داستان «اعرابی و سبوی آب» از جمله داستان‌هایی است که در متون مختلف منظوم و منثور فارسی آمده است. در میان آثار منظوم، این داستان را در مصیبت‌نامه عطّار، مثنوی و دفتر هفتم مثنوی می‌توان دید. در این مقاله، به منظور شناختن قدرتِ خلّاقیت و داستان‌پردازی سرایندگان این آثار، برخی از عناصر این داستان چون پیرنگ، شخصیّت، گفت‌وگو، حقیقت‌نمایی و زاویه دید بررسی می‌گردد. تحلیل زاویه‌ دید بر اساس دیدگاه روایت‌شن...

یکی از وجوه شیوایی و بلاغت زبان مولوی عنصر ترکیب‌سازی است. پژوهشگران بیشتر به ادراک رموز عرفانی مثنوی توجه کرده و از روساخت و زبان مثنوی اشاره‌وار گذشته‌اند. یکی از فنون مولوی در انعطاف‌بخشی به صورت کلام و باروری موسیقی کناری، به‌کارگیری ترکیب‌های بکر اشتقاقی در جایگاه قافیه است. بیشتر ترکیب‌های برساختة او در مکان قافیه به پیروی از اصل برجسته‌سازی با قاعده‌افزایی‌ها و هنجارگریزی‌های مخصوص است ک...

مثنوی مولوی به عنوان یکی از آثار مشهور عرفانی از دیرباز مرکز توجّه شاعران دیگر بوده است. به همین دلیل، بارها تقلیدهایی از آن صورت گرفته است. یکی از مثنوی هایی که به تقلید از آن سروده شده است و از نظر صورت و محتوا شباهت هایی به مثنوی مولوی دارد، مثنوی طاقدیس اثر ملاّ احمد نراقی است. این مقاله متضمّن مقایسه این دو مثنوی و نتایج مترتّب بر آن با رویکرد انتقادی است. از نظر عوامل صوری، مقایسه این دو نشان...

مثنوی مولوی به عنوان یکی از آثار مشهور عرفانی از دیرباز مرکز توجّه شاعران دیگر بوده است. به همین دلیل، بارها تقلیدهایی از آن صورت گرفته است. یکی از مثنوی‌هایی که به تقلید از آن سروده شده است و از نظر صورت و محتوا شباهت‌هایی به مثنوی مولوی دارد، مثنوی طاقدیس اثر ملاّ احمد نراقی است. این مقاله متضمّن مقایسة این دو مثنوی و نتایج مترتّب بر آن با رویکرد انتقادی است. از نظر عوامل صوری، مقایسة این دو نشان...

این نوشتار در پی آن است که دیدگاه¬های قرآنی مولوی در مثنوی معنوی را بازیابی و مورد نقد و بررسی قراردهد. برای این منظور تمام شش دفتر مثنوی معنوی از ابتدا تا انتها مطالعه و مطالب مرتبط با مفاهیم قرآنی و آیات مربوط به آن استخراج گردیده است. فهرست کردن تمام آیاتی که به نوعی در کلام مولوی استفاده شده، مجموعه را بسیار مفصل می¬کند، اما در اینجا نمونه¬هایی از پنج نوع ارتباط مثنویمعنوی با قرآن کریم در ...

مولوی یکی از قلّه های ادب پارسی است که در کنارمعناگرایی،گاه گاه جلوه های زبانی در شعرش جلوه گر می شود.  این شاعر توانمند، جهت زیبا و شیوا ساختن صورت سخنش، شگردهای متنوّعی به کار می بندد. یکی از تکنیک های مولوی در انعطاف بخشی به صورت کلام، ابداع ترکیب های نو و اشتقاقی در مکان قافیه است. اندیشمندان و محققان مثنوی بیشتر به وجوه معنایی شعر مولوی پرداخته اند. در مورد نقش ترکیبات اشتقاقی در آفرینش قافی...

چکیده مثنوی معنوی یکی از شاهکارهای ادبیات فارسی است که مولانا جلال الدین بلخی آن را به نظم کشیده است. یکی از عناصری که باعث افزایش زیبایی و جذّابیت اشعار این اثر نفیس گشته؛ استفاده از عنصر رنگ است که آمدن آن در لابلای ابیات مثنوی دارای دلالات معین و اغراض خاصی است. مولانا 2275 بار از رنگها در مثنوی به صورت مستقیم و غیر مستقیم استفاده کرده است که آن رنگ­ها عبارتند از: سیاه، سفید، سبز، قرمز، زرد و...

مثنوی معنوی از نظر نوآوری در شیوه‌های روایت در میان متون کهن ادب فارسی، اثری منحصر به فرد است. شگردهای بدیع مولوی در بازروایت حکایت‌ها – که پیش از مثنوی در آثار دیگر ادب فارسی ذکر شده‌اند- گاه تا به جایی پیش می‌رود که نزدیکی‌ها و شباهت‌هایی را به روایت‌های مدرن و پسامدرن به نمایش می‌گذارد. یکی از حکایت‌های متفاوت و نوآورانه‌ی مثنوی، حکایت «پیر چنگی» است. مولوی در پرداخت این روایت، تغییرات بسیار...

فروریزی تقابل ها و اصالت نگرش نسبی در دستگاه فکری مولوی چکیده ساختار نامتعارف و نوآیین مثنوی ایجاب می کند که خواننده برای فهم عمیق تر و التذاذ هنری بیشتر از کلام مولوی، با الگوهای مأنوس و متعارف زبانی و ذهنی خود با جهان متن مثنوی روبه رو نشود. شاکله معنایی مثنوی نیز در خوانش جز ء-نگرانه و بدون توجه به بسترهای معنایی و پیوند اندام وار پاره ها و اجزاء متن، مغفول و پنهان می ماند. بر این اساس، پژوه...

چکیده این رساله با موضوع غیب اندیشی مولوی در پنج فصل تدوین شده است.که در آن سعی می شود به موضوع غیب در مثنوی معنوی پرداخته شود. اطلاعات غیبی اطلاعاتی هستند که از طریق حواس به دست نیامده باشند. غیب به طور کلّی به مطلق و نسبی تقسیم می شود و غیب مطلق آن است که با حواسّ آدمی نمی گنجد. مفهوم ایمان به غیب ، ایمان به عالم ماوراءالطّبیعه است که در محدوده ی حواسّ آدمی نمی باشد. پیامبر...