در این مقاله کوشیده شده، نقش و جایگاه باستان شناسی دوران اسلامی در بازشناسی فرهنگ و تمدن اسلامی مورد ارزیابی قرار گیرد. به همین منظور، ابتدا به تعریف و خاستگاه باستان شناسی اسلامی پرداخته شده است. در ادامه با بررسی دو دوره شاخص فرهنگی در تاریخ ایرانِ دوران اسلامی (حکومت آل بویه و عصر صفوی) عوامل بالندگی و شکوفایی حیات اجتماعی و نیز عوامل رکود در ادوار تاریخی دیگر مورد مطالعه قرار گرفته است. در پ...

شکاف موضوعی (dichotomy) از جمله معضلات جدّی در مطالعات باستان شناختی است؛ معضلی که بیش و کم، همة رشته ها و دانشهای انسانی و اجتماعی و تاریخی و حتّی برخی از دانشهای طبیعی نیز با آن رویارویند. لیکن این معضل در باستان شناسی، به ویژه باستان شناسی پیش از تاریخ، دشواریهای عملی و ناکامیهای معرفتیِ دیگری را نیز در پی داشته است. آنچه اصطلاحاً شواهد باستان شناختی اطلاق شده، یکسر صامت اند و مخدوش و شقه شده که...

شش دهه کاوش و بررسی باستان شناسی در ایران بیانگر این نکته است که گستره جغرافیایی امروزی ایران به طور حتم حداقل از دوران پلیئستوسن جدید مکان زیست جوامع انسانی بوده است. اگرچه دانش ما در خصوص جوامع انسانی پیش از نوسنگی در ایران بسیار محدود است، ولی تعداد قابل توجهی از محوطه های باستانی منتسب به ادوار پس از نوسنگی در ایران دارای بقایای اسکلت انسانی هستند. عمده محوطه های کلیدی باستانی در ایران مانن...

در قرون گذشته خصوصاً 17 و 18م. اروپائیان علاقمند به دوره¬ی باستان، باستان شناسی به شکل اولیه خود که به دست آوردن اشیاء باستانی بود، را آغاز کرده و مفاهیم جدید باستان شناسی را پایه گذاری کردند. تداوم این فعالیت¬ها و سفر برخی جهانگردان اروپایی در شرق و انتشار کتاب ها و سفرنامه های آنها، باعث توجه علاقمندان به سوی ناشناخته های شرق گردید. یکی از مناطقی که غربیان به آن توجه نشان دادند، مناطق باستانی ...

موضوع احداث سد یوند و مکانیایی حساس آن در منطقه پارسه- پاسارگاد یعنی بین آثار به جا ماده از تخت جمشید و پاسارگاد از موضوعات مهم و در عین حال نگران کننده از نظر متخصصین باستان شناسی است، چرا که این امکان وجود دارد که سد با انباشت آب و تغییر سامانه آبی منطقه،باعث تخریب این دو اثر جهانی که توسط یونسکو به عنوان میراث جهانی ثبت گردیده اند،شود علاوه بر آن احداث امکان کاوش ها بیشتر در منطقه را به شدت ...

موزه مقدم دانشگاه تهران که توسط محسن مقدم به منظور بهره گیری اساتید و دانشجویان بنا نهاده شد که اشیاء چوبی آن در این پایان نامه به چهار دسته تزیینی کاربردی و کاربردی تزیینی و آیینی تقسیم کردیده که طرح حفاظت آثار چوبی بعد از فن شناسی و آسیب شناسی و بررسیس شرایط محیطی موزه ارائه گردیده است.سایر اطلاعات جمع آوری شده به صورت کتابخانه ای و آزمایشگاهی و میدانی بوده است . در بخش فن شناسی آثار چوبی مو...

استان چهارمحال و بختیاری، محدوده ای معادل یک درصد از مساحت ایران را در بر گرفته و منطبق بر حوضة آبریز شمالی رود کارون، یعنی یکی از مهمترین شریانهای حیاتی جنوب غربی کشور است. به دلایل متعدّد، جایگاه این منطقه در مطالعات باستان شناسی کشور مورد غفلت قرار گرفته است. در این مقاله، نگارنده کوشیده است تا با نگاهی اجمالی به نتایج ارزشمند دو دهة فعّالیّت باستان شناسان ایرانی و خارجی در این منطقه اهمیت و جا...

پیرو گزارش ماهی گیران محلی به سازمان میراث فرهنگی استان بوشهر مبنی بر کشف قطعات سفال از بستر دریا، گروه باستان شناسی زیر آب پژوهشکده باستان شناسی با هدف مطالعه و شناسایی این بقایای فرهنگی، طی دو فصل کاری در زمستان 1381 و 1383 و با مشارکت غواصان حرفه ای از بخش خصوصی، اقدام به غواصی علمی در خلیج فارس نمود؛ در این عملیات جستجو در زیر آب، محوطه ای با ابعاد یک کیلومتر مربع در بستر دریا و به وسیله پی...

جستار حاضر با هدف نقد و شناسایی موارد قوت و ضعف معیار­های شکلی و محتوایی کتاب "باستان­شناسی ایران" به قلم مؤلفان بزرگوار دکتر کریم حاجی زاده و پرویز پور کریمی، انجام شده است. کتاب مذکور از نظر محتوا از جمله تألیفات نادر و پیشرو درزمینه ارتباط بین باستان­شناسی و گردشگری در ایران به شمار می­رود و دور از انتظار نیست که پیشگامی در طرح مباحث جدید موجب بروز برخی کاستی­ها و نقص­ها خواهد شد. م...