هم‌زمان با عزم پادشاهان صفویه بر حاشیه­رانی و کوتاه کردن دست صوفیان قزلباش از دستیابی به قدرت و تنفیذ شریعت به مثابه­ ابزار کسب مشروعیت، متون ردّیه­ برخی فقیهان بر ضد تصوف نیز در نیمه­ دوم عصر صفوی رشد قابل توجهی یافت. یکی از فقیهان اخباری اثرگذارِ این عرصه ملا محمدطاهر قمی است که با نگارش رسائل متعددی در مخالفت با تصوف، حکمت و فلسفه از پرکارترین ردّیه­نویسان این برهه­ زمانی محسوب می­شود. این مقال...

عقاید و ارزش‌های دینی، نقش مهم در سمت‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی دارند و سرچشمه‌ی دگرگونی‌های بنیادین می‌باشند. انقلاب‌ها و حرکت‌های اجتماعی و سیاسی نیز از این معیارها نشأت گرفته و بسیاری از تحولات تاریخ با بهره‌گیری از اندیشه‌ی دینی رقم خورده است. اندیشه‌ی دینی تحول‌خواه بسیار متفاوت از تحول‌خواهی غیردینی، در مواجهه با گفتمان‌های جهان اسلام و از جمله انقلاب اسلامی ایران، است. این گفتمان‌ها در قا...

امام خمینی (ره) رهبری انقلاب اسلامی در ایران را به عهده داشت که تأثیرات گسترده ای بر منطقه خاورمیانه اسلامی و جهان اسلام داشته است. در «گفتمان اسلامِ احیاشده» که او به شکل گیریِ آن کمک کرده و در چارچوب آن سخن می گوید، غرب، به شیوه ای منحصربه فرد، بازنمایی و درواقع، غیریت سازی شده و تفاوت های ذاتی اش با شرق و اسلام مشخص شده است. در این مقاله، با بررسی موردیِ آرای امام خمینی (ره) و آیت الله مطهری، ن...

چکیده سرنگونی چند دولت عربی در سال 2011 و تداوم اعتراضات در سوریه و یمن و احتمال گسترش آن به چند کشور دیگر، موجب به هم خوردن مرزبندی های قدرت و هویت در خاورمیانه شده است. پرسش این است که تحولات جهان عرب چه تأثیری بر گفتمان های جهان عرب دارد و چه نوع صورت بندی از هویت و قدرت در منطقه خاورمیانه در حال شکل گیری است؟ برای پاسخ، چالش های اساسی جهان عرب، بازیگران مؤثر بر آن و گفتمان های موجود در این ...

سیاست‌گذاری فرهنگی در حوزة زنان، یکی از مباحث مبتلابه جامعة ایران در حوزة فرهنگ است. تحت ‌تأثیر آموزه‌هایی که پیامبر اسلام(ص)، در جزیرة‌العرب رواج داد، وضعیت زنان، به‌سرعت تغییر یافت و جایگاه فرهنگی- اجتماعی متفاوتی یافتند. در این مقاله، با اتکا به منطق گفتمان، تلاش می‌کنیم تا نظم اجتماعی در جزیرة‌العرب را با اتکا به نظم گفتمانی آن (با شناسایی گفتمان جاهلیت و گفتمان نبوی) مشخص نموده و نشان دهیم...

گفتمان آیت‌الله خامنه‌ای برآمده از خوانشی از اسلام، گفتمان انقلاب اسلامی و امام خمینی+ است. این گفتمان در حوزه سیاست خارجی، خرده‌گفتمان‌هایی را تحت تأثیر قرار داده است که یکی از آنها در مورد رابطه با آمریکاست. در این مقاله نگارندگان تلاش دارند تا با استفاده از تحلیل گفتمان به عنوان روش تحلیل و چارچوب تئوریک که متأثر از اندیشمندانی چون لاکلائو و موفه است، موضع آیت‌الله خامنه‌ای را در مورد رابطه ...

پرسشی که این مقاله تلاش دارد پاسخگوی آن باشد اولاً، این است که امام خمینی چه نگرشی نسبت به گفتمان غربگرا دارد، و ثانیاً، اینکه آیا ایشان جایگزینی در مقابل گفتمان غربگرا مطرح می‌کند یا خیر. در پاسخ، با پذیرش این فرض که گفتمان روشنفکران غربگرا تحت تأثیر اندیشه مدرنیته قرار دارد، گفتمان امام خمینی به شالوده شکنی گفتمان غربگرا و در سطحی بالاتر به شالوده‌شکنی خود بنیانی تفکر غربی می‌پردازد. در شرا...

پژوهش حاضر درصدد بررسی مبانی گفتمان های اصلاح طلب و اصول گرا و تاثیر آنها بر ظهور و افول جبهه دوم خرداد و جبهه پیروان خط امام و رهبری در جمهوری اسلامی ایران بوده است. این پژوهش روش تحلیل گفتمانی مورد نظر لاکلا و موف را به کارگرفته است. در آغاز به منظور تعیین رابطه «سنت» و «تجدد» به صورت اجمال سیر ظهور و افول گفتمان های سیاسی از دوره مشروطه تا انقلاب اسلامی، چگونگی هژمونیک شدن گفتمان انقلاب اسلا...

پژوهش حاضر در یک مقدمه و سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول طی سه گفتار به تعریف و تبیین مفاهیمی خواهد پرداخت که در فصول بعدی مورد استفاده بوده است. در گفتار اول اروپامداری و وجوه گوناگون آن(استعمار، جهان گرایی یا جهانی شدن و کمالیسم یا پهلویسم) مورد بررسی قرار می گیرد و در گفتار دوم اسلامگرایی مورد کنکاش قرار می گیرد، که البته در این مورد بیشتر تحت عنوان خمینی گرایی نام برده و بحث را با آن پایان...

دراین مقاله به بررسی مقوله ی امنیت دراسلام بارویکردسیره ی نبوی وامنیت دردیدگاه علوی ومهدوی خواهیم پرداخت.براین اساس بادرنظرگرفتن شاخص های اصلی وکلیدی درگفتمان پیامبراعظم وحضرت علی و رویکردفلسفه ی انتظاربه مساله امنیت، ابعادوقالب های فکری منبعث ازان راتبیینوبررسی می نماییم .از آن جهت که گفتمان امنیت دراسلام توسط سایرامامان شیعه موردتوجه قرارگرفته است، دراین نوشتاربه واکاوی گفتمان های غالب مفهوم ...