تشبیه در شعر فارسی، در زمره برجسته­ترین نوع صور خیال محسوب می شود؛ و در شعر اکثر شاعران جایگاهی ویژه دارد. بنابر این شاعران با استفاده از پدیده های طبیعی اطراف خود، دایره تشبیهات خویش را گسترده تر ساخته اند. یکی از این پدیده ها، مشبه ٌبه قرار دادنحروف الفباست که درشعر فارسی و به ویژه در اشعار سبک عراقی و پس از آن، نقش ویژه ای دارد. در این جستار با تمهید مقدمه ای در باب تشبیه و حروف الفبا، و مراج...

ترجمه و تفسیرهای ورارودی در فهرست چارلز استاری در مقاله‌ جایگاه ترجمه و تفاسیر و دیگر کتب قرآنی در آسیای مرکزی بر مبنای فهرست دانشمند انگلیسی چارلز استاری (نشر لندن، 1927 و مسکو، 1972) تحقیق و بررسی شده است. جلد اوّل فهرست چ.استاری با نام «کتب قرآنی» به طبع رسیده است که به کتاب جامع او «ادبیات فارسی» منسوب است. در مقاله سبب‌های توجّه چ.استاری به کتب قرآنی معیّن کرده شده است و اهمّ ترجمه‌ها و تفسیره...

تحفة الملوک، از علی بن ابی‌حفص بن فقیه محمود اصفهانی، رساله‌ای در آداب ملوک است که در قرن ششم یا اوایل قرن هفتم تألیف شده است. این رساله در سال 1382ش، با تصحیح علی‌اکبر احمدی دارانی، به طبع رسیده است. در این مقاله، ما به بعضی از وجوه اهمیّت این کتاب، از جمله اشتمال آن بر بعضی ابیات رودکی و ابوشکور بلخی اشاره کرده‌ایم و برخی عبارات و ابیاتی که مفاد آنها را می‌توان پیشینه‌ای برای سخنانی ا...

این رساله که به زبان عربی نگاشته شده است ضمن طرح لزوم پژوهش در قرآن کتاب « الوجوه و النظائر » معروف به « وجوه القرآن و نظائره » تألیف دانشمند لغوی و ادیب محقق علامه شیخ ابوهلال حسن بن عبدالله ابن سهل بن سعید بن مهران « العسگری » متوفای 395 هجری را معرفی می کند. آثار دیگری نیز از این نویسنده باقی مانده است از جمله « التلخیص فی اللغة » « المعجم فی اللغه » « جمهرة الامثال » « کتاب الصناعتین » « ا...

تاریخ طبرستان کتابی بسیار ارزشمند مشحون از مطالب تاریخی، جغرافیایی، ادب فارسی و عربی، اتیمولوژی و فقه اللغه، علم رجال، حکایات، شیعه شناسی و... است و دامنۀ مطالعاتی گسترده ای را در بر می گیرد؛ به ویژه در زمینۀ حکایت های تاریخی و ادبی و وقایع مربوط به جنبش های آزادی خواه که توسط بزرگان مفتخر به عنوان «سید» رهبری شده، کتابی بی نظیر و بی مانند است. متأسفانه این کتاب با داشتن حوزۀ دانش و اطلاعات وسی...

روشن رحمانی از فولکلورشناسان برجستۀ تاجیکستان است که بخش زیادی از عمر خود را به آموزش و بررسی ایجادیات شفاهی مردم اختصاص داده است. این مقاله با هدف معرفی این دانشمند تاجیک به نگارش درآمده و در پایان فهرستی از آثار وی ارائه شده است. روشن رحمانی در سال ۱۹۸۰م به همراه گروهی از استادان و کارمندان دانشگاه ملی تاجیکستان در سمت مترجم به دانشگاه کابل رفت و در آنجا به گردآوری، تحقیق و بررسی ایجادیات شفا...

با قرار حکومت جمهوری تاجیکستان، اول آوریل سال 1987م در جوار شعبه های بدیعی نشریات عرفان و معارف، نشریات «ادیب» تأسیس یافت. هدف نشریات «ادیب» بیشتر قانع کردن طلب و خواست دایره وسیع خوانندگان به چاپ ادبیات بدیعی برای بزرگ سالان و کودکان و نوجوانان بود. در سال های نخست تأسیس نشریات «ادیب»، ادیبانی چون باباحاجی، شریف شرف، عبدالجلیل واسط زاده، قطبی کرام، مستان شیرعلی، ارون کوهزاد و... ایفای وظیفه می...

الفبای عربی که به تعبیری مادر رسم‌الخط زبان‌های فارسی، ترکی، اردو، کردی، پشتو و... است، قرن‌هاست که در شمار مطرح‌ترین حروف الفبای جهان به‌شمار می‌رود و ازسوی شماری از اقوام مسلمان به‌عنوان رسم‌الخط برگزیده شده است. در این مقاله، به عمده‌ترین استدلال‌های طرفداران تغییر و تبدیل رسم‌الخط عربی زبان‌های ترکی، فارسی و... اشاره شده است. نارسایی و عدم‌ تناسب الفبای عربی، صعوبت الفبای عربی، بیگانگی، پال...

مولانا با بهره گیری از کیفیّت های تصویری و ترکیبی حروف الفبا در کلّیات شمس، اشعار بسیار زیبایی سروده است. به کارگیری نظریّه ای فراگیر در مطالعه این سروده ها که زمینه های فرهنگی هنر مولانا را پوشش دهد و نتیجه ای فراخور یک پژوهش را در بر داشته باشد، نیازی آشکار است. در مقاله حاضر، نگارنده بر پایه آرای چارلز سندرس پیرس به نشانه شناسی نگرش های حروفی مولانا می پردازد و همه سروده های حروفی او را گزارش م...

چکیده شاعران شیوه‌های گوناگونی را برای خلق مضامین تازه و عمیق و آرایش سخن به کار گرفته‌اند و نقادان سخن بر هر کدام از این شیوه‌های ابداع و آرایش کلام نامی نهاده‌اند؛ اما یک نوع هنری، شیرین و پرکاربرد از ترفندهای ادبی که سابقه‌ای به قدمت خود ادبیات دارد و از آغاز و در شعر رودکی نیز دیده می‌شود، کمتر مورد توجه سخن‌شناسان قرار گرفته است. این شیوه به کارگیری حروف الفبا در خلق مضام...