ملاقات امام زین‌العابدین(ع) با مسلم بن عقبه در قیام حرّه به صورت‌های مختلف نقل شده است. بررسی اخبار این ملاقات می‌تواند ابهام موجود پیرامون یکی از حوادث بحث برانگیز زندگانی سیاسی حضرت زین‌العابدین(ع) را برطرف سازد و بخشی از سیره سیاسی مکتب تشیّع در دوره تقیّه را تبیین کند. امّا بررسی‌هایی که پیش‌تر در خصوص این اخبار صورت گرفته کافی به نظر نمی‌رسد. به همین دلیل مقاله حاضر دو مسأله را در جریان این مل...

در سال 61ق, پنجاه سال بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص), جامعه اسلامی شاهد سانحه ای بسیار اسف بار بود; نوه پیامبر(ص) به طرز فجیعی به همراه یاران اندک خود به شهادت رسید و اهل بیت او به اسارت رفتند. چرا عاشورا اتفاق افتاد؟ این پرسشی است که نوشته حاضر به منظور یافتن پاسخی قانع کننده به آن, بر آمده است. بر همین اساس مباحث ذیل را در این مقاله مورد توجه و مداقه قرار داده ایم: بافت اجتماعی جزیره العرب قبل از...

طبق روایتی در منابع عامه، عثمان در حاشیه­ی پاسخ به سؤال اعتراضی ابن عباس درباره­ی دلیل حذف بسم الله از ابتدای سوره­ی توبه و اتصال آن به انفال، تأکید می­کند که جایگاه تمامی آیات-جز دو سوره­ی توبه و انفال- توسط پیامبر(ص) تعیین شده ­است. برخی معاصران با تکیه بر این توصیف عثمان، قائل به چینش آیات برخلاف سیر طبیعی نزولشان یا به عبارتی نزول گسسته­ی سوره­های قرآن شده­اند. در حالی که تأمل در اسناد چندگ...

تأثیرات اندیشه­‌ی سیاسی مبارزه­‌ای امام خمینی بر مراسم عزاداری محرم کمتر با توجه به خودِ مفهوم عزاداری مورد بررسی قرار گرفته است و بیشتر با نگرشی سیاسی تحلیل شده است. در پژوهش حاضر، ضمن تبیین اندیشه­‌ی سیاسی امام خمینی در شروع حرکت مبارزه­‌ای خود (خرداد ۴۲)، نوع تأثیر این اندیشه در درونمایه و صورت­‌بندی گونه­‌های مختلف عزاداری در محرم سال ۴۲ مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش از گون...

اهمیت نهضت امام حسین (ع) و لزوم شناخت صحیح آن، موجب شده است که تتبع و تحقیق در این حوزه همواره مورد اهتمام اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان باشد. با وجود تأملات فراوان در این خصوص؛ همچنان خلأ تحصیل یک مدل اندیشگانی منسجم در این حوزه که مبتنی بر بیانات رهبری این نهضت عظیم که در عرصه‏ی نظر و عمل فعالانه وارد شده است، احساس می‌شد. با امعان نظر به اهمیت موضوع و در امتداد تلاش‏های صورت گرفته در این عرص...

بی تردید رسائل یک سبک نوشتاری- ارتباطی هستند که در گستره فرهنگ و ادبیات ملت ها جایگاه ویژه ای دارند. این آثار علاوه بر جنبه های اجتماعی و تاریخی که می توان برای آن ها متصور شد از جنبه های ادبی و زبان شناسی عصر خود برخوردارند. عصر اموی، عصر شکوفایی ترسل در ادب عربی است. نامه های امام حسن(ع) و امام حسین(ع) آمیخته ای از صنایع بلاغی، تصویرپردازی ها و بینامتنیت های قرآنی می باشند. امام حسن(ع) 14 نام...

یکی از مهم‌ترین مسائل قابل پژوهش در قیام امام حسین(ع)، مسئله خروج ایشان از مدینه است. برای شناخت عمیق و همه‌جانبه این پدیده، همچون هر پدیده تاریخی دیگر، نیاز به یک مطالعه فراگیر بسترشناسانه از اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که تأثیر اوضاع فرهنگی مدینه بر خروج امام حسین(ع) از این شهر چگونه بوده است؟ فرضیه نویسنده آن است که امام حسین(ع)، ...

چکیده        نخستین دهه‌های پس از درگذشت پیامبر(ص) از نظر تاثیر آن بر ماهیت نظام سیاسی مسلمانان در دوره‌های پسین دارای اهمیت چشمگیری است.  سرنوشت‌سازترین رخداد این دوره، برنشستن معاویه بر تخت خلافت و سپس ولی‌عهدی یزید بود که سرآغازی شد بر استقرار سنت خلافت خاندانی‌موروثی.  با این حال این شیوه، در صدر اسلام به لحاظ نظری پیشینه و مشروعیتی نداشت؛ و در برابر، شیوه‌ی انتخاب گروهی یا شورایی بود که ا...