داستان آفرینش آدم و مسائل پیرامون آن در ادب عرفانی بازتاب گسترده­ای دارد. شناخت هدف خلقت و کیفیت پیدایش انسان وجه همت بسیاری از شاعران و نویسندگان قرار گرفته است در این میان، کلام نجم رازی(573-654) در مرصادالعباد و خطیب فارسی(ق.8) در قلندر نامه، حلاوت دیگری دارد. نجم رازی آفرینش آدم را حکیمانه آغاز می کند و در خلقت آدم از مراتب نباتی، جمادی و حیوانی سخن می­گوید سپس روایت خود را بر قاعده عشق و م...

از دیرباز در فرهنگهای گوناگون، تقدّس و رازآمیزبودن عدد هفت به خَلق هفتگانههای بسیاری انجامیده است که بعضی از آنها همسو با یکدیگرند. در این میان، خَلق بعضی از هفتگانهها به‌منظور دستیابی به اهدافی در راستای اندیشهها و تعالیم پدیدآورندگان آنهاست. عرفا از جمله کسانی هستند که به عدد هفت و جلوههای رمزی آن توجّه ویژه مبذول داشتهاند و در آثارشان می‌توان نمونههایی از این هفتگانهها را یافت. نجم رازی ...

هستی­شناسی از مهم­ترین مباحث عرفان اسلامی است که با نظری شدن عرفان توسط ابن­عربی، بیش از پیش مورد توجه متصوفه و عرفا قرار گرفته است. نجم­الدین رازی و عزیز نسفی از عرفای بزرگ قرن هفتم و منسوب به فرقة کبرویه بوده­اند؛ با این تفاوت که نسفی تحت تأثیر آرای ابن­عربی نیز بوده است. رازی به پیروی از مکتب کبرویه، هستی را براساس عالم امر و خلق یا ملک و ملکوت تقسیم می­کند. در مبانی فکری او دربارة هستی توجه...

مرصادالعباد نجم رازی اثری تعلیمی در تصوف اسلامی است که در سه باب اصلی آن از مبدأ ، معاش و معاد انسان سخن گفته شده است؛ اما این اثر از دیدگاه تربیت اجتماعی نیز حائز اهمیت است. آموزه¬های تربیتی – اجتماعی نجم رازی در سراسر کتاب و بویژه در باب پنجم آن در هر روزگاری نه تنها برای صوفیان بلکه برای همه مردم مفید و قابل توجه است. در این پایان نامه در دو بخش این آموزه¬ها بررسی شده است. ابتدا در فصل سوم م...

در این گفتار با مقایسه کتاب ((اصول العشره)) اثر شیخ نجم الدین کبری که کتاب ((اربعین حدیث)) اثر امام خمینی ‘ برخی از زوایای فکری و روحی این دو عارف سترگ بازگو شده است. با وجود واقعیت انکارناپذیر 7 قرن فاصله زمانی وتفاوت آشکار در شیوه آموزشی ‘ حوزه تحصیلی ومشرب سلوکی این دو بزرگ ‘ باز هم به نقاط مشترک و وجوه متشابه چشمگیری بین این دو پیر شیخ پرور و ولی تراش برمیخوریم. مهمترین اصول مشترک در مسلک ع...

حمله ویرانگر مغول اگرچه کشتار و ویرانی گسترده ای را در ایران به جای نهاد ولی یکی از پیامدهای مثبت آن پایان عصر نظامیه ها و تفکرات جزمی اندیشانه بود. عصری که هرگونه تفکر عقلگرا و نوآوری را بدعت قلمداد می کردند. و فلاسفه و علمای علوم تجربی در تنگنای اندیشه های متعصبانه گرفتار بودند. عصر سلجوقیان و تفکرات متعصبانه آنها خط بطلان بر تمام روزنه ها و امیدهایی بود که در دوران آل بویه بر روی جامعه ایران...

در این پژوهش سعی شده است با بررسی سه نمونه از آیات قرآن کریم در باب «عدل الهی»، «امامت» و «وضو» از دیدگاه سه مترجم اهل سنت یعنی ابوالفضل رشید الدین میبدی، شاه ولی الله دهلوی و نجم الدین محمد نسفی و سه ترجمه معاصر شیعه یعنی ترجمه آیت الله مکارم شیرازی، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای و ترجمه فولادوند، چگونگی تأثیرگذاری پیش‌فرض‌های عقیدتی بر ...

نجم­الدین رازی1 (654- 573 هـ) نویسندۀ مرصاد العباد، نکات و اصطلاحات مهم عرفانی را با دیدگاهی نوین نسبت به پیشینیان خود، تشریح کرده است؛ او در این اثر به آفرینش و خلقت انسان توجهی ویژه­ دارد، و مولفه هایی مانند: خودشناسی، معرفت، روح، شریعت، سجده، عشق، بار امانت، جنسیت، دین، نام و شهرت را  به عنوان عناصر تشکیل دهنده هویت انسان طرح می کند. این پژوهش در نظر دارد با روش تحلیل محتوای کیفی، مولفه های ...

در این پژوهش سعی شده است با بررسی سه نمونه از آیات قرآن کریم در باب «عدل الهی»، «امامت» و «وضو» از دیدگاه سه مترجم اهل سنت یعنی ابوالفضل رشید الدین میبدی، شاه ولی الله دهلوی و نجم الدین محمد نسفی و سه ترجمه معاصر شیعه یعنی ترجمه آیت الله مکارم شیرازی، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای و ترجمه فولادوند، چگونگی تأثیرگذاری پیش‌فرض‌های عقیدتی بر ...

جهان هستی از دیدگاه هنرمند مسلمان سرشار از نشانهها و آیات خداوندی است، رنگ ها از جمله تجلیهای خداوند در جهان هستی هستند و مبحث معنا شناسی آن ها مکاشفه ای است از صورت های گوناگون هستی در عالم مثالی که موجب اتصال انسان به حقیقتی ماورائی می گردد، این تجربه روحانی باری مذهبی بر عهده دارد که ریشه ی آن در معرفت شناسی تاویلی مرتبه های نور است. رنگ ها کدهای زیبایی شناسی عرفانی هستند و برترین مرجع د...