تفکر انتقادی آمیزه ای است از دانش، نگرش و مهارت به کارگیری آن در حیطه ی عمل. پنج مؤلفه ی تفکر انتقادی عبارتند از: 1- استنباط؛ 2- شناسایی مفروضات؛ 3- استنتاج؛ 4- تعبیر و تفسیر؛ 5- ارزشیابی استدلال های منطقی. امروزه صاحب نظران علوم تربیتی بر این باورند که یکی از هدف های اساسی هر نظام آموزشی، باید آموزش تفکر انتقادی باشد. در این پژوهش با بررسی برنامه ی درسی و مؤلفه های تفکر انتقادی دانشجویان رشته ...

از رویکردهای اندیشه در زمینه آموزش و پرورش در دهه های گذشته که در ایران کمتر بدان نگریسته شده، پرورش انتقادی است. این رویکرد که بیشتر از دهه 80 در کانون نگرش اندیشه مندان بوده، برگرفته از نگره انتقادی یا مکتب فرانکفورت است. در این دیدگاه، پرورش وابسته به دگرگونی های اجتماعی و سیاسی دانسته شده است و از این رو، در آن برنامه های درسی بر بررسی های اجتماعی و سیاسی پایه گذاری می شود. نگره انتقادی آمو...

امروزه تحلیل گفتمان، گرایشی بین رشته ای در مجموعه ی دانش های علوم انسانی و علوم اجتماعی است. تحلیل گفتمان انتقادی، رویکردی نو از تحلیل گفتمان است و امروزه شاخه ی مهم آن به شمار می رود. تولید یا تقویت یک ایدئولوژیِ خاص و نگرش به سطوح بالاتر از جمله، جالب ترین موضوعات تحلیل گفتمان انتقادی است، در این روش به هر دو جنبه ی صورت و معنای متن توجه می شود.صاحبنظرانی چون نورمن فرکلاف، روث وداک، ون دایک،...

به طور کلی در علوم اجتماعی، چهار دیدگاه کارگزار ـ محور، ساختار ـ محور، ساخت یابی و واقع گرایی انتقادی در مورد نحوه نگرش به پدیده‏ها مطرح هستند. هر یک از این دیدگاه‏ها، با توجه به برداشتی که از ماهیت پدیده‏های اجتماعی دارند، در تحلیل و تبیین، کانون تمرکز خود را یا رفتارهای کارگزاران یا ویژگی‏های ساختاری و یا هر دو قرار می‏دهند. مقاله حاضر سعی دارد، پایه‏های هستی شناختی دیدگاه‏های مذکور و همچنین ...

فلسفة تحلیلیِ تعلیم و تربیت، توضیح و تحلیلِ ساختارِ فکر از طریق تحلیل­های منطقی و زبانی است. در نزد بسیاری از فیلسوفان تحلیلی، ایضاحِ گزاره­های فلسفی از طریق تحلیلِ مفاهیم، راه­­گشای حل مسأله­های تربیتی کودکان است. برتراند راسل (1872-1967م.) سهم بزرگی در تعلیم و تربیت کودکان داشته است. از آنجا که سعدی نیز به امر تعلیم و تربیت توجه شایانی داشته، در مقالة پیشِ رو، حکایتِ طایفة دزدان، مح...

زبان و فرهنگ گیرنده خصیصه هایی دارد که تفاسیر ممکن از ترجمه را شکل می دهد و معنای ترجمه را در جهاتی متفاوت از آنچه در متن مبدا بوده تبلور می بخشد.در نتیجه مترجم ها باید انتخاب کنند، انتخاب ابعاد یا بخش هایی از متن برای تا کید و تغییر. این ویژگی یک بعد از ترجمه است که آن را تبدیل می کند به یک فعالیت جانبدارانه ی همراه با تعهد والزام، چه آشکارا و نهان و چه پنهانی و پشت پرده کلمات. با استفاده از ر...

مطالعات پسا استعماری از حوزه های مطالعاتی جدید دربارة مسائل کشورهای غیرغربی و فرهنگ آنهاست و در چارچوب مطالعات فرهنگی جای می گیرد. این نگرش انتقادی در تعریفی اجمالی به مجموعه ای از رهیافت های نظری اشاره دارد که با تاکید بر پیامدهای استعمارگرایی به تحلیل گفتمان استعماری می پردازد. این مطالعات بر استعمار به مثابه امری غیرفیزیکی و فرهنگی که کماکان ادامه دارد، تأکید می ورزد. حوزه و دامنة مطالعات پس...

«تفکر انتقادی» که از سوی سازمان بهداشت جهانی به عنوان یکی از مهارت های زندگی شناخته شده، به معنای: «فرآیندی نظام دار است که از طریق تحلیل و ترکیب اطلاعات به ارزیابی و نتیجه گیری افکار می پردازد». قرآن کریم همواره با تقلید های کورکورانه و موضع گیری های منفعلانه مخالفت کرده و از وجود این مهارت در حیات انسان به «بصیرت» یاد کرده است و صاحبان آن را «اولوالابصار» معرفی می کند. اهمیت این تفکر تا حدی ...

فرآیند مدرن سازی و اصلاحات تجددگرایانه در دوره‌ی ناصری، جنبه‌های گوناگون حیات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی جامعه‌ی آن روز را در بر گرفت. اساسی ترین عنصری که در فرآیند مدرن سازی در این دوران مؤثر واقع شد، عنصر نقد و اندیشه‌ی انتقادی است. در مقاله حاضر، ضمن بررسی جایگاه‌های ظهور گفتمان انتقادی، ویژگی‌های این گفتمان و نتایج حاصل از رواج آن ارزیابی و نشان داده شده است. که علی‌رغم تنوع کانون ها...