در مورد مجازات قتل عمدی و حدود اختیارات اولیای دمّ در اعمال آن، میان فقهای مذاهب مختلف اسلامی اختلاف نظر وجود دارد. نظر مشهور در فقه امامیه بر آن است که مجازات قتل عمدی اولاً و بالذات قصاص است و اخذ دیه از قاتل نیازمند تراضی بین ولی دمّ و قاتل می باشد.این نظریه که برخی آن را مقتضای مذهب امامیه دانسته و بر آن ادعای اجماع نموده‌اند، به نظریه «وجوب تعیینی قصاص» معروف است. در مقابل، برخی از فقها هم م...

آکوئیناس، در طریقة سوم خود، از امکان و وجوب دریچه‌ای به سوی اثبات وجود خدا می‌گشاید. بعضی از فیلسوفان، استدلال او را طبیعی ـ ‌مابعدالطبیعی تفسیر کرده‌اند و بعضی دیگر، طبیعی. با این وصف، به‌سادگی نمی‌توان استدلال او را با برهان صدیقین ابن‌سینا یکی دانست. این مقاله بر آن است که پس از ارائة گزارشی از برهان صدیقین سینوی و تقریرهای گوناگون برهان امکان و وجوب تومیستی، تفاوت‌های این دو برهان را به‌خصو...

چکیده: این رساله در صدد حلّ این مسأله است که چرا ملاصدرا در فلسف? خود رویکرد صدیقین ابن سینا را پذیرفت و مطابق بر مبنای آن تقریری از برهان صدیقین ارائه داد و توماس آکوئینی چنین رویکردی را نپذیرفته و برهانی از سنخ صدیقین اقامه نکرده است. برای حلّ این مسأله، جهت ردّ قول به بداهت وجود خدا و برای رفع اشکالهای هیوم و کانت بر برهانهایی از سنخ صدیقین و وجوب و امکان، نخست به تحلیل معیار تمایز وجوب و امکا...

یکی از قواعد مهم در کلام عدلیه، قاعدۀ لطف است که براساس آن در مسائل متعددی، حکم به وجوب لطف بر خداوند می شود. با تعریف لطف، شرایط و اقسام آن به منزله مدخل بحث و بازخوانی ادله موافقان، یعنی غالب متکلمان امامیه و معتزله، ناتمام بودن آنها روشن می شود. همچنین با ارزیابی ادله مخالفان، مانند بشر بن معتمر و شارح مقاصد، ضمن مناقشه در برخی، شماری دیگر تأیید خواهد شد. عقل حکم می کند که خداوند حکیم است و ...

ابن رشد انتقاداتی را بر ابن سینا در مسئلۀ اثبات واجب الوجود و تقسیم وجوب به وجوب بالذات و بالغیر و علم باری تعالی و عدم جسمانیت وی و معجزۀ انبیاء مطرح می کند. عمدۀ نقد وی در دو مسئله خلاصه می شود: یکی آنکه سخنان شیخ از ابداعات وی است و ریشه در آثار ارسطو ندارد و دوم اینکه شیخ دچار تهافت گویی و تناقض بوده است. البته از آنجا که مباحث الهیات بالمعنی الاخص سابقه ای تحت همین مفهوم در آثار ارسطو نداش...

پرسش از وجود خدا از بنیادی‌ترین پرسش‌ها و دغدغه‌های فکری بشر بوده است. از رهگذر تلاش اندیشمندان برهان‌های زیادی در اثبات وجود خدا سامان‌یافته که یکی از استوارترین و مهم‌ترین آنها برهان وجوب و امکان است. این برهان به طورگسترده‌ای در میان فیلسوفان اسلامی و غربی مورد پذیرش واقع شده و از آن تقریرهای متعددی ارایه گردیده است. تقریر ابن‌سینا که صورت تفصیلی آن در کتاب اشارات و تنبیهات آمده است، یکی از ...

گرچه همه مذاهب پنجگانه در اصل وجوب زکات متّفق­القول هستند، امّا نظرات و دیدگاه­های آن­ها درباره سعه و ضیق موارد زکات که موجب وفور اموال زکوی یا کمی آن می­شود، مختلف است. برخی از مذاهب آنرا منحصر در موارد نه­گانه    می­دانند و برخی دیگر آنقدر توسعه می­دهند که شامل هر مال با ارزش می­شود. از اینرو، انتخاب رأی فقهی می­تواند اثر مهمّی روی افزایش یا کاهش عایدات زکات و در نتیجه زدودن فقر از چهره جامعه اس...

یکی از واجبات مسلّم که در فقه در سطح یک قاعدهٔ عام همواره و در ابواب مختلف مورد توجه و استناد فقها قرار گرفته، وجوب حفظ نظام عام اجتماعی است. حفظ نظام سیاسی نیز افزون بر ادلّه ویژه‌ای که دارد، تا آنجا که در راستای حفظ نظام اجتماعی است، مشمول ادلّه آن است. در بحث از حکم حفظ نظام سیاسی، یکی از مسائل محوری و مهم، بررسی نسبت وجوب حفظ آن با اصل مشروعیت و میزان آن است. در این مقاله که با روش اجتهادی بر ا...