کتابت و دبیری در شمار مشاغل شریف و ارزشمند دیوانی است و از دیرباز نقشی مهم و محوری در دواوین سلطنت و خلافت و به موازات آن به گونه­ای غیر‌رسمی در اجتماع ایفا کرده­است. کاتبان و منشیان برای این فنّ شریف، قواعد و الزاماتی پایه نهاده، آثاری را در این خصوص تألیف و تصنیف نمودند که از یک سو راهگشای کاتبان مبتدی باشد و از دیگر سو راهنمای قاطبة جامعه در جهت تسهیل و رواساختن امورشان. از ادوار مهم از نظر ک...

متون ادبی پا به پای گذشت زمان، هم به جهت آراستگی و پیراستگیهای زیباشناختی خود و هم به جهت تأثیر بر مخاطب، از مباحث و موضوعات مطرح شده در علوم بلاغت تأثیر پذیرفته اند. بنابراین طبیعی است آثاری که پدید آمده است، برخی به طور مستقل به علوم بلاغی پرداخته و دسته ای نیز در ضمن مطالب خود در حوزه های گوناگون، گوشه چشمی نیز به بلاغت و عناصر زیبایی و زیباسازی در کلام و سخن داشته اند. «جلالیّه در علم مکاتبه...

دراین پژوهش، مضامین یادداشتهای نسخه های خطی (قرن 6ـ 12 ق) موجود درکتابخانه مرکزی دانشگاه تهران (مجموعه سیدمحمد مشکوه شامل 183 جلد و 45 یادداشت بررسی شده است و نگارنده سعی کرده است تا با بررسی عناوین و مضامین یادداشتهایی که در أغاز یا پایان نسخ خطی نگاشته شده و ارزش کتابشناسی ونسخه شناسئ دارند ویژگیهای آنها را- با تحلیل محتوا و تجزیه تحلیل علمی و تحقیقی، شناخت نوع موضوعات، ارتباط موضوعات با متن...

کتابخانه همواره یکی از نهادهای مهم تشکیلات دربار سلسله های مختلف محسوب می شده و در ابتدا وظیفه آن گردآوری کتب از مناطق مختلف و تولید کتاب های جدید برای بهره مندی اعضای دربار و خاندان شاهی بوده است. با گذشت زمان و رواج تذهیب و تصویر و کتابت زیبا در امر کتابداری? بر اهمیت کتابخانه در چارچوب دربار افزوده شد و به تدریج وجه تزیینی بعضی از نسخه ها هم بر جنبه کاربردی آن پیشی گرفت و بدین ترتیب شماری از...

پایان نامه حاضر تصحیح انتقادی نسخه نصیحت نامه شاهی اثر تاج الدین حسین خوارزمی است. تصحیح بر اساس نسخه اساس و با مقابله دو نسخه خطی یکی از دانشگاه تهران با عنوان نصیحت نامه شاهی و نسخه دیگر متعلق به مجلس تحت عنوان ینبوع الاسرار فی نصایح الابرار انجام گرفته است. برای جبران افتادگی ها از نسخه های بدل استفاده شد که با علامت <> مشخص شده است. نسخه اساس متعلق به کتابخانه آستان قدس رضوی است که تاریخ کت...

کتابخانه های ایران پس از اسلام همواره دارای دو وظیفه اساسی بوده: خدمات کتابداری و خدمات کتابت. عده ای کاتب و محرر د ر بخشی ازکتابخانه ها کار می کردند و کار آنها استنساخ کتب و تکثیر آنها بود. آنها در حقیقت کار چاپخانه امروزی را بر عهده داشتند. خدمات کتابت از سده ششم هجری به بعد توسعه بیشتری یافت و با حمایت و پشتیبانی دربارها , مسأله ای به نا م کتاب آرایی ونسخه پرد ازی پدید آمد و هنرهای تحریر (خط...

بدون شک اهل علم و ادب عربی می دانند که " إنّما : به دو صورت استعمال می شود :-1 به صورت " إنّما" حصر که إنّ و ما یک کلمه به حساب می آید و " ما " در آن بهاصطلاح کافّه است و در رسم الخط به صورت متّصل » إنّما « نوشته می شود ."إن" -2 تأکید و" ما " موصول، که در این جا هم در تلفّظ و هم در کتابت از هم جدا استتا معنای صحیح آن فهمیده شود .عدم دقّت در تلفّظ و در کتابت این دو، سبب می شود معنای صحیح از آن به دست نیا...

یکی از مهم‌ترین کتاب‌های فارسی درباره تاریخ سلسله بهمنیان و عادل­شاهیان تذکره الملوک، نوشته رفیع‌الدین ابراهیم شیرازی، مورخ دربار عادلشاهیان است. نسخه­هایی از این اثر در موزه و کتابخانه سالارجنگ، کتابخانه آصفیه، کتابخانه بریتانیا و کتابخانه ملی پاریس نگهداری می‌شود. در این مقاله تنها به معرفی نسخه موجود در کتابخانه ملی پاریس و ویژگیهای آن پرداخته شده است. در این نوشتار کوشیده‌ایم پس از بررسی شر...

قرائت و کتابت قرآن یکی از موضوعات بنیادین در عرصه علوم قرآنی و مجموعه علوم و معارف اسلامی است و علم قرائات و نیز علم رسم المصحف یا علم مرسوم الخط جایگاه و نقش مهمی در ارتباط با حفظ اصالت و جاودانگی قرآن بر عهده دارند . اما از آنجائیکه اولا: انبوه روایات اسلامی ، آکنده از اسرائیلیات و فرآورده های برخوردهای مذهبی و قوم گرایانه است و ثانیا با توجه به عدم تدوین درست و اصولی برخی از علوم قرآنی مانند...

سفینۀ شاعران قدیم نامی است که مصحح جنگ موجود در کتابخانة مجلس سنا به شمارة 651ـ سنا، بر این مجموعه شعر نهاده است. این جنگ که تاریخ کتابت آن محو شده است از روی سفینه­‌ای کهن ــ محتملاً قرن هفتم یا هشتم ــ کتابت شده است و در بردارندة ابیات بسیاری از شماری از شاعران پارسی‌گوی تا پایان قرن هفتم است. یکی از دلایل امتیاز این سفینه اشتمال آن بر اشعار شاعرانی ناشناخته است که جز در این منبع در جای دیگر ت...