از دیرباز برخی اندیشمندان مسلمان بر سر کاربرد واژۀ «عشق» در نصوص دینی با یکدیگر اختلاف‏نظر داشته‏اند. مدعای اصلی منع‏کنندگان از کاربرد این واژه در باب متعلقات مقدس، همچون خدا، پیامبر و امامان، آن است که مفهوم این واژه صرفاً با امور مادی و نفسانی تناسب دارد و به همین دلیل در نصوص دینی از آن استفاده نشده و در برخی احادیث نیز مفهوم آن مذمت شده است؛ لیکن فلاسفه و متصوفه از روی ناآگاهی یا به قصد تخری...

یکی از مهم‌ترین کارهایی که در هر ترجمه‌ای انجام می‌شود، معادل‌یابی درست است. اهمیت این کار بدین سبب است که پیوندِ مفهومِ تازه را با فرهنگ بومی امکان‌پذیر می‌کند. برای انتخاب درست توجه به چند نکته اهمیت دارد. به ویژه اینکه در معادل‌یابی نباید ارتباط واژۀ تخصصی و طیف معنایی آن در زبان روزمره را نادیده گرفت. این مقاله برای معادل‌یابی و مراحل کار، با انتخاب معادلی برای واژۀ آلمانی Dasein و کاربرد آن ...

زبان ادبی، نوعی زبان است که هدف آن آفرینش هنری و خلق زیبایی و انتقال احساسات و عواطف به مخاطبان است. پژوهش در زمینه کارکرد زبان ادبی یک شاعر، بدون در نظر گرفتن مسایل کلی مربوط به زبان او مثمر ثمر نیست؛ از این رو، نگارنده بر آن است تا اجزا و ساختار زبان رودکی را که در آفرینش زبان ادبی او در پیوند با یکدیگر تأثیرگذار بوده اند، مورد بررسی و مداقه قرار دهد. رودکی در به کارگیری عناصر زبان و گزینش وا...

ریشه­شناسی واژگان گویش‌های مختلف ایرانی هم به شناخت بیشتر ویژگی‌های آوایی این گویش‌ها کمک می­کند، هم به ریشه­شناسی واژه­های فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی. گویش‌های ایرانی گنجینۀ عظیمی از داده­های زبانی هستند که می­تواند در زبان‌شناسی زبان‌های ایرانی استفاده شود. این مقاله به ریشه­شناسی 12 واژه از گویش‌های مختلف ایرانی می­پردازد. درمورد هر واژه پس از بررسی برابر یا همریشۀ واژه در دیگر گ...

اختلاف در معنای واژۀ «ولد» دیدگاه‌های مختلفی پیرامون ارث فرزندانِ فرزندان را موجب شده است، زیرا از دیدگاه برخی از فقها واژۀ «ولد» افزون بر فرزند صلبی به نحو حقیقت فرزندِ فرزند را نیز دربر می‌گیرد. برخی دیگر نیز آن را مجازاً شامل فرزندانِ فرزندان می‌دانند و در مواردی مانند وقف بر فرزندان، خلع زن در مقابل حضانت یکی از فرزندانش نیز این اختلاف وجود دارد. از همین رو، شیخ صدوق برخلاف مشهور، ارث بردن نواد...

شیوۀ به‏کارگیری زبان در شاهنامۀ فردوسی همچون آثار دیگر بزرگان ادب فارسی، شیوه‏ای خلّاقانه و در عین حال منحصر به فرد است. نمونه‏ای از این خلّاقیت هنگام استفاده از واژۀ سخن روی می‏نماید. فردوسی بدون مقید ماندن به کاربرد‏های متداول این واژه در روزگار وی، قابلیت خاص واژۀ یاد شده را دریافته است و در درون منظومۀ هنری خود ظرفیت تعبیریِ بسیار فراخی بدان بخشیده است. هدف پژوهش حاضر آن است تا به منظور تبیین...

تاریخ دریافت:30/10/1393 تاریخ پذیرش:25/05/1394 چکیده: فلسفه, حقوق, جامعه‌شناسی, روانشناسی, علوم سیاسی, و حتی اقتصاد هر یک به انسان پرداخته و شأن وجودی‌شان مطالعه و بررسی پیرامون انسان به دلایل مختلف بوده و امروزه نیز هست. هر یک در تلاش به فهم بخشی از وجود انسان از نگاه و منظر رشتۀ خود بوده‌اند. ازاین‌رو, نگاه یکسانی به انسان ندارند و از واژۀ یکسانی برای انسان استفاده نمی‌کنند. موضع‌گیری این رش...

دانش معنا‌شناسی مطالعۀ علمی معنا است که به تحلیل معنا‌ی واژه‌ها با توجه به نظام معنایی آن می‌پردازد‌. از مهم‌ترین راه‌هایی که امروزه در علم معناشناسی مورد توجه ادب‌پژوهان واقع شده، تکیه بر روابط هم‌نشینی و جانشینی است؛ زیرا از طریق شبکه معنایی با بررسی واژگان در سیاق آیات می‌توان به معنای دقیقی از واژه دست یافت. واژۀ «عذاب» یکی از پر‌‌بسامد‌ترین واژگان قرآنی محسوب می‌شود. در پژوهش حاضر در پی آن...

از جمله مهم‌ترین راه‌هایی که امروزه در علم معناشناسی مورد توجه ادب‌پژوهان واقع شده، شناخت معنای واژگان از منظر هم‌نشینی است؛ زیرا با بررسی واژگان در سیاق آیات می‌توان به معنای دقیقی از واژه دست یافت. واژۀ «عذاب» دلالت بر عقوبتی می‌کند که نتیجه طبیعی عمل فرد است ولی اشاره‌ای به شدت عقوبت ندارد؛ امّا هم‌نشینی آن با اوصافی مانند: ألیم، شدید، مهین، نکر و غیره حالت و شدت آن را بیان می‌کند. هدف از پژو...