«اعتقاد» به‌عنوان گرایشی روان‌شناختی به صدق یک قضیه، به اعتباری، دارای دو وجه است: (1) از یک‌سو اعتقاد به یک قضیه با خود پیامدها و لوازمی عملی را به‌همراه می‌آورد. هنگامی که ما واجد یک اعتقاد می‌شویم مقارن با آن گرایش‌های روان‌شناختی دیگری هم در ما پیدا می‌شوند. یک اعتقاد نه تنها می‌تواند رفتاری از ما را تغییر دهد، بلکه بیش از آن زندگی ما را تحت‌تأثیر خود قرار دهد. ما این وجه از اعتقاد را وجه «...

در فرهنگ اسلامی، خیانت و نیز «نفاق» که در آغاز هم‌معنای خیانت بوده و در روایت‌ها از آن با عنوان «رأس خیانت» تعبیر شده به‌شدت مذمت و تقبیح شده است. نگرش مزبور نشانگر تشویق فرهنگ اسلامی به صفا و صمیمیت رفتاری مسلمانان با یکدیگر است. تشویق و امر به امانت‌داری به‌مثابه رفتار مقابل خیانت، در آموزه‌های اسلامی، گامی در راستای پیشگیری از ابتلای افراد به این رذیلت و پالودن دامن جامعۀ اسلامی از این آسیب ...

یهود چون انبیاء الهی را مانع رسیدن به اهداف خود می‌دید، با آنها به جنگ بر‌می‌خاست و تا کشتن ایشان پیش می‌رفت تا اینکه زمان تولد موعود دومی که در تورات وعده داده شده بود، فرا رسید. یهود برای مقابله با او در کمین نشسته بود. ابتدا مترصد فرصتی بود تا او را از بین ببرد و وقتی در این زمینه ناکام ماند، برای کند کردن حرکت آن حضرت به سوی قدس، جنگ‌های صدر اسلام را برانگیخت و در نهایت با ترور پیامبر اکرم(...

صداقت در لغت به معنای راستی، راست گفتن، مطابقت حکم با واقع، اخلاص.......می باشد و در نگاه آیات و روایات و علمای اخلاق عبارت است از هماهنگی قول و عمل. دارای دو نوع کاربرد می باشد، از جمله صدق گفتاری و صدق رفتاری. کلامی که مطابق با واقع است، رفتاری که تصدیق کننده ی گفتار و اعتقاد انسان است. صدق و راستی در تمامی اقسامش دارای اهمیت است و برای فرد، نتایج شایسته ای را به همراه دارد. راستگویی از لوازم...

این تحقیق، گامی در زمینه تدوینِ نظریه اجتماعی اسلامی درباره کجروی است. هدف، به دست آوردن بخشی از بدنه گزاره ای نظریه قرآن و ترسیم خطوط کلّی این نظریه است. رویکرد برگزیده، مراجعه به قرآن بر اساس پرسشهای مطالعات جامعه شناختی کجروی است. فن تحقیق، تحلیل محتوای کیفی قیاسی و کاربرد آن، کشف، توصیف، تحلیل و تفسیر پیامهای آشکار و پنهان گزاره های قرآنی در پیوند با مقوله های پیشینی برگرفته از این مطالعات اس...

با مطالعه دقیق اشعار عرفانی ملا محسن فیض کاشانی، این نکته آشکار می شود که وی در کنار دقایق و ظرایف عرفانی، از تاریخ اجتماعی روزگار خود غافل نمانده است. در این میان، آسیب های انسانی و اجتماعی و جنبه های منفی شخصیت و رفتار انسانی، که زمینه ساز بی اعتمادی در روابط اجتماعی است، مورد توجه قرار گرفته است. از نظر فیض، عناصری چون جهل، عیب جویی، نفاق و شکاف گفتار و عمل، بدبینی، ریا و تظاهرگرایی، عدم وفا...

    سورۀ مبارکۀ برائت تنها سوره در قرآن کریم است که با آیۀ کریمۀ «بسم‌الله الرحمن الرحیم» آغاز نشده است. در دربارۀ عدم ذکر آیۀ بسمله در ابتدای سورۀ برائت دلایل مختلفی مطرح می‌شود، پژوهش حاضر ضمن بررسی هر یک از دیدگاه‌های مطرح، با نظر به قراین خارجی در فضای سورۀ برائت اعم از فضای نزول و جوّ نزول، در پی آن است که مسئلۀ عدم ذکر بسمله در ابتدای سورۀ برائت را بررسی شود.  رفتار گوناگون اصحاب پیامبر د...

واژه «فتنه» عموماً تداعی گر سلسله تدابیر و اقداماتی است که به منظور ایجاد تفرقه و نفاق میان دو فرد و یا اجتماع انجام می­شود. بر این اساس می­توان، اقدامات داخلی و خارجی در جهت به هم زدن وحدت دینی و ملی افراد جامعه را که نهایتاً به آشوب­ و تخریب می انجامد، «فتنه» نامید. قرآن کریم به عنوان جامعترین کتاب آسمانی، بی­شک از این واژه بی­بهره نیست و از این رو «فتنه» و مشتقات آن در قرآن، قابل جستجو و بررسی...

  چکیده ماده «مرض» یکی از واژگان قرآنی است که در قرآن 13 مرتبه به کار رفته و در همه موارد با کلمه «قلب» در قالب «فی قلوبهم مرض» هم نشین شده است. این پژوهش با روش معناشناسی که نگاه تحلیلی و دقیق به متن است، به‌تبیین معنای «مرض» و استخراج مؤلّفه­ های معنایی آن از قرآن پرداخته است. بررسی هم­نشین­ ها و تحلیل محتوی و سیاق آیاتی که واژه «مرض» در آ­نها استعمال شده است، نشان می­دهد که واژه مرض جانشین ...

چکیده: مقامه در لغت به معنای قصّه­گویی در مجلس و محفل و در اصطلاح، قسمی از اقسام قصص است که تکلّفات لفظی و معنوی در آن از جمله اهداف اصلی است که می­توان آن را از لحاظ اصول داستان­نویسی نیز بررسی کرد. در مقامه، قهرمان داستان بعد از ظاهر شدن در متن، سرانجام ناپدید و در مقامة بعدی ظاهر می­شود. در این مقاله سعی شده است که عناصر داستانی در دو مقامة رملیّه و طیبیّه از مقامات حریری بررسی شود. ماحصل این ش...