ادبیات عرفانی قسمتی از میراث منظوم و منثور فارسی است که تحت تأثیر معنوی عرفان اسلامی در تاریخ و تمدن اسلامی به وجود آمده و یکی از موضوعات پژوهشی مورد علاقه مستشرقان بوده است؛ تحقیقات و مطالعاتی که عموماً بر مبنای روش های مطالعاتی غربی تدوین شده و روش هایی که عمدتاً برون دینی بوده اند. از این رو نتایج مطالعات مستشرقان در این عرصه غالباً با نتایج مطالعات مسلمانان متفاوتند؛ چراکه پژوهشگران مسلمان برخ...

طریقت زاهدیه در گیلان با آنکه ادامه سنت جریان تصوف به عنوان غالب ترین چهره جریان اجتماعی در ایران و این پهنه محسوب می شود، اما در دوره خود با تغییر و تحولاتی روبرو گشت. شیخ زاهد با توجه به محبوبیتی که در گیلان به دست آورد توانست علاوه بر نفوذ در گیلان و مناطق اطراف آن در مناطق مرکزی ایران به ویزه در بین حاکمان مغول نیز محبوبیت کسب نماید. مهم ترین وجه تمایز تفکر طریقتی شیخ زاهد توجه وی به امور د...

میرسیدعلی همدانی، عارف، صوفی، عالم و شاعر ایرانی قرن هشتم هجری قمری و از مبلغان عمدة دین مبین اسلام در آسیای مرکزی است که در ترویج تصوف در این ناحیه نقشی برجسته داشته است. در این مقاله که با هدف تبیین نقش سیدعلی همدانی در ترویج تصوف در آسیای مرکزی به نگارش درآمده، ابتدا تاریخچۀ پیدایش تصوف به‌اختصار بازگو شده است. گرایش به تصوف در ماوراء‌النهر و شکل‌گیری سلسله‌های صوفیانه در این منطقه بررسی و م...

در این مقاله، کتاب درآمدی بر تصوف، طریق باطنی اسلام اثر اریک ژئوفروی معرفی، تحلیل، و نقد شده است. نسخۀ موردبررسی ترجمۀ انگلیسیِ راجر گائتانی از اصل فرانسوی آن است. ژئوفروی در این اثر معنویت باطنی اسلام را تبیین کرده است. او تصوف را از زوایای مختلف بررسی و ریشه‌های عرفان اسلامی را تا عصر حاضر بازنگری کرده و موردمداقه قرار داده است. نویسندۀ این کتاب تصوف را به‌منزلة ذره‌بینی به‌کار برده و معنویت ...

چکیده سؤال اصلی این مقاله این است که تصوف می‌تواند چه جایگاهی در همگرایی فرهنگی در منطقه‌ی آسیا داشته باشد؟ فرضیه‌ی مقاله آن است که تصوف می تواند به عنوان بستر و ظرفیتی برای ارتقای همگرایی فرهنگی در منطقه‌ی آسیا مورد بهره‌برداری قرار گیرد. برای بررسی این فرضیه، پس از تشریح مفاهیم همگرایی منطقه‌ای و تصوف، به سابقه و جایگاه تصوف در منطقه‌ی آسیا پرداخته و مشخص شد که همزمان با گست...

عیاری یکی از آیینهای طبقه عوام در ایران با سابقهای بسیار کهن بود. برخی پیروان این آیین تحتتأثیر زاهدان و عابدانِ مذاهب و ادیان مختلف از جمله اسلام قرارگرفتند و این آیین را تبدیل به آیینکردند. تصوف نیز که از قرن سوم و چهارم در ایران بهتدریج رواج یافت، بر آیین « جوانمردی » فتوت یاجوانمردی اثر گذاشت و از آن تأثیر هم پذیرفت. به نظر میرسد که ابوالحسن خرقانی از جمله پیروانآیین جوانمردی بود که با تصوف ...

در کتاب روضه خلد مجدخوافی داستان­های بسیاری مربوط به تصوف و زهد وجود دارد. از هجده باب این کتاب، یک باب کاملا به اهل تصوف، و دو باب به زهد و بی­وفایی دنیا اختصاص دارد. شایان ذکر است که داستان­های پراکنده­ و معدود دیگری نیز با موضوع زهد و تصوف در سایر باب­های این کتاب وجود دارد. مجد خوافی به منبع هیچ یک از این داستان­ها اشاره نکرده است. ما توانسته­ایم منبع سی و یک حکایت صوفیانه را از منابع عربی ...

مقدمه: المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی بر حوزه هایی که نیاز به تفکر، تأمل، اندیشیدن، استدلال و حل مسأله دارند و در نظام آموزشی رسمی و ارزشیابی دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی نسبت به آن غفلت می شود، تمرکز دارد. المپیاد در سال های اولیه در سه حیطه تفکر علمی در علوم پایه، استدلال بالینی و مدیریت نظام سلامت برگزار شد. با توجه به این که جای حیطه ای که در آن تأمل و تحلیل فلسفی در مسائل حوزه سلامت...

عقاید و آموزه های صوفیانه در مصر پیش از اسلام سابقه ای دیرینه دارد، این خصوصیت باعث شده تا روح و روان جامعه مصری عرصه تاخت و تاز فرقه ها و طرق صوفیانه در طول اعصار مختلف باشد. تصوف در فرهنگ اسلامی مصر به طور بسیار واضحی نمودار است وشناخت فرهنگ اسلامی در این سرزمین، بدون شناخت عرفان وتصوف، ممکن نیست. تصوف در مصر تا اوایل سده سوم هجری که مبانی تصوف به عنوان مکتبی فکری و معنوی پایه گذاری شد، بیش...

تصوف در خراسان بزرگِ سده های پنجم و ششم توانست با تکیه بر آبشخورهای فکریِ ممتاز و متمایز از جنبش زهاد در عراق، سرآغاز تحولی عمیق در تاریخ معارفِ باطنیِ جهان اسلام و تولید مکتوبات صوفیانه شود. جایگاه ایالت خراسان و تنوع اقلیت های دینی، به شکوفایی تصوف در این سرزمین، کمک بزرگی کرد. شیوخ خراسانی با یاری گرفتن از مرام های کهنی هم چون جوانمردی، ملامتی، عیاری و قلندری که در این خطه وجود داشت، به باروری ه...