پس از توحید حضرت حق، مهم ترین مسأله تصوف اسلامی، مسأله «ولایت» است. هجویری عارف نامدار قرن پنجم، درباره اهمیت ولایت می گوید: « بدان که قاعده و اساس طریقت ومعرفت جمله بر ولایت و اثبات آن است».( هجویری، 1389: 317).. هجویری در کتاب کشف المحجوب به گونه ای همه جانبه و مستوفی، به موضوعاتی از جمله «ولایت» می پردازد. وی ابتدا «ولی» و «ولایت» را در لغت واصطلاح بررسی نموده سپس با استشهاد به سخنان دیگر عر...

قاضی صاعد اندلسی دانشمند و مورخ قرن پنجم هجری در کتاب نامدار خود، التعریف بطبقات الامم، رویکردی خاص به مقولة علم دارد که بر پایة آن می توان این کتاب را در ردة کتب تاریخ علم قرار داد. در این مقاله با معیارهای امروزینِ تاریخ نگاری جایگاه این کتاب در دو حوزة تاریخی و علمی به طور مستقل و با هم بررسی می شود.

چکیده ندارد.

کتاب «خیر المحض» که خلاصه ای از کتاب «مبادی الهیات» پروکلس است، در اواخر قرن دوم به عربی ترجمه شد. در پژوهش حاضر کوشش شده است تا تأثیرات این کتاب بر آثار فیلسوفان سده های نخست نظیر کندی، فارابی، ابوالحسن عامری و ابن سینا تبیین شود. تا بدین ترتیب بتوانیم یکی از منابع فکری این فیلسوفان مهم را بازشناسیم. تمام مباحث مطرح شده در کتاب «خیر المحض» را می توان به سه موضوع اصلی علت اولی، عقل و نفس تقسیم ...

چکیده ندارد.

قرن پنجم هجری به دلیل تقویت مجدد خلافت، تسلط سیاسی و نظامی ترکان مهاجم (سلجوقیان)، تقویت و تداوم نقش آفرینی فقهای سنی، کشیده شدن اختلافات مذهبی در میان مردم، تعمیق ایستایی فرهنگی در جامعه از طریق ترویج تفکرات اشعری و به حاشیه راندن عقل گرایان، دوره ای سرشار از تحولات عمیق اجتماعی و فرهنگی و قرنی پر فراز و نشیب در تاریخ ایران است. در این قرن به دلیل سیاست های ظالمانه ی اقتصادی سلجوقیان (ترویج نظ...

در باب مرکز علمی جند یشاپور که در قرن سوم میلادی به دورۀ شاپور اولبنیان نهاده شد و در قرن پنجم میلادی در اثر مساعی خسرو انوشیروان در قالببیمارستان و مدرسه تکامل یافت، بسیار سخن گفته اند؛ نوشتار حاضر که درچهار بخش: درآمد، مؤسس و زمان تأسیس، کارکردهای جندی شاپور پیش ازظهور اسلام، جندی شاپور در دورۀ اسلامی و تأثیر آن بر نهضت فرهنگیمسلمانان تدوین شده، بر آن است تا ضمن مقایسه و تحلیل آراء و دیدگاه ه...

قرن چهارم ه.ق یکی از مهمترین و ارزشمندترین دوره های تاریخی ایران زمین محسوب می شود. در دوران ذکر شده، خوارزم به وسیله خاندان هایی چون آل عراق، آل مامون، آل افریغ (فریغونیان)، آل محتاج که هر کدام از آن ها در زمان حکومت خود اطاعت کاملی نسبت به دودمان سامانیان داشته اند اداره می گردید. رونق تجارت و بازرگانی، امنیت راهها و کثرت جمعیت در این زمان علاوه بر بوجود آمدن رفاه نسبی مردمان آن سرزمین، بر رو...

مقیاس‌های شاعرانه، یکی از آرایه‌های زیبای ادبی است که تاکنون ناشناخته مانده و کمتر کسی به واجست آن پرداخته است. این آرایة ادبی در دستور زبان فارسی هم چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. برخی دستورنگاران متوجه آن شده و از آن با عنوان‌های وابسته‌های عددی، روشنگر، صفت شمارشی مرکّب، ممیز، رابط‌های کلّی عددی یاد کرده‌اند. در این مقاله، به بررسی مقیاس‌های شاعرانه از قرن پنجم تا قرن دوازدهم، سبک خراسانی ...

کردهای فارس صحراگردانی بودند که پیش از ظهور اسلام و در قرون اولیه اسلامی در فارس حضوری تاثیرگذار داشتند.در حدود اواسط قرن پنجم ه.ق با رهبری فضلویه چند طایفه از کردهای فارس با هم متحد شدند و تشکلی را با عنوان ((شبانکاره)) ایجاد کردند.شبانکارگان در سال‌های اولیه شکل‌گیری توانستند بر تمامی ایالت فارس و پس از آن نیز بر بخش‌هایی از این ایالت حکومت کنند.در اوایل قرن ششم ه.ق یکی از طوایف تشکیل‌دهنده گ...