در این مقاله، دیدگاه کانت دربارة مابعدالطبیعه بررسی شده است. پس از بیان معانی لغوی و اصطلاحی واژة مابعدالطبیعه دراندیشة ارسطو، به نظام‌های مختلف مابعدالطبیعی از افلاطون تا دکارت و پیروان او اشاره شده است. سپس معانی مابعدالطبیعه در فلسفة کانت بررسی شده و جنبه‌های مثبت و منفی آن در فلسفة او مورد بحث قرار گرفته است. مقاله به این نتیجه می‌رسد که کانت مابعدالطبیعه به معنی سنتی کلمه (یعنی علم نظری یق...

در این مقاله، پس از اشاره به جایگاه تاریخ فلسفۀ راتلج درمیان تاریخ فلسفه‌های موجود در زبان فارسی، اوصاف شکلی و محتوایی ترجمۀ فارسی جلد سوم این تاریخ فلسفه، به‌قلم آقای حسن مرتضوی، نقد و بررسی شده است. از کاستی‌های این ترجمه می‌توان به جاافتادگی‌ها، به‌کارگیری‌ها واژه‌های فرنگی، بی‌توجهی به معادل‌های تخصصی، یک‌دست‌نبودن اصطلاحات به‌کار‌رفته، ترجمه‌های وارونه، بی‌‌دقتی‌ها و سهل‌انگاری‌های فراوان،...

تحولات مهم در تاریخ فلسفة علم در قرن بیستم عبارت‌اند از : گفتمان اول: پوزیتویسم و استقراگرایی، گفتمان دوم: ابطال‌گرایی کارل پوپر و برنامه پژوهشی لاکاتوش، گفتمان سوم: ساختارگرایی و نسبیت گرایی تامس کوهن و گفتمان چهارم: هرمنوتیک با چیره شدن هرمنوتیک بر عرصة فلسفة علم، تحوّل اساسی در زمینة روش‌شناسی صورت گرفت. انواع هرمنوتیک را می‌توان از دو دیدگاه طبقه بندی کرد : الف) از دیدگاه کاربرد آن ب) از ...

فردید فلسفه تاریخِ مدنظرِ خود را علم­الاسماء تاریخی نام می­نهد. در تفکر فردید اندیشة تاریخی که حاصل تجلّی و غیاب اسماءالله در عرفان ابن‌عربی ــ آن­گونه که در کتاب فصوص‌الحکم و در آثار شارحان او آمده است ــ به همراه حوالت تاریخی در فلسفة هیدگر، فیلسوف شهیر قرن بیستم آلمان است درهم‌آمیخته می‌شود و با نوآوری­هایی  به‌صورت علم­الاسماء تاریخی درمی‌آید. بسیاری از اندیشمندان، جمعِ اندیشة تاریخی ابن‌عربی و...

پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که آیا فلسفة دین و الهیات موسوم به جهانی، می‌تواند با رویکرد اسلامی دنبال شود یا نه؟ فلسفة دین اجمالاً عبارت است از تأمل عقلی بیرون‌نگرانه در باب دین. این قسم معرفت، از سنخ فلسفه‌های مضاف و معرفت درجة دوم است و آشکارا از کلام (الهیات)، دین‌پژوهی و فلسفه متمایز است و با بهره‌گیری از توانایی عقل نظری، به ارزیابی معتقدات ادیان و پدیدار عمومی دین می‌پردازد. در این نوشتا...

نظریة ادراکات اعتباری نظریه‌ای ابداعی و ابتکاری است که به‌واسطة لوازم و استلزاماتش در حوزة ادراکات عملی یا به‌تعبیر سنتی حکمت عملی، سرشت و سرنوشت جدیدی می‌یابد. این نظریه با مطرح‌ساختن تبیینی خاص از نحوة شکل‌گیری دانش‌های عملی انسان در تعامل با واقعِ زیستی و روانی انسان با محیط طبیعی و اجتماعی او، دست‌مایه و زمینة فربهی را برای گشایش افق‌های نظری جدید در فلسفه‌های به‌اصطلاح مضافی هم‌چون فلسفة اخ...

فلسفة عرفان نظری به مثابۀ یکی از شاخه های فلسفة عرفان از مسائل متعددی چون مبانی معرفت شناختی عرفان نظری سخن می گوید. از رده های این مبانی چگونگی رخداد شهود هنگام مواجهه مشاهِد با واقعیت ها و حقایق و چگونگی تبدیل آن شهود به گزاره هنگام گزارش از آن حقایق است. این مقاله با این هدف نوشته را در دو ساحت، یکی ساحت فرایند ادراک شهودی و دیگری ساحت فرایند تبدیل شهود به گزاره، سامان داده است. در ساحت اول، ...