منظومه های گُل و نوروز و همای و همایون خواجو کرمانی از منظومه های مطرحِ عاشقانه، در ادب فارسی به حساب می آیند. در این آثارنامه های عاشقانه ای ملاحظه می شود، این منظومه ها از زوایای مختلفی مورد توجه پژوهشگران قرار داشته است؛ اما نامه های موجود در آنها که اغلب بین عاشق و معشوق مبادله شده مورد پرداخت قرار نگرفته است، باید دید که این نامه ها در چه شرایط رد و بدل شده اند ؟و درون مایه آنها چه بوده و چه...

در اغلب کارهایی که در زمانه معاصر صورت می گیرد، یکی از خصوصیات بارزشان استفاده از نمادها و سمبل ها است. بدیهی است در آثار مورد پژوهش نیز چنین باشد. به ویژه آنکه داستان اینگونه تصویرسازی ها جزو داستان های کهن ادبیات فارسی است و وجود اینگونه نمادها در آن به القای مفاهیم داستان نیز کمک می کند. پس می توان در مورد فرضیه اول به این نتیجه برسد که محور اصلی شخصیت پردازی در اینگونه داستان ها و اغلب تصوی...

چکیده: قصّه و حکایت، موضوع اصلی تحلیل نظری? روایت شناسی است. در حوز? روایت شناسی با تلفیق نظریات مختلف، ابعاد گوناگون قصّه را مورد بررسی قرار می دهیم. در واقع روایت شناسی الگوی منظمی را برای تحلیل مولفه های اصلی متن روایی یعنی قصّه و حکایت، فراهم می کند. در میان روایت شناسان، ساختارگرایان و دیدگاه ایشان، در تحلیل و بررسی روایت های داستانی، چشم گیر و قابل اعتناست. در پژوهش حاضر، تلاش شده است، با ...

تصوف که در آغاز شامل مفاهیمی خشک و ریاضتهایی سخت بود، در قرن سوم با پذیرفتن «محبت» به عنوان یکی از ارکان محوری، رنگ عاشقانه پذیرفت. با ورود عرفان و تصوف به عرصه ادبیات، گروهی به تدوین اصول تصوف عابدانه در آثارشان می پردازند و عده ای آثاری سراسر عرفانی همراه با شور و شوق عاشقانه پدید می آورند. در این میان حافظ مبدع مکتبی است که از اصول عرفان عاشقانه به همراه نگاهی انتقادی به تصوف عابدانه شکل گرف...

این مقاله در صدد است با بهره گیری از قران کریم و احادیث معصومین علیهم السلام ، که کانونی ترین منبع و مأخذ اسلامند، رویکردی به دین را که سبب پیدایش عرفان می باشد، شناسانده و براساس آن، تعریفی از عرفان عرضه کند. در این جهت ۶ شاخصه در رویکرد عارفان به دین مورد تأکید قرار گرفته است که با توجه به منابع دست اول اسلام و با عنایت به سیره انبیا و اولیا، به ویژه پیامبر اکرم و خاندان پاکش، علیهم السلام، آ...

شبرنگ‌نامه از سراینده‌ای ناشناس و یکی از منظومه‌های پهلوانی مهم پس از شاهنامه است. این اثر که گویا در سدة ششم سروده شده است دربارة کین‌ستانی شبرنگ، پور دیو سپید، از رستم و ایرانیان سخن می‌گوید. شبرنگ پس از اینکه درمی‌یابد رستم پدرش را کشته است، درپی کین‌خواهی از ایرانیان برمی‌آید. او ابتدا اولاد، فرمانروای مازندران، را می‌کشد و چون خود فرهمند نیست، مادرش مهیار بر تخت سلطنت ماز...

منظومة فکری مسلّط بر هر اثر را می‌توان به کمک تحلیل استعاره‌های‌ مفهومی آن توصیف کرد. هدف از پژوهش حاضر، یافتن ساختار برآمده از استعاره‌های مفهومی لمعات است که منظومة فکری مسلّط بر این متن را نشان می‌دهد. به این منظور، ابتدا با بررسی دقیق زبان لمعات، استعاره‌های مفهومی آن را مشخص کرده و در مرحلة دوم با تحلیل استعاره‌ها و یافتن پیوند آن‌ها با یکدیگر، ساختار برآمده از استعاره‌های مفهومی متن را که...

ناز و نیاز یکی از مضامین رایج در اشعار عاشقانه و عارفانه ادب پارسی است. در روابط عاشقانه هرگاه در یکی از دو طرف، احساس نیاز شکل گیرد، معمولاً طرف مقابل به ناز روی آورده و آن­گاه که در دیگری احساس بی نیازی پررنگ شود، طرف مقابل نیازمندانه به جانب او روی می آورد. باید گفت اصولاً چنین روابطی که مبتنی بر ناز و نیاز است در کنش ها و گفتگوهای عاشقانه و عارفانه ادب پارسی جلوه ای بارز می یابد. نوشته حاضر م...