براساس مدارک باستان شناختی ویژگی های فرهنگی دوره ی مفرغ جدید و آهن i در بخش شرقی شمال غرب ایران نسبت به حوزه ی دریاچه ارومیه تفاوت های چشم گیری دارد. این تفاوت در الگوهای استقراری و فرهنگ های رایج در این دو حوزه به تفاوت ویژگی های جغرافیایی حاکم بر هر حوزه بستگی دارد. با وجود این که عصر مفرغ جدید را در حوزه دریاچه ارومیه با عنوان فرهنگ سفالی نوع ارومیه و خابور معرفی کرده اند، ولی بارزترین ویژگی...

این مقاله با هدف مطالعه، بررسی و معرفی سنت سفال منقوش گودین iii در درّۀ هُلیلان بر اساس یافته های سفالی مکشوفه در جریان مطالعات باستان شناسی محوطۀ کزآباد a به نگارش درآمده است. این محوطه، بزرگترین محوطۀ تاریخی درّۀ هُلیلان از توابع شهرستان چرداول است که در شمال استان ایلام قرار دارد. در این تحقیق، نگارنده علاوه بر مطالعه و بررسی نتایج پژوهش های پیشین، به بررسی باستان شناسی محوطۀ کزآباد a نیز پرداخت...

کاوشهای باستان شناسی که از سال 1965 به این طرف در پشت کوه لرستان انجام یافته است ، موجودیت قبرستان هایی را از دوره قدیم عصر مفرغ تا عصر آهن iii روشن نموده و از میان دوران های فوق ، فرهنگ عصر آهن iii بهتر از دوران های دیگر شناخته شده و این کاوش ها ، مطالعه بیش از 600 گور را ، به ویژه از دوره عصر آهن iii فراهم نموده است . به همین لحاظ در این پژوهش ، برای روشن شدن گورستان ها ، ساختار گورها و اشیاء...

دشت سیلاخور در استان لرستان یکی از پهنه‌های زیستی مهم در ناحیه شرق زاگرس مرکزی است که با توجه به توانمندی‌های زیست‌‌محیطی مناسب، زمینه‌ی اسکان گروه‌های انسانی از پیش‌‌از‌تاریخ تاکنون را فراهم نموده است. این دشت که در امتداد شرقی دره نهاوند و کنگاور واقع شده، با طول بیش از 70 کیلومتر و عرض متوسط 12 کیلومتر در حاشیه شمالی و شرقی رشته کوه‌های اشترانکوه و گَرین (کوه) و مابین شهرهای بروجرد و دورود در...

وقفه ای که در گاهنگاری هزاره دوم در شمال ایران وجود دارد، همیشه یکی از بزرگترین پرسش های باستان شناسان است. بسیاری از مطالعات سعی و علاقه خود را معطوف به پیدا کردن گسترش یک گونه سفالی جدید (سفال خاکستری) در شمال غرب تحت غالب «فرهنگی یکپارچه» کرده اند. بنظر می رسد که یک پیوستگی نزدیگی بین مواد فرهنگی که از شمال شرق و فلات مرکزی بدست آمده، وجود دارد. نیاز به یک بازنگری مجدد در میان شواهد و مدارک ...

تپه کهنه پاسگاه یکی از محوطه های باستانی حوزه سد خداآفرین است که در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این محوطه در طی دو فصل مورد کاوش و بازنگری قرار گرفت. از جمله اهداف کاوش های فصل اول اقدام به انجام کاوش های افقی و نیز لایه نگاری به قصد شناسایی ادوار مختلف فرهنگی موجود در محوطه و هدف از کاوش های فصل دوم بازنگری و کاوش های گسترده تر در راستای تائید و تکمیل فرضیات ارائه شده در فصل قبل بود. همانط...

عصر مفرغ قدیم در خاورمیانه، مقارن با رویدادهای بزرگی مانند تشکیل اوّلین دولت شهرها، آغاز شهرنشینی و گسترش خط و کتابت است. آثار فرهنگی در ابتدای این دوره، در بسیاری از مناطق خاورمیانه شامل قسمت غربی ایران، قفقاز، آناتولی، لوانت و شمال میانرودان همانندی های شگفت آوری از خود نشان می دهند و به اسامی مختلفی نامگذاری شده اند. با وجود سابقة طولانی در پژوهش های این دوره، داده های موجود در تحلیل تحوّلات آ...

دریای مازندران بزرگ ترین دریاچۀ روی زمین است و به دلیل بسته بودن حوضۀ آبریز، در طول زمان نوسانات زیادی داشته است. از بدو شکل گیری این دریا تا کنون، کمینۀ سطح آب آن به 113- متر و بیشینۀ آن به 50+ متر رسیده است. در خلال هر پیش روی و پس روی، اراضی زیادی از آب خارج شده و منابع جدیدی اضافه شده یا منابعی به زیر آب می روند. پس روی و پیش روی آب دریای مازندران در پژوهش های متعددی بررسی شده که بیشتر بر م...

تپه گیان نهاوند یکی از نخستین و مهم‌ترین محوطه­های کاوش­شده واقع در حوزۀ فرهنگی - جغرافیایی زاگرس مرکزی است. کاوش در این محوطه در سال­های 32-1931م. با روش‌های غیر علمی و با دیدگاه­های عتیقه­جویی و کشف اشیاء نفیس انجام گرفت. با وجود چنین کاوشی، آثار و یافته­های فرهنگی به­دست­آمده از دوره­های مختلفِ پیش از تاریخ در گیان به­ قدری مهم و حائز اهمیت بوده­اند که مبنای گاهنگاری منطقه قرار گرفتند و همچنا...