اجتهاد و افتا در تاریخ فقه شیعه همواره به‌صورت فردی انجام می‌گرفته است. در این مقاله، «حجیت و اعتبار اجتهاد و افتای گروهی» و «جواز تقلید از شورای فقهی» موردبحث قرار گرفته است. ازنظرِ موضوعی، اجتهاد و افتا به‌عنوان عملیاتی تخصصی موردنظر است که به‌صورت گروهی انجام می‌گیرد. بررسی ادلۀ حجیت فتوا و لزوم تقلید از مجتهد به‌ویژه سیرۀ عُقلا به‌عنوان مهم‌ترین دلیل، نشان می‌دهد که ملاک حجیت، هم در اجتهاد و ...

امروزه ازجمله مسائل جدی که فکر اندیشمندان و صاحب‌نظران فقه و حقوق را به خود مشغول کرده، نابرابری دیۀ زن و مرد مسلمان است؛ چراکه از این ‌نظر بخشی از زنان جامعه متحمل خسارت شده، آسیب می‌بینند. در خصوص مقدار دیۀ زن و مرد مسلمان از متقدمین فقها گرفته تا به امروز، فتوای مشهور مبنی بر تنصیف بوده است. برخی از بزرگان مانند مرحوم مقدس اردبیلی تردیدهایی مطرح کردند، اما درنهایت طبق نظر مشهور فتوا دادند. ا...

شبیه‌سازی انسانی از جمله موضوعاتی است که به لحاظ ارتباط با اصلی‌ترین مسائل انسانی در ساحت‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی، در حوزه‌های گوناگون کلامی، حقوقی، اخلاقی و از جمله حوزۀ فقه به چالش جدی کشیده شده و فروع مختلفی را فرا روی فقیه عصر حاضر نهاده است. عالمان اهل سنت به‌اتفاق، شبیه‌سازی انسانی را محکوم می‌کنند و آن را عملی نادرست و نامشروع می‌دانند. عالمان شیعه اما دربارۀ شبیه‌سازی انسانی نظرا...

بر اساس موادی از قانون مجازات اسلامی و ب ا شرایطی که در هر یک از آن مواد قانونی آمده ، حاکماسلامی یا به عبارتی بیت المال به عنوان مسؤول پرداخت دیه به اولیای دمِ مقتول معرفی شده است . نگارندهدر این نوشتار ضمن بررسی مبانی فقهی مسؤولیت بیت المال در پرداخت دیه ، به این نتیجه دست یافتهاست که اولاً مسؤول دانستن بیت المال در برخی موارد از جمله موردِ مذکور در مادۀ 236 قانون مجازاتاسلامی، که اغلب قریب به ا...

نگارنده در این مقاله سعی داشته به این سؤالات پاسخ دهد: کدام مسافر و با چه عنوانی از حکم قصر نماز استثنا شده است و آیا می‌توان یک عنوان جامع، هرچند انتزاعی پیدا کرد تا همة گروههای شغلی را دربر بگیرد؟در پاسخ به این سؤال می‌توان فقهای بزرگ شیعه را به سه دسته تقسیم کرد: 1ـ کسانی که به عنوان جامع معتقدند و عنوان کثیرالسفر را از روایات انتزاع کرده‌اند. 2ـ کسانی که به عناوین مذ...

مقدمه و طرح مسأله:زائران خانة خدا در حج تمتع، در روزهاى دهم، یازدهم و دوازدهم، در سرزمین منا، جمراتِ اولی، وسطی و عقبه را سنگ می زنند که در حقیقت با انجام این عملِ نمادین، شیطان را رجم مى‏کنند و این سنتی است از ابراهیم خلیل (علیه السلام) .در مباحث فقهی رمی، بعد از اثبات وجوب رمی و انداختن با دست در صورت اختیار، سخن از چگونگی پرتاب سنگ است و بیشتر فقها فتو...

بیشتر اصولى که فقیهان به وسیله آنها استنباط مى‏کنند، فردى است و حکم فرد »من حیث هو« را بیان مى‏کند و کارى به کل جامعه ندارند; همچنین بیشتر موضوعات اجتماعى که فقیهان پیرامون آنها نظر مى‏دهند، »من حیث هو« است; یعنى ملزومات و آثار آنها را در هنگام افتا در نظر نمى‏گیرند; مثلاً آوازه‏خوانى زن، یا ذبح قربانى در منا، یا نگاه به عکس نامحرم، یا قمه‏زدن به تنهایى مورد بررسى قرار مى‏گیرد، در حالى که اولاً، ...

شعور مسئولیت سپردن و مسئولیت ستاندن     حجت الاسلام محمد سروش محلاتی 1   1- استاد حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه     خلاصه   واژه تقلید نشانگر مسئولیت است و شخص تقلید کننده، مسئولیت رفتار خویش را بر عهده مُفتی قرار می دهد. پس از آن، مُفتی دو مسئولیت سنگین برعهده دارد : یکی مسئولیت ناشی از تبعیت مقلّدان و دیگری مسئولیت ناشی از قرار گرفتن در موضع سخن گویی از دین خدا. مسئولیت ن...

در این پژوهش که با عنوان « مصدر بودن عقل در استنباط احکام شرعی با تاکید بر آرای امام خمینی (ره) » فراهم آمده است، ما به بررسی جایگاه عقل در بین منابع چهارگانه اصول استنباط احکام شرعی پرداخته ایم. ابتدا کوشش شده است که جایگاه عقل در قرآن و روایات تحلیل شود و اینکه عقل تا چه اندازه قدرت فهم و درک مسائل مختلف و امورات گوناگون زندگی انسان را دارد و اینکه شارع مقدس به چه میزان به یافته های عقلی بها ...

با شروع جنگ جهانی اول، علمای اهل تسنن و تشیع در قلمرو عثمانی، با صدور فتواهای جهاد، مسلمانان را به جنگ با روس و انگلیس تشویق کردند. مسلمانان، به این مسئله، واکنش‌های متفاوتی نشان دادند. نسخه‌هایی از فتواهای علمای عراق به سیستان و قاینات رسید. علما و حکومت، با توجه به شرایط شرق ایران و حضور و نفوذ گستردۀ انگلیسی‌ها، نسبت به این فتواها شیوه‌ای متفاوت در پیش گرفتند. انتشار فتواها در افغانستان، به ...