چکیده:‏ ماهیّت فرا زمینی تجربه های عرفانی، عارف را دچار وجد و هیجان می کند؛ بنابراین عارفان برای تعلیم و بیان تجربیّات خود ‏ناگزیرند از زبان خاصّی استفاده کنند که آن را زبان عرفانی می نامند. زبان عرفانی، از دیدگاه های مختلف قابل بررسی است و ‏عناصر متعدّدی در شکل گیری آن نقش دارد. بلاغت از جمله عناصر موثر زبان عرفانی فارسی است.‏ موضوع علم معانی بررسی انواع جمله از جهت معانی ثانوی آن است. این علم، ...

چکیده ندارد.

از آن جا که شناخت آثار یک نویسنده، مقدمّه و لازمه ی شناخت بهتر صاحب اثر است؛ ما در این پایان نامه تلاش کرده ایم تا بتوانیم از طریق شناخت اصطلاحات عرفانی آثار شیخ احمدجام، با مشرب عرفانی این عارف جلیل القدر بیشتر و بهتر آشنا شویم و دقایق و ظرایفِ نظرّیات و عقاید این عارف شهیر را دقیق تر بشکافیم. این جستجو و تفحّص در چهار اثر شیخ بزرگوار شامل مفتاح النجات، انس التّائبین، روضه المذنبین و سراج السّائرین ...

پیدایش تصوف و عرفان و ورود معانی، تجربه‌ها و آموزه‌های عرفانی به حوزه زبان منجر به شکل‌گیری زبانی خاص با نام زبان عرفانی شد. این زبان به دو قسم زبان عبارت و زبان اشارت تقسیم می‌شود. عارف در جریان سیر و سلوک خود به ‌اندیشه‌ها، حقایق و تجربه‌هایی دست می‌یابد که چگونگی بیان آن در قالب الفاظ،  به دلیل ماهیت این‌گونه معارف، به‌ سادگی امکان‌پذیر نیست. اما عرفا با به ‌کارگیری همه ظرفیت‌های زبان،  دریا...

برخلاف دیدگاه رایج که عصر سلجوقی را دوره انحطاط تفکر و اندیشه در ایران می‌دانند، حوزه عمومی اندیشه و تفکر در ایران عصر سلجوقی دچار رکود و انحطاط نشد، بلکه در مسیر و شرایطی متفاوت از جریان غالب تفکر در دورههای پیشین جریان یافت که آن را میتوان نوعی تغییر نگرش در عرصههای گفتمانی و بنیانهای فکری دانست. در این دوره متفکران و اندیشمندانی چون امام محمد و احمد غزالی، خیام، عین‌القضات همدانی، شیخ اشراق ...

یکی از ابیات قابل تأویل و تفسیر در حدیقه الحقیقه سنایی، بیت «صوفیان در دمی، دو عید کنند/ عنکبوتان، مگس قدید کنند» است. وجود نمادها و استعاره‌های عرفانی در این بیت، همچون «دو عید صوفیان»، «عنکبوتان» و «مگس قدید کردن» سبب توجه ارباب معرفت به آن شده است و از روزگار سنایی تا دوره قاجار، چندین تفسیر و تعبیر راجع به آن از منظر عرفان و کلام نگاشته شده است. کهن‌ترین تأویلات مربوط به این بیت، از عین الق...

پارادوکس «نور سیاه» در آثار عارفانی همچون نوشته های عین­القضات و احمد غزالی، رمزی عارفانه برای اموری چون ذات حق تعالی یا دیدنی نادیدنی، حجاب ذات، بالاترین نورها و جامع انوار حتی نمادی از ذات ابلیسدر مقابل نور سفیدکه تمثیل نور محمدی(ص) است، کاربرد دارد. در عالی­ترین مصادیقش افزون بر ذات الهی، در بسیاری موارد تجسم انسان کامل و عارف واصلی است که همچون آهن گداخته، صفات آن مثل سیاهی، سردی و سختی را ...

هر چند عین‌القضات تفسیری مستقل از قرآن مجید از خود به یادگار نگذاشته است، امّا سراسر آثار او مزیّن به آیات قرآن و تفسیر و تأویل آنست. او مراتب فهم قرآن را در چهار مرحله خلاصه می‌نماید: الف- مشاهده­ی کلمات به شکل حروف متّصل ب- عرضه‌ی جمال قرآن به شکل حروف منفصل ج- تحول حروف به نقط د- محو نقط و قرائت بیاض قرآن در فهم این مراتب، درک معنی و جایگاه حروف و نقط از دیدگاه عین‌القضات اهمّیت خاصی دارد. در ای...

عین القضاة همدانی در نامه شصت و پنجم از نامه های خود در بحث از واجب و مستحب و حرام ... گوید: و بعضی - کارها- بود که نه واجب ضروری بود، اما کردنش به نسبت با مقصود، او به از نا کردن بود. چون اشعار تازی بسیار یاد گرفتن، چه اگر اشعار یاد نگیرد، از نامه نوشتن به تازی باز نماند. اما آن به بود که یاد گیرد تا مکتوبات او موشح بود به اشعار عربی ، و این قسم را در زبان شرع مستحب خوانند یا مندوب . همدانی خو...

احمد غزالی عارفی است متفاوت از بسیاری از عرفای پیشین. وجه تمایز وی به سبب محوریت عشق در عرفان بوده است؛ عشق در عرفان به مانند بذری است که ابتدا توسط صوفیان خراسان از قبیل بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی و... کاشته و بعدها در کتب احمد غزالی شکوفا شد. اگر بخواهیم تصوف احمد غزالی را به عنوان مهمترین شاخص آن بگوییم باید آن را مظهر عشق بخوانیم.به عقیده ی او، حقیقت عشق از جمله اموری است که فقط از طریق...