمینۀ انواع فعل­ ها و کاربرد آن ­ها در زبان محاورۀ مردم، می­ تواند منبع خوبی برای پژوهشگران گویش‌های محلی باشد و ضروری است به ثبت آن اهتمام ورزیده شود؛ فعل­ هایی که گاه به صورت ساده و گاه مرکّب با معن...

زبان فارسی در دورۀ اسلامی به گویش­های متعدد انشعاب یافته است. بسیاری از واژه­های این گویش­های متنوع طی گذشت سده­ها دستخوش تحولات آوایی و واجی گردیده است. با نگاه دقیق به ساختمان زبان و قواعد دستوری گویش­های پراکندۀ ایرانی، می­توان به پیوند میان این گویش­ها با زبان­های دوره باستانی دست یافت. گویش رایج در منطقۀ سرکویر، به لحاظ زبانی و واژگانی دارای ویژگی­های برجسته­ای است که نویسندگان را بر آن دا...