یکی از دلایل پایان استعمار در خاورمیانه نضج گرفتن احساسات ملی گرایانه بود. مصر پیشرو برنامه‌های ناسیونالیسم در جهان عرب بود. ناسیونالیسم در سوریه و عراق در قالب حزب بعث و توسط رهبرانی نظامی ظهور یافت. ناسیونالیسم نتوانست دستاوردهایی که در غرب ایجاد کرد را در خاورمیانه ایجاد کند. اگر بر عمق و اجتماعی بودن چنین ادعای ناسیونالیستی چشم بپوشیم، باید اذعان کنیم ظهور دولت‌های ملی با جغرافیای سیاسی جدی...

در دهه پایانی قرن بیست با فروپاشی اتحاد جماهیر شوری و فرو ریختن نظام دو قطبی، جهان شاهد رویداد تازه ای بود. نظام جایگزین نظام دو قطبی که با ایده ی نظم نوین جهانی بوش متولد شد، داعیه دار شکل دهی نوینی به نظام بین الملل بود. در راستای این تغییر شکل هندسی ساختار قدرت در جهان، تغییر در ساختارهای قدرت در مناطق مهم و حساس دنبال شد. خاورمیانه به دلیل موقعیت ژئوپلتیک و منابع فسیلی، کلید اساسی تولید قدر...

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، موج جدیدی از تجدید حیات اسلام، سرتاسر جهان اسلام را در برگرفت. این موج به‌ویژه در سرزمین فلسطین، از قدرت تعیین‌کنندگی بیشتری برخوردار بود، به‌طوری که در عرض مدت کوتاهی موقعیت سیاسی و ارکان رژیم اشغالگر قدس را به لرزه انداخت. در چنین شرایطی، حامیان و هم‌پیمانان رژیم صهیونیستی در غرب و برخی از رهبران و سران سرسپرده و سازشکار آنان در منطقه، به یاری این رژیم شتافت...

خاورمیانه محدوده جغرافیایی پیچیده‌ای دارد و وقایع آن در صد سال گذشته جهان را متأثر کرده است. هر چند موضوعات مختلفی در حوزه‌های سرزمینی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خاورمیانه را به سمت منازعات گسترده پیش می‌برد، اما امروزه منازعه در مقیاس استراتژیک و مبتنی بر منافع قدرت‌ها در این منطقه جریان دارد. از زمان وقایع یازده سپتامبر، عوامل جدید مانند تروریسم القاعده‌ای، بحران‌های منطقه‌ای در افغانستان، عرا...

چکیده: منطقه خاورمیانه به دلایل زیر همواره یکی از کانونهای بحران در جهان بوده است:وجود ذخایر عظیم انرژی، موقعیت استراتژیک خلیج فارس، رقابت قدرت های بزرگ، ظهور جنبش های سیاسی و اجتماعی، منازعه اعراب و اسرائیل، اختلافات میان کشورهای منطقه و وابستگی آنان به قدرت های بزرگ و حضور نیروهای بیگانه. بعد از فروپاشی شوروی در سال 1991 تحولات بین الملل به سمت افزایش تاثیرگذاری ایالات متحده در تحولات بین ال...

با توجه به حضور اسلام به ‌عنوان عنصر تعریف کننده اصلی ملت‌های خاورمیانه و از سوی دیگر، شکست و بی‌اعتباری گفتمان‌ها و الگوهای معاصرِ مدعی و کنشگر در صحنه سیاسی این منطقه، اسلام و جهت‌گیری اسلامی، انتخاب طبیعی ملت‌های خاورمیانه است. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که این بیداری و وقوع خیزش‌های جدید در منطقه خاورمیانه عربی، نشان از دوران جدید در عرصه روابط بین‌الملل داشته که ممکن است سبب‌ساز نوع...

طی دودهه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان جنگ سرد، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بهبهانهها و برنامههای مختلف به سمت شرق گسترش یافته است. این سرایت حضور و عملکرد پس از حوادث 11 سپتامبر و اشغال افغانستان و عراق، همچنین طرح شعارهای مبارزه با تروریسم و خاورمیانهی بزرگ، در این منطقهی خاورمیانه محسوستر شده است. در چنین فضایی، نوعی همکاری اطلاعاتی و امنیتی بین ناتو و اسرائیل آغاز گشته است...

برنارد لوئیس از مستشرقین و نظریه‌پردازان متأخر در زمینۀ تاریخ جوامع اسلامی است که کتب و مقالات بسیاری در این زمینه به رشتۀ تحریر در­آورده است. وی با مطالعۀ جامع تاریخ اسلام به این نتیجه می‌رسد که باید وحدت امت اسلام را از بین برده و کشورهای بزرگ خاورمیانه را به کشورهای کوچک‌تر که قدرت کمتری داشته و در خدمت منافع غربیان باشند تجزیه نمود. طرحی که در میان اهل تحقیق به نظریۀ خاورمیانۀ جدید شهرت یاف...

چکیده فرقه‌گرایی و تشدید اختلافات مذهبی جزو لاینفک در تحولات خاورمیانه می‌باشد. پدیدار شدن دولت‌های ناتوان مانند لیبی، یمن، عراق، سوریه و ظهور بازیگران قدرتمند غیردولتی فراملی مانند القاعده، داعش، جبهه النصره، طالبان، جماعت اسلامی، جماعات الصحوه، جنبش انصارالله یمن، حزب‌الله لبنان و... در کنار تغییر در رفتار و کنش‌گری بازیگران بین المللی و منطقه ای، نظم سیاسی و امنیتی حاکم بر خاورمیانه را متحول...