علامه طباطبایی و علامه عسکری ، هر دو وقوع نسخ در سیر تحولات تکاملی جامعه ی عصر نزول قرآن را پذیرفته اند ، اما ، علامه طباطبایی مانند قاطبهء علمای پیشین خود ، آن را کشف از تمام شدن عمر حکمی از احکام دانسته و معتقد است که زمان عمل به حکم تعدادی از آیات قرآن سر آمده است. در مقابل، علامه عسکری ، در عین پذیرش امکان نسخ معتقد است که وقوع نسخ در دایره وحی بیانی واقع شده است ، و به وسیله ی وحی قرآنی و ...

سیداحمد خان از مفسّرین مشهور شبه قاره ی هند است که اندیشه ی نوگرایانه ای پیرامون وحی ارائه می دهد. تلاش او، نوعی آشتی میان رهیافت های غرب و اعتقادات اسلامی است. هدف از این نوشته، نگاهی دوباره به اندیشه ی سیداحمدخان درباره ی وحی، نقد و آسیب شناسی آن است که به روش توصیفی - تحلیلی با رویکردی قرآنی ارائه می شود. سیداحمدخان وحی را از یک سو تجربه گرایانه و از دیگر سو، قرآن را عین کلام الهی دانسته که ه...

القاء حقائق الاهی از جانب خداوند به پیامبران، همواره به یک نحو نبوده، بلکه به شیوه های گوناگون صورت می گرفته است. این شیوه ها، در آیه51 سوره شوری به سه مورد محدود شده است؛ در این آیه، وحی، مِن وراء حجاب و ارسال رسول، سه گونه تکلیم الاهی با پیامبران معرفی شده است. نوع اول، وحی نام گرفته است؛ این در حالی است که هر سه قسم، گونه هایی از وحی هستند. شاید بهترین راه برای فهم چیستی نوع اول، جستجویی در م...

تبیین نقش اسباب نزول در تفسیر قرآن و تعیین حوزه های کاربرد آن در فهم معانی آیات است. یکی از دانشهای مورد نیاز مفسّر، علم اسباب نزول است. آشنایی با موقعیّت زمانی، مکانی، فردی و اجتماعی نزول آیه ای یا بخشی از آیات، این امکان را به مفسّر می دهد تا حقایق و معارف وحی را در زمینه های پیشینی و مقارن با آن مورد بررسی، تحلیل و نتیجه گیری قرار دهد. از سوی دیگر، اسباب نزول در فهم مقاصد و اسلوب تعابیر قرآن کر...

ماهیت مباحث دانش تاریخ قرآن بر منابع تاریخی و روایی تکیه دارد. میزان استفاده از روایات و درستی تحلیل آنها قوت و ضعف دستاوردهای علمی را در این دانش تعیین می کند. رساله حاضر به ارزیابی میزان توجه دو قرآن پژوه معاصر، استاد معرفت و استاد زرقانی به منابع روایی و کیفیت تحلیل آنها در سه مبحث وحی ، نزول و جمع قرآن پرداخته است. برابر دستاوردهای پژوهش هر دو قرآن پژوه به استناد روایات، راه انتقال وحی به...

از قرن‌ها پیش دانشمندان علوم اسلامی دربارة وجوه اعجاز قرآن تحقیق کرده و با استناد به شواهد قرآنی وجوه گوناگونی را ذکر کرده‌اند. بعضی از ایشان بر جنبه‌های بلاغی تأکید کرده و برخی وجوه معرفتی و معنوی را برگزیده‌اند. برای دست‌یابی به دیدگاه عمیق‌تری دربارة وجوه اعجاز قرآن بهره‌جویی از نظرهای کسانی که زمان نزول وحی را درک کرده و یا نزدیک به آن بوده‌اند، بسیار شایسته است و در این میان کلام امام علی ...

رساله حاضر با عنوان ماهیت وحی از دیدگاه فلسفه مشاء و کلام امامیه در چهار فصل و ذیل عناوین کلیات، ماهیت وحی از دیدگاه فلسفه مشاء، ماهیت وحی از دیدگاه کلام امامیه و جمع بندی و نتیجه تنظیم شده است. در فصل اول کلیاتی نظیر طرح کلی تحقیق و برخی واژگان کلیدی نظیر فلسفه مکتب مشاء کلام و وحی بررسی شده است. فصل دوم و سوم که حجم اصلی این رساله را تشکیل می دهند به بررسی وحی در دو دیدگاه فلسفه مشا و کلام ام...

پیرامون شأن نزول آیات 16 تا 19 سوره قیامت که خداوند، پیامبر را از تعجیل در تکرار آیات نهی فرموده است، روایاتی در تفاسیر شیعه و سنی به نقل از جوامع روایی اهل سنت بیان شده است. در مواجهه با روایات تعجیل چند پرسش مهم مطرح می شود: نخست آنکه آیا از جهت سندی و محتوایی، این روایات قابل اعتماد هستند؟ و دیگر آنکه به فرض صحت سند و محتوای این روایات، آیا می توانند سبب نزول آیات فوق باشند؟ در این نوشتار بر...

آیات قرآن از لحظات آغازین نزولشان، مشتاقان وحی را هدایت گر و رهنمون بودند. مردم هم عصر پیامبر(ص) در دریافت معنی آیات قرآن مشکل چندانی نداشتند، اما پس از گسترش اسلام و رسیدن قرآن به دست مسلمانانی که با زبان عربی و فرهنگ و فضای عصر نزول آیات که فرهنگ و موقعیت آن زمان جزیره العرب بود بیگانه بودند، ضرورت ترجمه قرآن به زبان مورد نیاز آنان مطرح شد. برای ترجمه قرآن به زبان های دیگر علاوه بر احاطه بر ز...

این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که منشأ وحی از منظر مولوی چیست؟ آیا وحی نازل بر پیامبران از جانب خداست یا نفس پیامبر؟ با توجه به آموزه وحدت وجود در مثنوی آیا می توان ادعا کرد که منشأ وحی نفس کامل پیامبر است؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا دیدگاه مولوی در باب جهان هستی است و رابطه آن با خدا و انسان شناسی وی مورد پژوهش قرار گرفته است. با توجه به ابیات گوناگون مثنوی انسان استعدادهای درونی بسیار...