بر خلاف دیدگاه رایج، که ایالت آذربایجان را فاقد تاریخ‌نگاری محلی در قرون اولیه می‌داند و شروع آن را به ادوار متأخرتر نسبت می‌دهد، آغاز تاریخ‌نگاری محلی آذربایجان هم‌زمان با سایر مناطق روی داده است. در فهرست‌های موجود اشاره‌های گذرا و پراکنده‌ای به تواریخ محلی آذربایجان شده است. تاریخ‌نگاری محلی این ایالت از اخبار فتوحات شروع شده و طی قرون بعدی، با فراز و نشیب‌هایی تداوم ‌یافته، ولی اکثر این آثا...

نخبگان، از ارکان اصلی هر جامعه، مهم ترین نقش را در تحولات جامعة خود دارند. نقش و کارکرد نخبگان مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. در این پژوهش، جامعه و نخبگان عصر صفوی، با تکیه بر سفرنامة ژان شاردن، بررسی و تحلیل شده اند. نخبگان آن دوره، بر اساس دو عامل اقتدار (اتوریته) و نفوذ، تقسیم بندی و سه گروه از نخبگان بررسی شده اند. البته این مرزبندی قراردادی است و گروه اول، شامل نخبگان فن سالاریِ...

تأسیس حکومت صفوی با رویکرد مذهبیِ شیعة دوازده امامی، فصل نوینی در تاریخ ایران گشود که این مقطع را از جهاتی متمایز از ادوار قبلی تاریخ ایران کرد. ایجاد حکومت مرکزی قدرتمند، فتوح نظامی، گسترش و تثبیت قلمرو در مرزهای هم‌جوار با حکومت‌های رقیب همسایه، از یک سو و اقداماتی همچون تأمین امنیت راه‌ها، گسترش کاروانسراها و روابط سیاسی و اقتصادی صفویان با اروپاییان، موجبات رشد و رونق تجارتِ داخلی و خارجی ایر...

سده ی چهارم هجری یکی از درخشان ترین سده های تمدن اسلامی است که ما شاهد ظهور مورخان بزرگی هستیم .یکی از این مورخان ابونصرمطهربن طاهر مقدسی (355ه /966م) مولف کتاب"البدء و التاریخ " می باشد. کتاب مقدسی یکی از مهم ترین متون تاریخنگاری تمدن اسلامی است که کوشش می شود باشناخت بینش تاریخی مولف، از طریق بررسی شاخصه هایی چون بینش معرفت شناسانه و بینش شریعت مدارانه چگونگی بازتاب این بینش را در تاریخنگار...

واحه خوارزم، با داشتن فرمانروایان بومی )موسوم به خوارزمشاهان( و بهرهمندی ازخودمختاری داخلی، از نظر سیاسی همیشه جزئی از ایران بوده ولی در آغاز قرن دهم به رغمدولت شیعی مسلک صفوی، تیرهای از اعقاب جوچی موسوم به عربشاهیان توانستند با تکیه برمیراث نیاکان، قدرت ایلیاتی، ریشهدار بودن مذهب تسنّن در خوارزم و تناسب آن زمینه مذهبیبا مذهب خود، بر خوارزم مسلط شده و خان نشین خیوه را پایهگذاری کنند. دولت صفوی ب...

کتاب خلاصه‌التواریخ نوشتة قاضی احمد قمی، یکی از مهم‌ترین تواریخ اوایل دورة شاه‌عباس است. این کتاب در ابتدا مشتمل بر پنج جلد بوده که امروزه تنها جلد پنجم که وقایع روزگار شیخ صفی‌الدین اردبیلی را تا اوایل سال‌های سلطنت شاه‌عباس اول صفوی روایت می‌کند، باقی‌مانده است. موضوعِ حاضر، علی‌رغمِ قابل‌توجه بودن در این حوزه، در مقایسه با دیگر تواریخ، به‌ویژه تاریخ عالم‌آرای عباسی، کمتر مورد اعتنا قرار گرفته‌...

دورة صفوی از دوره های شاخص هنر ایران محسوب م یشود، و به همین دلیل برای دستیابی به اطلاعات ناگفته ای از تاریخ موسیقی، رجوع به مدارک تصویری دورة مذکور امری ضروری است. تصاویر حاکی از آن اند که بانوان در این دوره به فعالیت های موسیقایی می پرداخت هاند. با توجه به منابع مکتوب و تصویری، به نظر م یرسد که رقصندگان عموماً در زمرة روسپیان شناخته می شدند؛ اما دربارة نوازندگان زن، این نکته به صراحت عنوان...

کتاب مقدمه‌ای بر تاریخنگاری نوشته راجر اسپالدینگ و کریستوفر پارکر است که در هفت فصل به مسائل مختلفی در زمینه‌ی تاریخنگاری پرداخته‌اند و مباحثی مرتبط با فلسفه تاریخ و روش تحقیق در تاریخ را نیز مورد بررسی قرار داده‌اند. نویسندگان تأکید خود را بر علم تاریخ(تاریخ به مثابه گزارش) قرار داده و مؤلفه‌ی اساسی در جستار‌های تاریخی را بررسی مکاتب تاریخی و فکری بشمار دانسته‌اند. از این روی نویسندگان به مباح...

منطقة خراسان یکی از مهم ترین کانون های بحران در دورة صفوی بود. این منطقه به سبب موقعیت حساس ومهمی که داشت، همواره، مورد توجه همسایگان ایران، به ویژه ازبکان، قرار می گرفت. ازبکان به عنوان وارثانچنگیز و سپس تیموریان، خراسان را سرزمین موروثی خود می انگاشتند. در مقابل، صفویان نیز به عنوانجانشینان حکومت های رسمی ایران، این سرزمین را جزیی از قلمرو خود می شمردند. این عامل، در کنار عواملمذهبی، زمینه ها...

علم تاریخ از تقارب میان اندیشه مورخ و واقعیت های موجود جامعه و در پی گزارش های مورخ از این واقعیت ها حاصل می شود. بینش و نگرش مورخ تابعی از محیط،آموزه ها و زمان اوست و واقعیات و رخدادهای پیرامونی را با همین بینش و نگرش انعکاس می دهند. بینش مورخ نیز بسیار موثر است و بسته به اینکه وی چه رهیافتی به جامعه و تاریخ داشته باشد، در اثر وی منعکس می شود. ابوالعباس تقی الدین احمد مقریزی(766-845ه ق)از نامو...