با توجه به مکتب آمریکایی و مکتب اروپای شرقی در ادبیات تطبیقی، که بنیان¬گذاران آن¬ها اعتقاد دارند شرایط و مسایل یک¬سان در دو کشور باعث پیدایش آثار مشابه می¬شود؛ دو کشور ایران و سوریه در قرن بیستم، تقریباً دارای شرایط یک¬سان بوده¬اند، مسایل مشابهی چون شعر نو، شکستن قالب¬های سنتی و وارد نمودن مضامین جدید اجتماعی و فرهنگی در شعر، انعکاس دردهای و نابسامانی¬ها اجتماع در شعر، از جمله موضوعات شعر در این...

طنز یکی از انواع ادبی است که در آن طنز پرداز، به قصد اصلاح، با سلاح قلم و چاشنی خنده، زبان به انتقاد از معایب و مفاسد موجود در جامعه باز می کند. عبدالله ندیم و دهخدا هر دو از طنز پردازان زبان فارسی و عربی و زبانزد عالمان اهل قلم هستند. هردو با قلم خود به شیوه ای که خواننده را به تفکر وا دارد، از معایب جامعه زمان خود انتقاد کرده و آن را مورد تمسخر قرار دادند؛ یکی از آن ها در انقلاب عرابی پاشا شر...

پروین اعتصامی(1320-1285ش)، از شاعران برجسته ی دوره ی رضاشاهی محسوب می گردد؛ عصری که غلبه ی نظام سانسور و فشار اختناق حاکم بر آن، امکان طرح مستقیم اندیشه های اجتماعی و بیان نقد های سیاسی را به شدّت سرکوب نمود. امّا پروین، با استفاده از شیوه ای خاص و با تکیه بر خلاقیّت هنری و استعداد شاعری خویش به سبکی ویژه در نقد دست یافت که ضمن گریز از فشارهای موجود، آزادی او را نیز در جهان شعری به دنبال داشته است...

شعر نمادین یا سمبولیک از جریان های مهم شعر معاصر است. به نظر بسیاری از منتقدان و نظریه پردازان، از عوامل گرایش شاعران معاصر به شعر نمادین و سمبولیک تغییر فضای سیاسی و اجتماعی جامعه و اختناق و خفقان شدید نظام مستبد حاکم بر آن است. افزون بر این دیدگاه، می توان به عوامل دیگری چون آشنایی شاعران با جریان های شعری غرب و مکتب سمبولیسم، تغییر دیدگاه و نگرش شاعران به جهان هستی و جامعه و محیط، آفرینش ابه...

انحصار ساختار سیاسی، یکی از بنیان‌های نظام سیاسی اقتدارگرا محسوب می‌شود. به زعم بسیاری از پژوهشگران و دانش‌پژوهان، ایران دوران معاصر، به ویژه در دوره سلطنت پهلوی اول، نشان از تفوق یک نظام اقتدارگرا با ویژگی اختصاصی و برجسته آن، یعنی انحصار ساختار سیاسی دارد؛ پدیده‌ای که در کنار سایر ویژگی‌های نظام اقتدارگرا، سرنوشت و فرهنگ سیاسی جامعه ایران را متأثر ساخته است. توجه و تأکید بر این مقوله، بنیان ا...

استفاده از طنز به نیّت بازگویی دغدغه­های مردمی، روشی ایده­آل برای شاعرانی است که با حکومت­های استبدادی روبه­رو هستند. در ایران(دوران پهلوی دوّم) و عراق(دوران بعث) به دلیل فضای بسته سیاسی و اختناق حاکم، محمّدعلی افراشته و احمد مطر، با سودجستن از شگردهای متنوّع طنزسرایی، به تشریح کاستی­های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پرداخته­اند و شعر خود را بستری مناسب جهت تبیین دغدغه­های خُرد و کلان اف...

کاربرد نماد در شعر معاصر یکی از ویژگی‌های اصلی شاعرانی است که با چند لایه کردن زبان خود بر زیبایی اشعار خود می‌افزایند، و روشی است که شعراء قادرند از آن برای الهام­بخشی و انتقال پیام‌شان استفاده نمایند. در این میان ادبیات متعهد عربی از این ویژگی و ظرفیت هنری بهره جسته است و شاعران متعهد از جمله جواد جمیل شاعر معاصر عراقی در مجموعه اشعار خود، با استفاده از نمادها با خلق تصاویری...

شعر یکی از جایگاه­های بارزی است که ادیب در آن احساسات ملّت خویش را بیان می­کند. شاعران در دوره­های مختلف تاریخ بشر، در پی ترسیم چهرۀ واقعی استعمارگران و مستبدان بوده­اند. با ورود اسرائیل به فلسطین، سختی­های این کشور مسلمان بیشتر شد که این امر منجر به شکل­گیری ادبیات پایداری در آن گشت. شاعران فلسطینی دوشادوش مردم به مبارزه علیه این رژیم غاصب پرداختند با دست و زبان خویش مردم را یاری دادند. صالح مح...

ادب پایداری معمولاً به آثار ادبی‌ای اطلاق می‌شود که تحت تأثیر شرایطی چون اختناق و استبداد داخلی، نبود آزادی‌های فردی و اجتماعی، قانون‌گریزی و قانون‌ستیزی و مبارزه با بیداد داخلی یا تجاوز بیرونی پدید می‌آید. ملّت ایران و مصر از کهن‌ترین اعصار، تا عصر مشروطۀ ایران و عصر نهضت معاصر عربی، به سبب پیشینۀ درخشان پایداری در برابر ستم داخلی، تهاجم خارجی و هجمه‌های فرهنگی، دارای آثاری زرّین در ادب پایداری ا...

هاشمیات عنوان هشت قصیدة مذهبی، سیاسی، اجتماعی و انقلابی است که توسط کمیت‌بن زید اسدی سروده شده است؛ در واقع این قصاید نخستین و با اهمیتترین اثر او به شمار میرود که با فاصله‌ای اندک در حدود پانزده یا بیست سال پس از شهادت امام حسین (ع) در فضای اختناق و بیداد امویان سروده شد و بسرعت انتشار یافت و عراق و شامات را درنوردید و آوای آن در شهرها و مساجد پیچید و پایه‌های ظلم حاکمان اموی را به لرزه در آور...