چکیده محکم و متشابه از مهم‌ترین مباحث علوم قرآنی است. پژوهش‌های آیت الله معرفت در این مبحث دارای نوآوری‌هایی است؛ اما با این حال، ملاحظاتی بر دیدگاه‌های ایشان وجود دارد. در مقاله حاضر، این ملاحظات در پنج محور معنای اصطلاحی متشابه، انواع تشابه، معنای تأویل متشابه، علت وجود متشابه در قرآن و معانی تأویل قرآن مطرح شده است. مهم‌ترین ملاحظات مطرح شده این است که ظهور آیه هفتم آل عمران تشابه شأنی را بر...

معنای عقلانی و تحلیلی بداء به عنوان یکی از مهم ترین آموزه های شیعۀ امامیه (اثنی عشری) نه تنها بدعت آمیز نیست بلکه با عقل و شرع سازگار است. اهل تسنن در آثار روایی و الهیاتی خود، بداء را بدعت به شمار آورده و آنرا مردود دانسته اند. در مقابل، امامیه بر این باورند که اگر معنای حقیقی این اصطلاح روشن شود (که هدف این نوشتار هم همین است) آنگاه همه مسلمانان من جمله اهل تسنن نیز آنرا خواهند پذیرفت. این مق...

یکی از مهم ترین راه های پرهیز از اشتباه در هر علم عبارت است از فهمیدن اصطلاحات خاص آن علم.در علم اصول اصطلاح «حجت» یا «حجیت» از اهمیت ویژه ای برخوردار است که فهمیدن منظور اصولیین از آن، کمک زیادی به پی بردن مقاصد این علم می نماید. در مورد معنای اصطلاحی این واژه اختلاف نظر وجود دارد و تا به حال در کتاب و یا مقاله ای مشاهده نگردیده است که محقق بدقت به این دو واژه رسیدگی نموده و با موشکافی به بیان...

چکیده: این پژوهش می­کوشد با روش اسنادی – کتابخانه­ای و پیمایش مراحل سه گانه توصیف، تحلیل و تبیین، مقام رضا را در قرآن کریم مورد واکاوی قرار دهد. در این مقاله ضمن بازشناسی معنای لغوی و اصطلاحی رضا، دیدگاه مفسران و عالمان عرفان و اخلاق درباره اقسام، مراتب و درجات مقام رضا مورد تحلیل قرار گرفته سپس با استفاده از آیات و روایات، راه­های تحصیل رضوان الهی در قرآن بررسی و در پایان آثار و نتایج مقام رضا...

چکیده در اسلام، یکی از کلیدهای اصلی ایمان، «صبر» معرّفی شده است؛ ولی دامنة معنایی این واژه در عرف عام، به قدری محدود شده که تنها در معانی «مکث، تحمّل سختی ها و قانع شدن در برابر وضع موجود» ظهور یافته است. براین اساس، مقالة حاضر بر آن است که در یک فرآیند تدریجی، با لحاظ معنای وضعی، مفهوم اخلاقی و معنای عرفی متداول در عصر نزول قرآن و پس از آن با نگرشی فراگیر به کلّ متن قرآن، به تحلیل و بازیابی معنای...

این نوشتار در جستجوی حقیقت «نمو» و چگونگی رخداد آن در نبات و حیوان به رشته تحریر در آمده است. و به همین مناسبت، معنای «نمو» و دیگر واژگان مربوط، هم از لحاظ لغوی و هم از نظر اصطلاحی بررسی شده است. آنگاه، مباحث مقدماتی به میان آمده و دیدگاههای مختلف، در این باره، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نگارنده سرانجام به این نتیجه رسیده است که «نمو» حرکت مقداری است و این حرکت، نمودی از حرکتی بنیادین است...

در این تحقیق، ضمن شناخت و تبیین معیار اخلاقی مقوله طنز، ایراداتی از قبیل عدم سازگاری طنز با برخی منهیات اخلاقی بررسی و پاسخ داده می‌شود. به کارگیری ابزارهایی همچون مبالغه که منجر به دروغ‌گویی می‌شود، کنایه و استهزاء، کودن نمایی، تشبیهات توهین آمیز، تخریب شخصیت و سایر سازنده‌هایی که در طنز وجود دارد، مورد اشکال و انتقاد اخلاقی قرار گرفته و بررسی می‌شود. همچنین بیهودگی، خنده مذموم، غلطیدن به ورطه...

چکیده: این پژوهش می­کوشد با روش اسنادی – کتابخانه­ای و پیمایش مراحل سه گانه توصیف، تحلیل و تبیین، مقام رضا را در قرآن کریم مورد واکاوی قرار دهد. در این مقاله ضمن بازشناسی معنای لغوی و اصطلاحی رضا، دیدگاه مفسران و عالمان عرفان و اخلاق درباره اقسام، مراتب و درجات مقام رضا مورد تحلیل قرار گرفته سپس با استفاده از آیات و روایات، راه­های تحصیل رضوان الهی در قرآن بررسی و در پایان آثار و نتایج مقام رض...

«بغی» واژه ای قرآنی و فقهی است به معنای ظلم، فساد و تجاوز از حد و یا حق. یکی از مسائل مهم اختلاط «بغی» و «محاربه» می باشد که این دو موضوع کاملاً جدا از یکدیگر و بلکه متقابل هستند که در مواردی حکم «محاربه» به «بغی» سرایت کرده و خلط مبحث شده است. معنای اصطلاحی «بغی»، «خروج از اطاعت امام عادل و بر حق است. در «بغی»، عناصری دخیل است تا جرم «بغی» محقق شود که در ضمن این تحقیق آورده شده است. معنای اصطلا...

این رساله مشتمل بر سه فصل است .در فصل اول تفسیر در اصطلاح صاحبان علوم و فنون مختلفه، معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر، شرافت علم تفسیر نسبت به سایر علوم، فرق بین تفسیر و تاویل و نظر علامه طباطبائی در مورد معنای تاویل توضیح داده شده است .در فصل دوم به قابل فهم بودن قرآن، اختلاف صحابه در فهم قرآن، علل و عواملی که موجب اختلاف صحابه در فهم قرآن شده است و پیامبر (ص) نخستین مف قرآن اشاره شده است .فصل سوم م...