پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357، نظام ژئوپلیتیکی خاورمیانه را برهم زد. با فروپاشی این سیستم، تحلیلگران علوم اجتماعی و ژئوپلیتیک به تحلیل چرایی وقوع این رخداد و پیش‎بینی سیستم‎های جایگزین پرداختند. تشکیل یک حکومت شیعی در منطقۀ ژئوپلیتیکی خاورمیانه، سبب همگرایی شیعیان این منطقه و در پی آن، افزایش وزن ژئوپلیتیکی آنها شد؛ به‎طوری که تحلیلگرانی چون فولر و توال، مفهوم ژتوپلیتیک شیعه را برای بیان اه...

ژئوپلیتیک یکی از مهم ترین عوامل موثر در سیاست خارجی هر کشوری می باشد که نقش عوامل جغرافیایی را در سیاست خارجی کشورها مورد ارزیابی قرار می دهد . با توجه به ماهیت هستی شناسی واقعگرایانه رویکرد ژئوپلیتیک ، دولت ها به عنوان بازیگران عقلانی در عرصه سیاست خارجی در صورت تطبیق عقلانیت سیاسی خود با واقعیت ژئوپلیتیکی می توانند اهداف خود را به شکل قابل توجهی در نظام بین الملل آنارشیک محقق سازند . کشور ترک...

منطق رقابت های راهبردی پس از جنگ سرد جز در مناطق ویژه ای از جهان، دیگر از ماهیت نظامی پیروی نمی کند. رقابت های ژئوپلیتیک با افول جایگاه تقابلات نظامی، ماهیتی اقتصادی ـ تجاری به خود گرفته اند. اتحادیه اقتصادی اوراسیا با گذراندن چندساله فرایندی که در اروپا چندین دهه به طول انجامید، ابزاری اقتصادی در خدمت اهداف رقابت های ژئوپلیتیک مهیا کرده است. منطق تعارض بر فراز کنش های اقتصادی این اتحادیه سیطره...

ژنوم ژئوپلیتیک به‌مثابه‌ نقشه­ ژنتیک جغرافیایی سیاست و برخاسته از جغرافیای یک کشور، سیاست‌خارجی کشورها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ایران با دارابودن پانزده کشور همسایه به‌عنوان منطقه‌ای ژئواستراتژیک، موقعیت برجسته­ای دارد. شناخت دیدگاه‌های ژئوپلیتیک برآمده از ژنوم‌های ژئوپلیتیک همسایگان و شناسایی کدهای ژئوپلیتیکِ کشورهای هدف، می‌تواند نقش مؤثری در اتخاذ سیاست‌خارجی همراستا با وزن ژئوپلیتیک ایران ا...

در حال حاضر، توجه به عوامل فرهنگی و اعتقادی در ژئوپلیتیک، جنبه های دیگری از همنشینی جغرافیایی را مطرح ساخته که از نمونه-های آن می توان به تفکر شیعی اشاره کرد. تا پیش از انقلاب اسلامی، دین اسلام دینی فاقد کارکردهای سیاسی محسوب می شد، اما انقلاب اسلامی ایران جنبه های بالقوه سیاسی آن را بالفعل ساخت و تفکر شیعی با انسجام ساختاری در ایران نشان داد که توانایی به ظهور رساندن یکی از بزرگ ترین انقلاب ها...

خردمندانه­ی اقتصادی در بازارهای گاز طبیعی ومایع است. در این ارتباط، پس از نگاهی کوتاه بر ادبیات مورد نظر و نقش گسترش یابنده و حساس گاز طبیعی در اقتصاد انرژی، فرصت­ها، تنگناها و مشکلات ایران به عنوان دومین دارنده­ی ذخایر گاز طبیعی جهان برای کسب برتری، دستیابی یا نفوذ در پنج بازار عمده و مقیاس کلان کنونی جهان، شامل بازارهای شبه­قاره، خاور دورپیشرفته، خلیج­فارس، چین و اروپا، مورد بررسی و ارزیابی ب...

از منظر نگارنده، تحمیل مفهوم ژئوپلیتیک بر مقوله معرفتی و عقیدتی شیعه از ابتکارات و بدعت های کتاب ژئوپلیتیک شیعه، نوشته فرانسوا توال است. وی کوشیده است مفاهیم قدیمی تر اسلام ایرانی و اسلام عربی را در دایره ای محدود تر بر شیعه گری ایرانی و شیعه گری عربی تطبیق دهد. هدف اصلی او در این کتاب آن است تا ژئوپلیتیک شیعه را با هارتلند (مرکزیت) ایران ترسیم کند. نویسنده برای رسیدن بدین مقصود، بسیاری از واقع...

بخش عمده‌ای از راهبرد ملی کشورها، تابعی از موقعیت ژئوپلیتیک آن‌هاست. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ژئوپلیتیک درون‌مایه‌ای اقتصادی شد. از این‌رو، کدهای ژئوپلیتیک کشورها ناگزیر از همراهی با تحولات اقتصادی در مقیاس محلی، منطقه‌ای و جهانی است. این دگرگونی در روی­آوردن کشورها به منطقه‌گرایی و همگرایی منطقه‌ای که عموماً جهت‌گیری اقتصادی داشته‌اند، مؤثر است. در دورۀ حاکمیت گفتمان دوقطبی، کشور ایران به...

مقاله حاضر به بررسی پدیده ژئوپلیتیک و ژئوکالچر تشیع با استفاده از نظریات کلاسیک در این حیطه می پردازد و با تبیین مفهوم «ریملند شیعی» و موقعیت تشیع به عنوان عاملی مؤثر در مناسبات منطقه ای و بین المللی، سعی در پاسخ به این سؤال دارد که نقش ایران به عنوان یک بازیگر منطقه ای، در معادلات بین المللی چیست؟ پدیده شیعه و جمعیت های شیعی، از لحاظ جغرافیایی در قلب ریملند واقع شده و با ظهور انقلاب ایران به پ...

با تحول گفتمان ژئواستراتژیک به گفتمان ژئواکونومیک در دهه های اخیر و ایفای نقش برتر اقتصاد در عرصه جهانی، ژئوپلیتیک انرژی،خطوط انتقال انرژیو امنیت آن از جایگاه بالایی در مناسبات بین المللی برخوردار گردیده است. این مقاله تلاش می کند تا به این سؤال که «موقعیت ژئواکونومیک دریای خزر و خطوط لوله انتقال انرژی آن چه تأثیراتی بر منافع و امنیت جمهوری اسلامی ایران دارد؟» پاسخ دهد. فرضیه مقاله این است که ج...