در این مقاله، مبانى مشترک و ویژه در مورد وحى و نبوت با استناد به عهدین و قرآن و تفاسیر آنان مورد بررسى قرار گرفته است. مفاهیم و آموزه‌هاى موجود در ادیان حکایت از آن دارد که نقاط مشترک بیش از نقاط افتراق است و باید براى بهتر فهمیدن عقاید یکدیگر، گفت‌وگوى میان ادیان را بر پایه مشترکات آغاز کرد. نویسنده، پس از یاد کرد تلاشهاى متألهان ادیان در جهت تقویت گفت‌وگو میان پیروان ادیان و ضرورت تداوم تلاش...

فیلسوفان اسلامی، فلسفه را علم به وجود دانسته و پرسش محورین آن را پرسش از وجود معرفی می کنند. در این میان، صدرالمتألهین با نگاه ویژه ای به مسئلة وجود نگریست و آن را بنیاد فلسفه خود قرار داد. اما این مسئله، در مغرب زمین روی به فراموشی نهاد و از صحنة فلسفه کنار رفت یا دست­خوش تفسیرهای نادرست قرار گرفت و عملاً کارایی معرفتی خود را از دست داد. این پرسش، بار دیگر در سدة اخیر توسط هایدگر، به عنوان بنیا...

تلمیح یکی از مهمترین و پرکاربردترین آرایه های ادبی است که باعث خیال انگیزی و زیبایی کلام می شود و جزو صنایع بدیعی است که موجب ایجاز در سخن می گردد. ظهور تلمیح در ادبیّات و شعر به شکل های مختلفی صورت می پذیرد. گاه به صورت اشاره ی مستقیم، گاه به صورت ترکیب اضافی تشبیهی و گاهی به شکل تمثیل و یا رمز است. در میان تلمیحات و اشارات فارسی، تلمیح به داستان پیامبران یکی از جذّاب ترین و موثرترین نوع تلم...

مراد از کارکرد دین، مطلق خدمات و آثار دین در جامعه می‌باشد که این مقاله با هدف استخراج نگاه دینی به مقوله‌ی کارکرد اعتقادی دین از منظر قرآن و عهد جدید نگاشته شده و در آن نوع نگرش این ادیان نسبت به کارکرد اعتقادی دین به‌شیوه‌ی تطبیقی بررسی شده است. عهد جدید و قرآن در این نکته اشتراک دارند که تنها خدای واحد خالق، معبود و قابل پرستش است، گرچه مسیحیان خلاف تصریح کتاب مقدّس اعتقاد به «تثلیث» دارند. ا...

با تعمّق در آثار ادبی می توان تأثیر دین را در اندیشه و اعتقاد مردم ریشهیابی کرد و آن را آینه ای از باورهای جامعه دانست که آنها را در رسیدن به اهداف عالی، پیروزی بر ظلم و یافتن راه حقیقت راهبری می کند. هنگامی که شعر فارسی رونق گرفت، شاعران از طریق قرآن و دیگر کتابهای دینی با داستانهای پیامبران آشنا شده بودند. در این زمان، فرهنگ اسلامی و داستان پیامبران نیز رفته رفته در اذهان بسیاری از مردم رسوخ ک...

مراتب و درجات شرک شهید آیت‌اله مرتضی مطهری همچنان‌که توحید مراتب و درجات دارد، شرک نیز به نوبه خود مراتبی دارد که از مقایسه مراتب توحید با مراتب شرک به حکم «تعرف الاشیاء باضدادها» هم توحید را بهتر می‌توان شناخت و هم شرک را. تاریخ نشان می‌دهد که در برابر توحیدی که پیامبران الهی از فجر تاریخ به آن دعوت می‌کرده‌اند، انواع شرکها نیز وجود داشته است. * شرک ذاتی * شرک در خالقیت * شرک صفاتی* شرک در پرس...

وجود رابط در کلمات فلاسفه سه اصطلاح دارد: اصطلاح اوّل وجود رابط در قضایاست، که در مقابل وجود محمولی قرار دارد و از سنخ مفاهیم حرفی در مقابل مفاهیم اسمی است. مفاهیم اسمی مفاهیمی اند که به تنهایی و بدون احتیاج به مفاهیم خارج از ذات خویش تصوّر شدنی اند و مفاهیم حرفی مفاهیمی اند که به تنهایی تصوّرشدنی نیستند. اصطلاح دوّم عبارت از وجود فی نفسه لغیره است که حیثیّت «فی نفسه»ی آن بعینه همان حیثیّت «لغیره»ی آ...

شیخ علاءالدوله (657ـ736 هـ.ق) در آثار مختلف خود به­ویژه رسایل فارسی به این مسئله که دل انسان چگونه می­تواند جلوه­گاه و آینه تجلی جلال و جمال الهی شود، اشاره کرده است و از این رهگذر به «لطایف سبعه» پرداخته است. نظریۀ لطایف سبعه و تطبیق آن با پیامبران وجودی هفت‌گانه تاکنون با نام علاءالدوله سمنانی شناخته شده است، اما اینکه آیا تا قبل از وی کسانی دیگری نیز به این مسئله پرداخته‌اند یا نظریۀ لطایف س...

در این مقاله عصمت انبیاء در قرآن و عهدین در ماهیت عصمت و مفهوم آن، عصمت انبیاء و اشتراک-ها و افتراق‌ها (یعنی مقایسة این دو کتاب مقدّس) به روش تطبیقی بررسی شده است. هر چند قرآن و عهدین عصمت انبیا را در دریافت و ابلاغ وحی می‌پذیرند، امّا در قرآن با مسألة ترک اَولَی پیامبران مواجه می‌شویم که در یهودیّت و مسیحیّت وجود ندارد، بلکه یهود و مسیحیّت آن بزرگواران را چون مردم عادی می‌پندارند که مرتکب گناهانی می‌...

در قرآن با آیات دوگانه­ ای روبه‌رو هستیم؛ آیاتی که ناظر به رسیدن ندای حق و توحید به گوش همگان و اتمام حجت به همه ساکنان این کره خاکی است؛ و آیاتی که به نرسیدن آن به گوش همگان در شماری از شهرها و سکونت‌گاه‌های انسانی دلالت دارد. حال با اعتقاد و اعتماد به اینکه سخن وحی از هر تناقضی مبرّاست، پس مبنای چنین برداشت تناقض‌آمیزی از آن سلسله آیات قرآنی چیست؟ و تفاسیر در حل این مشکل قرآنی چه کرده­ اند و ...