واکاوی دقیق معانی اصطلاحات و مصداق یابی آن، از جمله مسائلی است که در مطالعات حدیث شناختی از اهمّیّت بسزایی برخوردار است؛ زیرا گاه یک واژه در ادوار و مکاتب مختلف، مفاهیم گوناگون را افاده می کند. از این رو، بررسی معانی دقیق اصطلاحات و سیر تاریخی آنها می تواند برای پژوهشگران راهگشا باشد. نگارندگان در این نوشتار بر آن اند تا با رویکرد مذکور، به بررسی اصطلاح «قوی» در علم الحدیث بپردازند؛ اصطلاحی که د...

حدیث ـ که به عنوان یکی از منابع مهم در دستیابی به احکام و معارف اسلامی، نقش اساسی دارد ـ بر پایة سند استوار شده است. لذا، برای احراز صحّت نسبت حدیث به معصوم (ع)، بررسی سند راهی مطمئن و کارآمد بوده که مربوط به حوزة مطالعات بیرونی حدیث است. رجالیان در پی اعتبارسنجی هر یک از راویان موجود در زنجیرة اسانید روایات، الفاظ و اصطلاحات ویژه ای را پدید آورده اند که گاه بر سر معنا و دلالت برخی از آنها، اجما...

قصیده عینیّه، منظومه علمی سرشار از عناصر شعری و ظرایف ذوقی در بیان احوال نفس است که نمودی برجسته از فلسفه باطنی ابن‏سینا به شمار می‏رود. وی با دستمایه‏ای از معرفت شهودی و اشراقی و حکمت ذوقی، به آفرینش این چکامۀ شگرف همّت گمارد تا مگر نفس را پس از هبوط، از وضع رقّت‏بار زمینی رهایی بخشد و به جایگاه بلند آسمانی‏اش بازگرداند، مشروط بر اینکه به زیور علم و عمل آراسته شده باشد. نویسنده در این مقاله می‏کو...

چگونگی ارتباط تصوف و تشیع از مسائل بسیار مهم حوزۀ مطالعات اسلامی به‌شمار می­رود. صوفیه از همان دورۀ نخستین برای خود یک تاریخ مقدّس پدید آوردند و در آن از ارتباط مشایخ خود با ائمۀ معصوم به‌ویژه علی­بن‌أبی­طالب (ع) سخن گفتند. یکی از مسائلی که در تاریخ مقدس صوفیه مورد توجه قرار گرفته است مفهوم علم باطن و ارتباط آن با  امام علی(ع) است. صوفیه همچون اهل حدیث و فقها برای خود علمی قائل شدند که از آن به ...

علوم حدیث، مجموعه دانش هایی است که اجزای دو گانه سند و متن حدیث را محور بحث قرار می دهند. از میان این علوم، علم رجال متکفّل بررسی سند و به عبارت دیگر، نقد بیرونی حدیث است. دانش جرح و تعدیل زیر مجموعه دانش رجال است. در دانش جرح و تعدیل الفاظ و اصطلاحات ویژه ای – برای تعیین وثاقت یا عدم وثاقت راویان- به دقت سامان دهی و تقریر گشته اند. شماری از اصطلاحات جرح و تعدیل، اصطلاحاتی هستند که درباره معنا و...

با توجه به این که علمای اهل سنت به حدیث عشره مبشره به عنوان دلیل متقن و محکم برای اثبات حقانیت و حتی ولایت و مصونیت برخی افراد از خطاء تمسک می کنند .مثل: برای اثبات فضیلت ابو بکر ، عمر ، عثمان و ........... در کتابهای علمای اهل سنت از این حدیث خیلی استفاده می کنند. وخود حدیث از مشکلات زیادی بر خوردار است تحقیق در باره حدیث حائز اهمیت و ضروری به نظر می رسد. این جانب تحقیق خود را در چهار فصل تن...

در تفسیرقرآن، نیازمند استفاده از شاخه‌های متعددی از علوم عقلی و نقلی هستیم که در میان آنها، تاریخ از اهمیتی قابل توجه برخوردار است؛ علی‌رغم اهمیت تاریخ در تفسیرنگاری، نحوه به‌کارگیری این علم در تفاسیر متقدم و متاخر، آمیخته با آسیب‌هایی گسترده است که از زمره آنها می‌توان به اشاعه دروغ و قلب حقایق تاریخی اشاره نمود. به‌سبب وجود این آسیب‌ها امکان اعتماد کامل به گزاره‌های تاریخی موجود در تفاسیر وجو...

اخباریان، در قرون اخیر، بر گروهی از عالمان اطلاق می‌شود که نسبت به اخبار رسیده از معصومان: توجه ویژه نشان می‌دهند. در این میان، دیدگاه این گروه نسبت به علم رجال و ارزش آن در خور تأمل است. آنچه مشهور است، رویکرد منفی اخباریان به علم رجال و انکار نیاز به این دانش از سوی آنان است. شاید مخالفت اخباریان با علم درایه و در پی آن، تنویع حدیث و از سوی دیگر، رابطه تنگاتنگ میان علم درایه و دانش رجال همگان...

این رساله تحقیقی است درباره موضوع مهم مسأله "بداء" که شیعه آن را یکی از مسایل اعتقادی مهم اسلامی می داند و مخالفین در برابر این اعتقاد سلیم اتهامات زیادی را به شیعه روا داشته و مسأله بداء را مردود دانسته اند، لذا از مسایل مورد مناقشه بین فریقین قرار دارد. این پایان نامه ضمن تعریف لغوی کلمه بداء به اثبات آن بوسیله آیات و روایات مورد تصدیق اهل سنت در یک مقدمه و کلیات که شامل 10 عنوان و 9 فصل یک خ...

شناخت و تحلیل مکاتب حدیثی به منظور آشنایی با خط مشی فکری حاکم بر قلمرو اندیشه های حدیثی، از مباحثی است که در عرص? مطالعات حدیث شناختی به تازگـی مورد توجه حدیث پژوهان قرار گرفته است. در این میان مکتب حدیثی جبل عامل، از مهمترین مکاتب حدیثی شیعه به شمار می رود که در میان? قرنهای هشتم تا نیم? قرن یازدهم هجری شکوفا بوده است؛ اگرچه این دوران مقارن با حکومتهای ممالیک، جنگهای صلیبی و دولت متعصب و سنی م...