در شهرهای دوران اسلامی بناهایی عام المنفعه وجود دارند که بافت اصلی هر شهر را تشکیل داده اند. این بناها در طول زمان توسط افراد خیر یا حاکمان وقف شده اند. وقف اگرچه در نگاه اول مقوله ای شرعی به نظر می رسد ولی به دلیل اهمیت آن در ساخت ابنیه و نقش آن در حفظ بافت شهری دارای اهمیت است.شهر سبزوار یکی از شهرهای دوران اسلامی با مردمی شیعه مذهب، بناهای وقفی زیادی از جمله کاروانسرا، مسجد، مدرسه و غیره را ...

سرزمین بلوچستان در طی دوران اسلامی دارای استقرارهای انسانی بسیاری بوده، اما متأسفانه مطالعه سفالینه های اسلامی در این حوزه کم تر مورد توجه محققان و باستان شناسان قرار گرفته است. برای تأمین این منظور، بر آن شدیم که مجموعه سفالینه های اسلامی جمع آوری شده در بررسی روش مند باستان شناختی مکران جنوبی (شهرستان های نیک شهر و چابهار) در استان سیستان و بلوچستان را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و حاصل کار...

ز نظر مطالعات باستان شناختی ‘ داده های تدفین مردگان و آداب مرتبط با آن ‘ اطلاعات ارزشمندی را در زمینه جنبه های غیر مادی فرهنکهای پیش از تاریخ فراهم می آورد . در این مقاله آداب تدفین دوره فرهنگی عصر آهن ایران در نیمه غربی فلات ایران مورد تحلیل قرار گرفته است . به نظر می رسد در این دوره پایه های اولیه اعتقادات جدید مذهبی مردمان ساکن در ایران پایه ریزی شده است . بازتاب این تحول در همگونی نسبی شواه...

استان خراسان و به ویژه دشت درگز، به دلیل قرارگیری در میان سه حوضه ی فرهنگی؛ جنوب غرب آسیای مرکزی (کوه پایه های ترکمنستان) ، شمال شرق فلات مرکزی ایران و شمال شرق ایران یکی از مناطق مهم، اما ناشناخته در پژوهش های باستان شناسی به شمار می رود. ویژگی های اقلیمی، جایگاه خاص جغرافیایی و موقعیت مهم منطقه باعث شده که از دیرباز مورد توجه گرو ههای انسانی واقع گردد. با این وجود اطلاعات ما درباره ی تحولات م...

خلیج فارس با توجه به موقعیت استراتژیک خود از دیرباز تا کنون و در طول تاریخ به عنوان حلقه ی ارتباطی تمدنهای غرب و شرق نقش بسزایی را ایفا نموده است. به همین منظور با گذشت زمان در پیرامون آن بنادر مختلفی شکل گرفتند که با نقاط دیگر جهان مبادلات تجاری و بازرگانی برقرار نموده اند. می توان از بندر نجیرم که به گفته ی مورخانی چون اصطخری، مقدسی، ابن حوقل، جیهانی، ابن بلخی، ابوالفداء، مولف ناشناخته اشکال ...

نخستین تأثیر و تاثرات از گفتمان ملی گرایی و تلاش برای صورت‌بندی تاریخ متناسب با آن، از اواسط سلسله قاجار (اوایل دوره ناصری) در ایران شکل ‌گرفت. برای روشنفکران و تجددخواهان این دوره، ایدئولوژی ملی‌گرایی، یکی از مهم‌ترین سرچشمه‌ها و نشانه‌های قدرت دول اروپایی بود. جلال‌الدین میرزا، شاهزاده قاجاری از نخستین نویسندگان و مورخانی است که بازنویسی تاریخ ایران مبتنی بر منابع جدید و با رویکرد باستان‌گرای...

در دو دهه اخیر، پیشرفت های قابل ملاحظه ای درزمینه مکان یابی سایت های باستان شناختی و تشریح روابط مکانی آن سایت ها با بسترهای محیطی آنها پا به عرصه وجود گذاشته اند.زمینه مساعد پیشرفت های فوق، ریشه در کاربردهای وسیع تر از رویکردها و ابزارهایی مانند کاربرد سنجش های آماری و gis دارند.استفاده ، از توانایی اینگونه روشها و ابزارها ، افقهای جدیدتری را در تحقیقات باستان شناختی گشوده اند که قبلا سابقه ند...

عناصر اربعه و به ویژه آب از اصلی­ترین عناصر طبیعت و از حیاتی­ترین پدیده­هایی است که بشر با آن مواجه شده و ضرورت و اهمیت آن را دریافته است. در ادیان قبل از زرتشت و نیز در دین زرتشت آب همواره مقدس بوده و الهه­گان و ایزدانی از آن محافظت و مراقبت می­کرده­اند. بخش قابل توجهی از اسطوره­های ادیان باستانی ایران اختصاص به آب دارد. در نظام فرهنگی و زیستی دوره­های آغازین حیات، انسان برای شناخت و معرفی پدی...

ترکیب مدرک باستان شناختی ازجمله مفاهیمی است که تاکنون کمتر مورد توجّه قرار گرفته است. باستان‌شناسان مکاتب فکری گوناگون، به روش‌های متفاوت، این مفهوم را به مثابه یک مدل و ابزار زبانی برای ارائة شواهدباستان شناختی مورد استفاده قرار می‌دهند. این گوناگونی‌ها منجر به شکل‌گیری دو مدل مختلف به نام مدل بافتی و مدل فیزیکی شده است که هر کدام، از مبانی نظری و استدلال‌های متافیزیکی ویژه‌ای برخوردارند.