انتزاع گرایی که از سال 1910 به گونه ای مستقل و به صورت سبکی هنری در دنیای هنر مدرن غرب مطرح شد، آفرینش آثاری به دور از تقلید و بازنمایی از دنیایی مشهود را مورد توجه قرار داده است. آثار انتزاعی پس از شکل گیری نقاشی نوگرا در ایران رواج پیدا کرده و تا به امروز ادامه دارد. پژوهش حاضر با محوریت شکل گیری نقاشی انتزاعی در ایران آغاز شده و در ادامه به کمک رویکرد فرمالیستی به بررسی ویژگی ها، دسته بندی و...

مدرنیسم و پست مدرنیسم در عین داشتن تشابه، تفاوت های ریشه ای زیادی نیز با یکدیگر دارند. این دو رویکرد در دو موقعیت زمانی متفاوت رخ داده اند، از همین رو برخورد مخاطب با هر یک از این دو جنبش متفاوت و با توجه به شرایط زمان بوده است. بر اساس نظریات منتقدان و متفکران، آثار هنری مدرن از لحاظ فرم و زیبایی شناسی قالب آن و آثار پست مدرن از نظر تاثیر محتوا و درون مایه ی اثر هنری شکل گرفته اند. همه ی آث...

در این مقاله به بررسی جایگاه نقیضه درگستره نظریه های ادبی معاصر پرداخته می شود. برخی از نظریه های ادبیِ معاصر از نقیضه به عنوان گونه¬ای ادبی برای تشریح روندها و سازوکارهای حاکم بر سخن ادبی استفاده می کنند و برخی از آن¬ها نیز همچون نظریه ساخت شکنی، خود به مانند نقیضه عمل می کنند. از نظر فرمالیست¬های روسی، نقیضه در حکم گونه ای ادبی است که دگرگونی و تطوّر انواع ادبی و آشنایی زداییِ متون ادبی را به به...

غادۃ السّمّان یکی از شاعران تأثیرگذار جهان عرب است که بیشتر آثار وی به چندین زبان   زنده­ی دنیا ترجمه شده است. یکی از شگردهایی که این شاعر برای گسترش بعد معنایی و شاعرانه کردن سخن خود به کار برده، آشنایی ­زدایی(فراهنجاری) معنایی است. به باور فرمالیست­ها در درک انسان از جهان پیرامون، فرایند عادت جریان دارد. عادت کردن انسان به محیط پیرامون موجب می­شود که بسیاری از پدیده­ها از نگاه دقیق انسان دور بم...

بررسی داستان و داستان واره های کهن فارسی، بر پایه روش ساختارگرایانه می تواند از منظری کلّی به شناسایی گونه های روایت پردازی در متون مختلف بینجامد. این نگاه کلّی، امکان مقایسه و تحلیل ساختارهای گوناگون روایات را فراهم می آورد و با بررسی متون مختلف از این منظر، می توان تحوّلات و سیر تکامل روایت پردازی در ادبیّات فارسی را به صورت تاریخی پیگیری کرد. در این مقاله، پیرنگ حکایت های مرزبان نامه بررسی می شو...

هنجارگریزی یکی از شیوه های آشنایی زدایی در مکتب فرمالیسم روس است. در این شگرد قواعدی بر قواعد زبان معیار افزوده می شود که موجب برجستگی متن ادبی می گردد. قیصر امین پور، در اشعار خویش در موارد گوناگون به هنجارگریزی دست زده است و از این رهگذر به غنا و توسعه زبان شعر خود پرداخته است. در این مقاله، اشعار امین پور از منظر هنجار گریزی معنایی، مورد بررسی قرار گرفته است تا از این رهگذر گوشه هایی از زیبا...

فرمالیسم کوانتوم نسبیتی-پارادوکس کلین-پلایزاسیون اسپین و چاهک

رجسته­سازی یکی از اصطلاحات مرتبط با فرمالیسم روس است. بر اساس این نظریه دریافت ما از زندگی همواره در اثر عادت ملال­آور می­شود چرا که جریان خودکارسازی همه چیز را فرسوده می­کند، لذا نویسندگان از طریق صناعات چشمگیر زبانی و هنجارگریزی­های خلاقانه می­توانند زبان را رو به جلو هدایت کرده و از وضعیت پس­افتادگی، ایستایی و رکود بیرون آورند. در این مقاله داستان­ کوتاه «دوباره از همان خیابان­ها» اثر بیژن ن...

بررسی سیر تحولات فرم در تاریخ هنر، نظریه ای بنیادین در شکل شناسی آثار هنری است. می توان تاریخ هنر را از طریق بررسی شکل آثار هنری یا زیباشناسی فرم های هنری مطالعه و بررسی کرد. تاریخ هنر بر اساس روش ساخت و ساز آثار هنری و آفرینش فرم، تحقق یافته است نه از توان تفسیر، نقد و داوری ناقدان آثار هنری. گرچه ذهنیت هنرمندان، متقدم بر تحقق عینی آثارشان است، اما، این عینیت و نظام صوری آثار هنری است که تاری...

اگر نگوییم دانستن نظریه های ادبی بر هر دانشجو و پژوهنده ای که در جهان ادبیات کار و کوشش دارد، واجب است، نمی توان گفت که ندانستن آن، نقصی آشکار نیست. امروز ادبیات جهان بنا بر نظریه ها و نحله ها و مکتب ها خوانده می شود و این امر اتفاقاً به فهم ادبی و فلسفی متن یاری می رساند. در این مقاله کوشش شده است با برخی از نظرها و اصول مقبول اندیشه های منتقدان غربی، رو به حافظ شود و حافظ با آن آرا و گفته ها ا...