طبقات اجتماعی، به عنوان واقعیتی عینی و ملموس در طول تاریخ، همواره مورد توجه متفکران و اندیشمندان بوده است که برخی از آن ها به تبیین قشربندی و برخی شاخص های آن را در آثار خود منعکس ساخته اند. یکی از این دوره های تاریخی، دوره سامانیان است. سامانیان به عنوان یک نظام قدرتمند توانستند یکپارچگی، وحدت ملی و فرهنگی خاصی در بین ایرانیان به وجود آورند و به شیوه هایی مدبرانه حکومت کنند و بزرگترین رنسانس ف...

یکی از شاخصه های مهم و ارزشمند فرهنگ اوایل دوره اسلامی، سفالگری بوده که در برخی از نقاط ایران دیده می شود. با ورود اسلام به ایران فرهنگ خاص سفالگری آن نیز در بخش های از آن اشاعه یافت. دشت اردبیل نیز یکی از معدود بخش هایی بود که این فرهنگ در آن دیده می شود. در این پژوهش با مطالعه موردی چهار محوطه کلیدی از اوایل دوره اسلام در دشت اردبیل، به مطالعه سفال های اوایل دوره اسلامی در این دشت پرداخته ایم...

   یکی از تحولات بزرگ در تاریخ بشر، زمانی به وقوع پیوست که انسان دریافت می‌تواند طبیعت مواد را تغییر دهد. سفال اولین نتیجه این تغییر ساختار مواد غیر آلی است که خاک با سه ماده دیگر آب، هوا و آتش صورت می‌دهد. گلی نرم که به‌واسطه آتش تبدیل به سنگی سخت می‌شود. این کیمیای ترکیب در طول تاریخ موجب خلق حجم‌ها، طرح‌ها و نقش‌های گوناگون شده است. تحولات سفال نه‌تنها در فرم‌ها، تزیینات، روش‌ها و فنون ساخت...

فارس از حوزه های بسیار مهم جغرافیایی و فرهنگی در مطالعات باستانشناختی و تاریخی ایران است. وجود مرزبندی های جغرافیایی اقلیمی و فرهنگی فارس در ابعاد مختلف اهمیت بسیاری در روند مطالعات باستانشناختی دارد و این روند در شاخه های مختلف، مطالعه و تحلیل داده های فرهنگی به صورت بارز قابل مشاهده است. حوزه ی سرزمین فارس با توجه به ظرفیت های وسیع منابع زیستی، خاستگاه ظهور دوره های فرهنگی مهمی بوده است و این...

هنر ایران در سیر تاریخی خود از ویژگی‌های بی‌شماری برخوردار بوده است. حال در این پژوهش سعی شده با استناد به نقوش ظروف سفالین تمدن حصار به بررسی ویژگی‌های بصری نقوش به لحاظ ترکیب‌بندی در هنر سفال پیش از تاریخ ایران، پرداخته شود. دلیل انتخاب تمدن حصار، اهمیت سفال آن در بررسی روند عمومی سفال پیش از تاریخ ایران و همچنین در دسترس بودن گزارش حفاری و طبقه‌بندی منظم دوره‌های تمدنی آن است. لذا برای دستیا...

شباهت سفالینه‌های کوباچۀ تبریز دورۀ صفویه با سفالینۀ ایزنیک ترکیه در دورۀ عثمانی این سؤال را پدید می‌آورد که علل تشابه این دو گونه سفالینه چه بوده و کدام‌یک بر دیگری تأثیر گذاشته است؟ شیوۀ ساخت این ظروف، تزئینات ظروف سفالی ایران و ایزنیک و رنگ‌های مشترک، حکایت از تأثیر متقابل آنها در دوره‌های زمانی خاص دارد. هدف تحقیق، شناسایی نمونه‌های مشابه در ایران و ترکیه و بررسی علل احتمالی تأثیر‌پذیری این...

تبخیر و تعرق از اساسی ترین اجزای چرخه ی هیدرولوژی است که تعیین صحیح آن در علوم آب از قبیل مطالعـات تـوازن هیـدرولوژیکی، طراحـی و مدیریت سیستم های آبیاری از اهمیت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر امکان افزایش دقت برآورد تبخیر-تعرق به روش هارگریوز-سامانی را بر اساس ضریب اصلاحی k بررسی می کند. این ضریب که نسبت برآورد تبخیر-تعرق با دو روش فائو پنمن-مانتیت (f-p-m) و هارگریوز-سامانی مـی باشـد بـر اساس...

با روی کار آمدن دولت سامانی (389- 287 ه ) و تسلط آنها بر بخش های وسیعی از شرق قلمرو خلافت ، دوره اعتلایی در اقتصاد این دوران پدیدار گشت . نواحی تحت سلطه امرای سامانی به لحاظ اقتصادی و موقعیت تجاری از موقعیت ممتازی برخوردار بودند. ماوراءالنهر و خراسان به عنوان اصلی ترین مناطق زیر سیطره امرای سامانی ، اوضاع اقتصادی و تجاری عالی و شاخصی داشتند . از طرفی امرای سامانی و همچنین مردم این عصر با ایجاد ...

سعدی به عنوان اخلاقی ترین شاعر ادب فارسی، به ادبیات تعلیمی توجهی ویژه داشته، تا آنجا که بوستان و گلستان وی را نام? اخلاقی نام نهاده اند. دیگر آثار سعدی نیز به همین شیوه پرداخته شده است. به علت سود جستن شاعران دور? سامانی و سعدی از ادب تعلیمی، میان اشعارآنان مشترکاتی وجود دارد؛که می تواند نشان دهنده تأثیر پذیری سعدی از شاعران دوره سامانی به ویژه رودکی باشد؛ اما از سوی دیگر تفاوت هایی نیز در نحو...

محوطه های باستان شناختی بسیار اندکی مربوط به دوره ی اشکانی در غرب ایران کاوش شده، بنابراین مجموعه ی سفالی با تاریخ گذاری مطمئن اشکانی در این ناحیه معرفی نشده است. به همین دلیل شناسایی محوطه های اشکانی غرب ایران مشکل است. بدین ترتیب مجموعه سفال تاریخ گذاری شده ی دقیق از این دوره برای درک دوره ی اشکانی این منطقه لازم است. یکی از مهمترین محوطه های اشکانی غرب ایران که اخیراً کاوش شده قلعه یزدگرد است...